Wij boeren dachten dat dankzij Corona de druk van de stikstofketel was. Dat bleek niet het geval. In een tweet liet Landbouw Collectief-voorzitter Aalt Dijkhuizen weten dat de stilstand van de economie, liet zien dat luchtkwaliteit niet door de boeren, maar door verkeer en industrie wordt verprutst. Zijn tweet werd zowel door niet-boervriendelijke als inhoudelijk deskundigen op social media afgeserveerd. Vervolgens schoot minister Carla Schouten de hoop uitgerekend op 1 april beleidsmatig af.

Ze heeft met de Tweede Kamer immers de afspraak dat de Spoedwet Stikstof uitgevoerd moet worden. Daarin staat dat dieren minder eiwit moeten eten om minder ammoniak te vormen, opdat weer vergunningen kunnen worden afgegeven voor bouw en infra. Voert ze die niet uit dan staat het langzamer rijden ook gelijk weer ter discussie. Dat kan natuurlijk niet.

Aan de Nederlandse burger heb ik een vraag omdat de politiek jou lijkt te vergeten
Sommigen verwachten dat Corona een ‘game changer’ lees life-style-changer gaat worden. Dat vertaalt zich in: minder globalisering, minder vliegen, minder vee-industrie, meer lokaal, meer regionaal en vooral een investering in een kwalitatief bevredigender leven. Het kabinet heeft echter besloten dat de beste bestrijding van de negatieve impact van Corona op onze samenleving is om alle seinen op groen te zetten voor economische groei. Vanuit die keuze lijkt het ook de stikstofcrisis aan te pakken door komaf te maken met dat tijdrovende gedoe met de boeren.

Maar zo heeft Corona eerder het ómgekeerde effect: nog verder terug naar de oude vervuilende economie.

Wij boeren wijken al jaren stelselmatig omdat onze grond nodig is voor de ontwikkeling van de mens-houderij en de daarbij behorende mensen-natuur. Dankzij de uitspraak van de Raad van State van 29 mei vorig jaar is inmiddels ook stikstof een basisvoorwaarde om ontwikkelingen te kunnen legaliseren. De oude truuk om met een MER toch ontwikkeling mogelijk te maken waar die eigenlijk niet kan, werkt niet meer. Dat is te danken aan de inzet van vastbijters zoals Leon Adegeest (voorzitter van de Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen, SATL) en Johan Vollenbroek (directeur van MOB, die het PAS met succes opblies bij de RvS). Dat heeft echter ook tot gevolg dat de honger naar stikstof acuut is vergroot.

Het bestuur van de provincie Noord-Brabant sorteerde daarom alvast voor door in andere provincies boerderijen op te kopen om een distributiecentrum te kunnen bouwen. Je zou het speculatief handelen met voorkennis in het algemeen belang kunnen noemen. Een duidelijker en schaamtelozer praktijkvoorbeeld van de diepe onderliggende politieke lijn is er niet.

De vraag is nu: wat gaan wij boeren nu doen? Worden we boos en gaan we het land plat leggen? Staat er wederom een Don Quichot op die ten strijde trekt? Laten we het maar mokkend gebeuren?
Of accepteren we die politieke lijn als gegeven en gaan we in gesprek over hoe we het platteland c.q. de stadstuin op de mooiste en beste manier leefbaar voor boer en burger kunnen inrichten?

Aan de Nederlandse burger heb ik een vraag omdat de politiek jou lijkt te vergeten: in welk Nederland wil je in 2035 wonen? Dat is al over 15 jaar en daar wordt nu over besloten, net nog even voor het einde van de coronacrisis.

In boeren-Nederland heerst teleurstelling en wantrouwen jegens de overheid. Dat valt af te leiden uit verschillende reacties van de afgelopen dagen.

In Boerderij zegt voorzitter Aalt Dijkhuizen van het Landbouw Collectief: “Wij horen dat het juridisch niet mogelijk is (meer mogelijkheden dan alleen het aanpassen van diervoeders, red). Maar onze eigen juristen zeggen dat het wel kan. Wij zeggen: waar een wil is, is een weg. Wij horen: kan niet.” Dijkhuizen denkt er het zijne van. Het klinkt hem meer als “wil niet.”

Op Agraaf is strateeg Jeroen van Maanen van de Farmers Defence Force te horen: Ergens wil je hoop houden, want als je de hoop opgeeft, heeft het ook geen zin meer om deze stikstofdiscussie te voeren met Schouten. Maar ergens is het ook hopen tegen beter weten in. Dus wat doe je? Stap je op omdat je geen invloed meer hebt of blijf je aan tafel terwijl je geen invloed hebt? Dan zit je er helemaal voor de kat z'n viool, zeg maar.

Op de site van de PVO-varkensboeren is voorzitter Linda Jansen te lezen: De minister blijkt haar zin te willen doordrukken, zij wil niet zien en inboeken wat de veehouderij al gereduceerd heeft en nog elke dag bijdraagt. Ze zoekt alleen hele speciale stikstof van de boeren, stikstof die deze beroepsgroep niet zonder slag of stoot kan leveren. Zij wil er torenhoge boetes opzetten als boeren niet aan haar eisen voldoen. Verder worden veel boerderijen financieel afgewaardeerd.
De lucht is weer blauw boven Nederland en was nog niet zo schoon als nu. De lucht moet van de minister echter nog blauwer, door boeren op dit moment extra stikstofmaatregelen op te leggen. Koste wat kost, moet het vooropgezette plan uitgevoerd. Ten kosten van boeren, ten koste van een leefbaar platteland, ten koste van weidegang voor onze koeien. Ik maak mij grote zorgen of dit kabinet nog voor de Tweede Kamerverkiezingen bij zinnen komt.


Op de NOS valt te lezen dat het ook rommelt tussen de boeren en het provinciebestuur in Noord-Brabant: Zes organisaties van Brabantse boeren weigeren om komende week met de provincie te overleggen over het stikstofbeleid. Ze hebben een uitnodiging voor een videoconferentie afgezegd. Het heeft volgende boerenorganisaties "weinig zin" om met huidige bestuurders te praten als er binnenkort een nieuw provinciebestuur komt. De weigering van de Brabantse boeren komt op een opvallend moment. Deze week zegde ook het Landbouw Collectief (de organisatie van dertien landelijke boerenorganisaties) het stikstofoverleg met landbouwminister Carola Schouten af.

Op 27 maart, 4 dagen vóór het overleg met de minister werd afgebroken, verklaarde FDF-er Sieta van Keimpema op Melkvee waarom de provincies hun eigen maatregelen nemen omdat de centrale overheid in Den Haag niet uit het stikstof dossier lijkt te komen: Ik denk dat de provincies de bui zien hangen. Nu met de Coronacrisis gebeurt er weinig op dit gebied. Het is op z’n vroegst juni wanneer stikstof weer op de agenda komt. Dan schieten de partijen al in de verkiezingsmodus en krijg je er in Den Haag niets meer door. Ook lijkt het de overheden niet zozeer om de natuur te doen. Ze willen vooral weer ruimte om te bouwen. Anders ga je NH3 niet uitwisselen voor NOx. De kans is groot dat je een leegloop van het platteland krijgt. Grote bedrijven met veel geld kopen de rechten op en die komen niet weer terug. Voor 2020 is er eigenlijk geen probleem. De huidige coronacrisis levert de bouw al veel NOx-ruimte op. Het is tijdelijk, maar dat maakt niet uit. Je moet het per jaar bekijken. Ik zou zeggen, gebruik dat dan.

De minister herhaalde afgelopen vrijdag dat ze hoopt dat het Landbouw Collectief terug bij haar aan tafel komt. Blijkens de woorden van Dijkhuizen en Van Maanen is die kans klein. Zij realiseren zich dat de minister hen in een spel wil trekken, waar zij een streep voor hebben getrokken. Als dat klopt, is er sprake van een patstelling. De regering kan nu kiezen: vanwege de Nederlandse poldergewoonte niets beslissen en het stikstofdossier aan het volgende kabinet toevertrouwen òf gewoon beslissen wat Schouten wil.

Tjeerd de Groot maakte op twitter zijn oplossing nogmaals bekend: kringlooplandbouw, tevens de keuze van Rutte III. Die keuze zal een flinke krimp afdwingen, vermoedelijk een halvering van de dierhouderij. Precies om die reden zit het gesprek muurvast. In zo’n geval van stakende stemmen in de polder, moet iemand beslissen. De regering dus: Rutte III of het volgende kabinet.


Dit artikel afdrukken