Op de site van de New York Times reageerden ruim 1.500 mensen onder het lange artikel dat de krant over het rapport schreef. President Trump besteedde er geen tweet aan. In Frankrijk kwam het nieuws in alle kranten en besteedde president Macron er zes tweets aan. Premier Rutte ging gisteren met Macron eten over de toekomst van Europa, in voorbereiding op de Europese top in Roemenië. Heel uitzonderlijk besloten Frankrijk en Nederland samen op trekken voor een in 2050 geheel klimaatneutrale EU, maar niettemin keurde Rutte IPBES geen tweet waardig. Guardian-columnist George Monbiot en Greta Thunberg vonden elkaar in een oproep aan de wereld: waar ben je, doe je niks?!?
De NRC vond het niet acceptabel dat het rapport geen gehoor krijgt omdat bestuur en politiek er niet mee om weten te gaan. Wetenschapsjournalist Maarten Keulemans reageerde sceptisch; er werd al eerder een massale extinctie voorspelt, maar die kwam niet uit. Waarom zou dit getal van 1.000.000 verdwijnende soorten dan nu wel iets betekenen?
Ecoloog Patrick Jansen legde bij Nieuwsuur uit dat het realiseren van de maatregelen een totaal nieuw samenlevingsconcept betekent en dat het duizenddingendoekje dat 'kringlooplandbouw' heet (de verantwoordelijke minister komt deze maand met een complete en concrete visie op hoe die gerealiseerd moet worden) daar in de verste verte niet aan kan voldoen. Volgens Tjeerd de Groot van D66 moet er niettemin meteen wat gedaan worden en is kringlooplandbouw wel het antwoord.
In Trouw legde Nederlands duurzame nummer 1 Louise Vet uit dat de natuur helemaal centraal moet komen te staan en dat er dan nog best hoop is. De FAO liet weten dat ons leven van die hoop afhangt.
En toen, wat gaan we nu doen? En wie beslist dat? Diezelfde Louise Vet schreef met Klaas van Egmond een opinie over klimaatbeleid in de Volkskrant waaruit blijkt dat de politiek niet wil wat ze zou moeten om in de gewenste toekomst te komen. Wat doe je als mensen die toekomst misschien wel willen, maar nu nog even niet? Of misschien wel helemaal niet. Het leven is beter dan ooit, zegt bijvoorbeeld wetenschapsfilosoof Maarten Boudry uit Gent. Met technologie waaronder kernenergie en zelfs DDT gaan we alles oplossen. We gaan onszelf in steden stapelen en de voedsel en energieproductie concentreren, zegt Boudry's geestverwant, de Nederlandse ecomoderne microbioloog Hidde Boersma. Maar, zei Bill Gates een tijdje geleden alweer, dat kan helemaal niet, want weet je wel dat we daar de energie helemaal niet voor beschikbaar op de momenten dat die echt nodig is?
Het is een beetje verwarrend allemaal. In zulke situaties van verwarring doen mensen zelden iets. Dat komt omdat ze geen gecoördineerd en coherent handelingsperspectief kunnen ontwikkelen, terwijl dat nodig is omdat de uitdagingen een integraal geheel vormen. Ik vermoed dat het doorbreken van de barrières die die situatie in stand houden, het grootste en nagenoeg onbesproken vraagstuk van onze tijd is. Onderwijl gaat de een steeds harder tekeer tegen de ander dat hij de oplossing heeft en dat we naar de kloten gaan als we niet naar hem luisteren. De ander doet hetzelfde terug maar met een andere oplossing.
Lezing Maarten Boudry, vrijdag 17 mei om 14.00 uur in Rijksmuseum Twenthe.
— Rijksmuseum Twenthe (@RijksmuseumT) May 3, 2019
Wetenschapsfilosoof Maarten Boudry meent dat vooruitgang geen geloof betreft: we leefden nog nooit zo veilig, welvarend en gelukkig.
De lezing is gratis, museum reguliere tarieven
https://t.co/5icFWRltJW pic.twitter.com/NoqMiGTIvb
Where are the breaking news?
— Greta Thunberg (@GretaThunberg) May 7, 2019
The extra news broadcasts?
The front pages?
Where are the emergency meetings?
The crisis summits?
What could be more important?
We are failing but we have not yet failed.
We can still fix this.
But not if we continue like today.
Not a chance. https://t.co/qzeAJpJHei
La biodiversité est un sujet aussi important que le changement climatique. Nous ne pouvons gagner cette bataille qu’en mettant ces deux objectifs ensemble et en œuvrant sur tous les leviers pour inverser la tendance.
— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) May 6, 2019
"het is niet acceptabel dat aan dit rapport geen gehoor wordt gegeven: de urgentie is te groot.", oordeelt de hoofdredactie van @nrc na het #IPBES7 rapport over het verdwijnen van ecosystemen en het #uitsterven van soorten.
— Patrick Jansen ⧖ (@PatrickAJansen) May 7, 2019
Hear hear!#biodiversiteithttps://t.co/UQusxulg39
Merci @emmanuelmacron pour votre accueil chaleureux ce soir. Les Pays-Bas considèrent la France comme un partenaire crucial et stratégique avec qui travailler sur l’agenda du futur de l’UE. Nous nous engageons pour une UE forte qui tient ses promesses et obtient des résultats. pic.twitter.com/lckolFvVpP
— Mark Rutte (@MinPres) May 6, 2019
30 jaar geleden zeiden de ecologen ook: in 2000 zijn 1 miljoen soorten uitgestorven. Het zijn er voorlopig, hoe afschuwelijk ook, 'slechts' 872. #factorduizendernaast pic.twitter.com/xGzlj3DXlx
— Maarten Keulemans (@mkeulemans) May 7, 2019
Onze minister doet wel wat aan #biodiversiteit, maar dat staat niet in verhouding tot advies #IPBES: een totale omwenteling van ons economisch systeem, zegt WUR-ecoloog @PatrickAJansen #Nieuwsuur (en zegt @PartijvdDieren al vele jaren!) pic.twitter.com/6inzGfjtko
— Roos Vonk (@roosvonk) May 7, 2019
“Erg droevig”, noemt hoogleraar ecologie Louise Vet de conclusies over de mondiaal bedreigde biodiversiteit. "De vraag is nu vooral: wat gaan we eraan doen?"
— Trouw Groen! (@TrouwGroen) May 6, 2019
https://t.co/GCnI4E98AO via @trouw
Hoe geven we zoveel mogelijk ruimte terug aan fe natuur? Radicale concentratie van al onze activiteiten: wonen, voedsel & energie. https://t.co/1NQ7nUBe5H
— Hidde Boersma (@Hiddemhigh) May 6, 2019
Bill Gates on renewables (part 1). I've never seen him so animated. His Tokyo in a cyclone scenario is interesting. pic.twitter.com/N2nhl2u9Ut
— David Michie (@dmichie66) December 9, 2018
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
In het rapport staan aanbevelingen voor overheden wat ze zouden kunnen doen. Maar er staan geen aanbevelingen voor individuele burgers wereldwijd.
Na enig nadenken kan ik maar één ding bedenken: op de juiste partij mijn stem uitbrengen bij verkiezingen, bijvoorbeeld de komende EU verkiezingen.
Nog maar een keer de Stemwijzer Europese Verkiezingen invullen dan maar....
Simone Hertzberger Wat gaat die partij dan wel doen wat de huidige zittende partijen niet doen?
De tactiek die nu toegepast wordt werkt, is onderhand wel duidelijk, zeker niet. De bewust georganiseerde Babylonische spraakverwarring door belanghebbende partijen doet zijn werk en maakt het systeem machteloos. Beginnen we met het zoeken naar de oplossing niet aan de verkeerde kant?
Die aanbevelingen aan de burgers, laten we er hier regionaal mee beginnen, kunnen we daar geen voorstellen voor definiëren eventueel samen met voedselproducenten. Louise Vet komt aardig in de richting in mijn mening, hoe kijk jij daar tegenaan?
We kunnen heel veel doen, dus het gevoel van machteloosheid dat ik veel zie deel ik niet en ergert me ook. NRC journalist Paul Luttikhuis verwoordde het gevoel van velen vandaag goed in een artikel: 'Ik word heen en weer geslingerd tussen zorg en hoop, cynisme en desillusie'. Hij heeft het dan over de opwarming én biodiversiteitsverlies.
Ik zou zeggen, laten we aan het werk gaan. Toegegeven, voor biodiversiteit kun je als individu in Nederland meer bijdragen dan voor klimaat, omdat veel biodiversiteit niet grensoverschrijdend is: dat geldt voor alle plantensoorten en zeker de helft van de diersoorten in ons land. Hier een lijstje van wat we kunnen doen.
1) Producten kopen die natuur minder belasten, bijv. van boeren die rekening houden met weidevogels.
2) Bijdragen aan natuurbeschermingsorganisaties zodat zij areaal kunnen aankopen en beter beheren dan nu soms het geval is.
3) In je eigen tuin, op je eigen erf ruimte maken en soorten planten voor insecten, vogels, etc. Er is legio informatie beschikbaar op internet. Geen enkel excuus is goed genoeg om dit na te laten.
4) Mensen inspireren. Onbekend maakt onbemind. Veel Nederlanders kennen nauwelijks de soortenrijkdom in ons eigen land. Vanmorgen was de laatste excursie van een cursus vogelherkenning die ik gaf. Net als bij vorige cursussen gaven mensen aan dat ze door de opgedane kennis meer zagen en hoorden. En ze geven dat weer aan anderen door, volgend jaar geef ik de cursus weer. Je hoeft niet naar Afrika of Colombia om van natuur te genieten. Een passend citaat van Marcel Proust: de enige echte ontdekkingsreis bestaat niet uit het zoeken van nieuwe landen, maar in het krijgen van nieuwe ogen.
Of mensen een cursus geven over tuin- en erfinrichting voor vergroten van biodiversiteit. Heb ik ook gedaan, het werkt.
Jeugd inspireren. Het prachtige werk van IVN en de jeugdnatuurwachten. Lokale natuurverenigingen kunnen hen helpen. En als je niet voldoende mensen hebt, probeer ze dan te werven.
5) Mensen aanspreken. We spreken mensen aan op afval weggooien, wangedrag in het verkeer. We kunnen dat ook doen als mensen naar Afrika of Colombia reizen om mooie soorten te zien, en dat verdedigen door aan te geven dat de lokale bevolking profiteert en het gebied anders verloren zou gaan als natuurgebied. Ik zou zeggen: maak dan geld over naar de bevolking en voor bescherming van dat gebied, en blijf in Europa. Is goedkoper, er is hier ook veel te zien, en het is beter voor natuur, milieu en klimaat.
6) Wees een voorbeeld. Zelf heb ik besloten niet meer te vliegen. Ik loop er niet mee te koop, maar het zet anderen aan het denken. En oh, ik ben er geen spat ongelukkiger door. Vlees eten kan nog minder. Velen zijn me al voorgegaan, die leven nog steeds, dus ik zal dat ook wel overleven.
7) Constructief activisme. Onderzoek heeft uitgewezen dat ca. 20% van de mensen kunnen zorgen dat besluit x wordt genomen, door hier op constructieve manier actie voor te voeren. Ik weet niet wat de percentages waren bij het verzet tegen de plannen om het Naardermeer als vuilnisbelt te gaan gebruiken, de Oosterschelde af te sluiten, meer bebouwing aan de kust toe te staan, etc. Maar in al deze gevallen, en vele andere, kwam een aanvankelijk kleine groep in verzet, won aanhang en zorgde voor aanpassing van besluitvorming. Momenteel is onze natuurvereniging in de weer/ben ik in de weer om extra woningbouw in ons deel van het Groene Hart te voorkomen. Het gaat direct ten koste van natuur, en indirect omdat het de mogelijkheden van boeren beperkt om natuurinclusief te werken, omdat ze daarvoor vaak meer hectares nodig hebben dan nu. Wij pleiten voor verdichting van de steden, en snelle lightrail het groen in. Beter voor de natuur.
Lang verhaal kort: kom in beweging, inspireer, leer en wordt beter. Na een lezing over biodiversiteit vroeg iemand me: “wat kan ík doen?” De beste aller vragen voor behoud biodiversiteit. We moeten mensen handelingsperspectief geven, naast het verhaal over bedreigingen voor de biodiversiteit. En er ook bij vertellen – een belangrijk resultaat van gedragsonderzoek – dat ze er gelukkiger van worden als ze actief worden.
Dit land hoort tot de rijkste en gelukkigste landen van de wereld. Er-is-geen-excuus-voor defaitisme.
Jaap, dank voor je lange antwoord in deze wat stille lijn. Ik bracht het linkje naar Luttikhuis aan in je reactie. Op de site van de NRC heeft het artikel inmiddels 100 reacties.
Het bracht me even op de site van de NRC waar meteen ook een aantal andere artikelen oppopten:
-Francis Fukuyma over het feit dat hij nooit had nagedacht over het feit dat samenlevingen achteruit kunnen gaan (en dat alleen democratisch kunnen oplossen via verkiezingen; daar - zegt Fukuyma - heeft links iets fout gedaan door de identiteit van groepen niet te erkennen en van daaruit te werken)
- Het overdreven doemdenken: een recensie van boeken van vooruitgangsoptimisten (zoals Pinker en Boudry), met als upshot dat het mensen steeds beter gaat, maar dat het net als de karikaturale Pangloss in Voltaire's Candide een optimisme los van de motor is.
- Heel boeiend is de analyse (1 mei jl. naar aanleiding van de Extinction Rebellion in London) van Paul Scheffer over het doemdenken dat de democratie aantast omdat nou juist een kleine groep (je noemt die 20%) zijn wil aan iedereen wil opleggen. We weten inmiddels dat dat tot gele hesjes leidt in onze kansen onvoldoende distribuerende samenleving (de protesten op zaterdagen in Frankrijk doven uit, maar de heidebrand bouwt zich verder op - dat zie en voel ik om me heen daar en ik lees verstandige sociologen die het schrijven).
Op twitter zag ik Maarten Keulemans die de extinctie van IPBES relativeerde door de cijfers wat minder serieus te nemen. Terecht natuurlijk, want het zijn prognoses. Ik stelde hem en Martijn van Calmthout de vraag of resulterende cijfers belangrijker zijn, dan een inschatting van de realiteitswaarde van het model dat ze voortbrengt en waarom daar de discussie nooit over gaat.
Een anekdote. Ik was afgelopen vrijdag bij een boekpresentatie van Annet Roodenburg in Den Bosch. Om de discussie die daar ontstond over duurzaamheid wat perspectief te geven maakte ik de aanwezigen duidelijk dat de circular biobased economy de facto leidt tot een kaalslag waarin we de laatste groeiende koolstof gaan gebruiken om onze leefstijl vol te houden en dat dat eigenlijk de definitie van duurzaamheid is die we nu - zelf bij GroenLinks en zélfs nog bij de PvdD - hanteren. Mij viel direct op: de ingewijden in de zaal wisten meteen wat ik bedoelde. Ik reageerde op spreker Gustaaf Haan die nauwelijks een seconde nodig had om te laten zien dat hij totaal niet uit het veld geslagen was en het meteen kon volgen.
Op wie moeten we nou stemmen? Cq. wat draagt het eigen tuintje doen (komt ook uit Candide) bij als het denken collectief nog zo weinig toestaat, terwijl goed ingevoerde mensen (gewoon uit de industrie) individueel veel meer weten dan we als burgerij willen weten?
Luttikhuis schrijft als slotalinea: Hopeloos dus. Maar wat moet ik dan met al die rapporten en onderzoeken? Grote woorden kiezen, zoals president Obama in 2014: „Wij zijn de eerste generatie die de gevolgen van klimaatverandering voelt en de laatste die er iets aan kan doen”? Net als de jonge Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg zeggen: „Ik wil niet dat jullie hoopvol zijn. Ik wil dat jullie in paniek raken. Ik wil dat jullie de angst voelen die ik elke dag voel”? Of de sombere feiten negeren en optimistisch schrijven over de kansen van een ‘green deal’? Het eerlijkste antwoord is, dat ik het ook niet weet.
Ik sprak bij Annet na met een moderne dominee en zijn vrouw. We werden het snel eens: het gaat om het gesprek dat we zo slecht kunnen voeren. Ik (afvallige en tegelijk eeuwige Ned. Hervormde) heb een praktisch beeld van God: het is dat gesprek (zie ook het Proust-citaat van Jaap in #3, wmb net zo'n inzicht). Maar kunnen we het nog hebben, cq. kunnen we nog in elkaar geloven?
Aanvulling nog bij #4.
Vanmorgen in Parijs (Trocadéro): Extinction Rebel liet er honderden liters bloed van de trappen lopen. Tegen de massa-extinctie. Iemand moet iets doen van deze mensen. Wie, wat en wat doen ze zelf?
Zie - in een veel gematigder versie - ook ons armzalige PBL-advies: het Planbureau weet precies wie wat moet doen, maar niet waarom dat moeten motiveert. Er is geen begin van een positief motiverend antwoord.
Bij de Extinction Rebels gaat een arm in de lucht (kijk het filmpje in het linkje even af, ook al versta je deze Franse versie misschien niet). Ik word er niet vrolijker van. De protesteerders zijn in zwart gekleed, net als de Black Blocs die de gele hesjes tot brandstichters en plunderaars maakten.