Watervoerende lagen zijn essentieel voor ecosystemen en ons levensonderhoud. Overmatige onttrekkingen kunnen grondwaterniveaus laten dalen en problemen veroorzaken zoals zeewaterindringing, bodemdaling, afname van grondwaterstromingen en droogvallende putten.

Al jaren registreren satellieten grondwaterdalingen. Voor het eerst is een poging gedaan om grondwatergegevens die lokaal zijn verzameld op mondiale schaal te analyseren, in plaats van ze te beoordelen via satellietgegevens. Onderzoekers van UC Santa Barbara onderzochten grondwaterstanden in 170.000 meetputten in regio's die ongeveer 75% van de wereldwijde grondwateronttrekkingen vertegenwoordigen. Ze concentreerden zich op putten waarvan ze sinds 2000 minstens 8 jaar gegevens hadden. Dat bood een kijkje in de staat van bijna 1.700 van ‘s werelds grootste aquifersystemen. De resultaten zijn gepubliceerd in Nature.

In 12% van de watervoerende lagen daalt het waterpeil met meer dan een halve meter per jaar. En in 36% van de aquifersystemen daalt het waterpeil met een tiende meter per jaar. De snelste dalingen zagen de onderzoekers in enkele van de droogste gebieden ter wereld, zoals in centraal Chili, Iran en het westen van de Verenigde Staten. In 30% van de aquifers is een versnelling van de daling van grondwaterniveaus over de afgelopen 4 decennia waargenomen.

Overmatige grondwateronttrekkingen door mensen en een veranderend klimaat (met minder regenval) zijn volgens onderzoekers de belangrijkste schuldigen dat snelle dalingen van grondwaterniveaus wijdverbreid zijn. Vooral in droge regio's met uitgebreide landbouwgrond die irrigatie nodig heeft.

Toch is het onderzoek niet het zoveelste rampenverhaal. Het biedt ook hoop. In een aantal gebieden is sprake van herstel of stabilisatie, zelfs na een daling aan het einde van de 20e eeuw.

In 16% van de aquifersystemen waarover de auteurs historische gegevens hadden, sloeg de daling van het grondwater in de jaren '80 en '90 om in een positieve trend. In alle gevallen was de omkering vermoedelijk te danken aan verbeteringen in het regionale waterbeheer.

"Grondwater wordt vaak gezien als een spaarrekening voor water," zegt mede-hoofdauteur Scott Jasechkouit. "Het doelbewust aanvullen van aquifers stelt ons in staat dat water op te slaan tot een moment van nood." Dit toont aan dat gemeenschappen, met gerichte inspanningen, grondwaterbronnen effectief kunnen beheren.

De onderzoekers benadrukken dat de ondergrondse opslag van grote hoeveelheden water vaak goedkoper, minder verstorend en minder gevaarlijk is dan het bouwen van bovengrondse wateropslagen. Opgeslagen grondwater voedt bovendien de hele omgeving en is daarom voordelig voor de ecologie van de regio. Hoofdonderzoeker Debra Perrone berekende in 2014 dat het vullen van aquifers in vergelijking met oppervlaktereservoirs zes keer zo goedkoop is.
Dit artikel afdrukken