3 min
In België ontstond dit weekend opschudding toen bleek dat de Hoge Gezondheidsraad al in juni 2016 had gewaarschuwd over mogelijke gevaren van fipronil voor mensen. In Nederland ontstond vorige week consternatie toen de Nederlandse NVWA in november reeds op de hoogte bleek van het gebruik van fipronil als insecticide in stallen. België en Nederland lijken via hun media een wedstrijdje 'wie negeerde de signalen het meest' te doen.
Terwijl vanmorgen emeritus hoogleraar diergeneeskunde Frans van Knapen in het Algemeen Dagblad vertelt dat de fipronilaffaire 'pure chemofobie' is, staat de wereld op zijn kop. Eieren met fipronil zijn aangetroffen tot in Hong Kong. Zelfs de New York Times schrijft over het eierschandaal dat Nederland en België de wereld in hielpen door, zegt toxicoloog Martin van den Berg, klungeligheid. Die klungeligheid resulteert uit een mix van onkunde, slechte organisatie en communicatie, stelden hij en zijn Belgische collega Jan Tytgat in gesprek met Foodlog vorige week. Van den Berg blijft mild over de NVWA omdat die niet schuldig kan worden gehouden voor een falen dat het gevolg is van bezuinigingen die door de politiek zijn veroorzaakt. Twee voor de uitvoering van die politiek geïnspireerde bezuinigingen mede-verantwoordelijke oud-bewindslieden steunen die visie.
Wetenschap twijfelt
Het antwoord is niet ingewikkeld. Omdat er een wetenschappelijke discussie is ontstaan over de gezondheidseffecten van fipronil als insecticide in de plantaardige landbouw. Het middel wordt niet alleen door dierenartsen gebruikt, maar ook in de landbouw om insectenvraat aan vooral maïs, zonnebloemen en rijst tegen te gaan. Sporen ervan kunnen daarom bijvoorbeeld ook in margarine (via zonnebloemen) of veevoer en zelfs melk en boter (via maïs) terechtkomen. In 2013 overwoog en besloot (op 16 juli) de EU tot restricties voor het gebruik van fipronil - een oudere neonicotinoïde, de middelenfamilie die hoofdverantwoordelijk zou zijn voor bijensterfte - in de akkerbouw. De residuen van het middel komen in het milieu en gelden daar als hoog-toxisch voor tal van dieren.
Ze komen ook in de voedselketen terecht via granen die direct of via diervoeders in mensen terecht kunnen komen. Omdat het vermoeden van schadelijke effecten door het gebruik van fipronil bij de teelt van granen op onder meer menselijke embryo's gerechtvaardigd is, zei de Belgische Hoge Gezondheidsraad dat er wellicht nieuwe normen moeten komen. De Hoge Gezondheidsraad pleit uit voorzorg voor een preventieve aanpak van de risico's die aan het plantaardig gebruik van fipronil verbonden zijn. "We benadrukken dat de klassieke toxicologie niet volstaat voor dit type product, en voor pesticides in het algemeen, vooral omwille van de 'cocktaileffecten' en de nog niet goed gekende effecten op embryo's", verduidelijkt Marie-Louise Scippo in De Morgen. Scippo schreef mee aan het rapport en is lid van het wetenschappelijk comité van het FAVV.
De politiek, de EU en de nationale parlementen, bepaalt de normen op basis van adviezen zoals die van de Hoge Gezondheidsraad, maar heeft die nog niet overgenomen. De FAVV en NVWA zijn er slechts om normen te handhaven en naar bevind van zaken in te grijpen in geval van calamiteiten. Voor dat laatste had de FAVV geen aanwijzingen. De Nederlandse NVWA, zo blijkt achteraf, had daar wel aanwijzingen voor maar niet de organisatie- en kennisgraad om daar op te handelen.
Nederland wel te traag; boeren moeilijk als slachtoffer te zien
Nederland handelde wel te traag op de aanwijzing uit november. Als insecticide in de dierlijke voedselketen (dus voor direct gebruik in stallen of op dieren die we eten of waar we de producten, zoals eieren en melk, van eten) is fipronil domweg verboden, terwijl bekend is dat het middel zich kan ophopen in vlees en eieren. De heisa ontstond toen dat verbod geschonden bleek, mogelijk al drie jaar en vermoedelijk met mede-verantwoordelijkheid van de boeren zelf. Zij gingen in zee met een bestrijdingsmiddelenbedrijf waarvan ze hadden kunnen weten dat het niet bonafide was. Foodlog hoorde inmiddels van goed geïnformeerde mensen uit de eierwereld dat het gerucht ging dat Chickfriend, het gewraakte bestrijdingsmiddelenbedrijf, 'geld opzij had gezet voor als het mis zou gaan.' Als zulke informatie naar boven komt, wordt het steeds minder gemakkelijk om de boeren als slachtoffers te zien.
Forse gevolgschades
Afgelopen weekend hoorden we van een Nederlandse ondernemer die door een Amerikaanse afnemer werd gevraagd of een graanproduct dat hij levert wel vrij van fipronilresiduën is. De fipronilaffaire kan forse gevolgschades veroorzaken. De markt is inmiddels kopschuw, zelfs voor fipronil dat legaal en niet in de dierlijke keten is gebruikt en binnen de normen is toegepast. Nederlandse boeren, autoriteiten en de politiek die de autoriteit en kennis stuk bezuinigde, hebben wat op hun geweten.
Dit artikel afdrukken
De fipronilaffaire kan forse gevolgschades veroorzaken. De markt is inmiddels kopschuw, zelfs voor fipronil dat legaal en niet in de dierlijke keten is gebruikt. Nederlandse boeren, autoriteiten en de politiek die de autoriteit en kennis stuk bezuinigde, hebben wat op hun gewetenAfgelopen weekend kwam de Franstalige Belgische krant Le Soir met het bericht dat de FAVV, de Belgische tegenhanger van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), al in juni 2016 op de hoogte zou zijn geweest van de gevaren van fipronil. Dat riep bij het Belgische publiek uiteraard de vraag op waarom de voedselveiligheidsautoriteit toen al niet optrad. Het leek er immers op dat België toch eerder op de hoogte was van een genegeerde aanwijzing, terwijl België net Nederland het niet opvolgen van een aanwijzing uit november had verweten.
Wetenschap twijfelt
Het antwoord is niet ingewikkeld. Omdat er een wetenschappelijke discussie is ontstaan over de gezondheidseffecten van fipronil als insecticide in de plantaardige landbouw. Het middel wordt niet alleen door dierenartsen gebruikt, maar ook in de landbouw om insectenvraat aan vooral maïs, zonnebloemen en rijst tegen te gaan. Sporen ervan kunnen daarom bijvoorbeeld ook in margarine (via zonnebloemen) of veevoer en zelfs melk en boter (via maïs) terechtkomen. In 2013 overwoog en besloot (op 16 juli) de EU tot restricties voor het gebruik van fipronil - een oudere neonicotinoïde, de middelenfamilie die hoofdverantwoordelijk zou zijn voor bijensterfte - in de akkerbouw. De residuen van het middel komen in het milieu en gelden daar als hoog-toxisch voor tal van dieren.
Ze komen ook in de voedselketen terecht via granen die direct of via diervoeders in mensen terecht kunnen komen. Omdat het vermoeden van schadelijke effecten door het gebruik van fipronil bij de teelt van granen op onder meer menselijke embryo's gerechtvaardigd is, zei de Belgische Hoge Gezondheidsraad dat er wellicht nieuwe normen moeten komen. De Hoge Gezondheidsraad pleit uit voorzorg voor een preventieve aanpak van de risico's die aan het plantaardig gebruik van fipronil verbonden zijn. "We benadrukken dat de klassieke toxicologie niet volstaat voor dit type product, en voor pesticides in het algemeen, vooral omwille van de 'cocktaileffecten' en de nog niet goed gekende effecten op embryo's", verduidelijkt Marie-Louise Scippo in De Morgen. Scippo schreef mee aan het rapport en is lid van het wetenschappelijk comité van het FAVV.
De politiek, de EU en de nationale parlementen, bepaalt de normen op basis van adviezen zoals die van de Hoge Gezondheidsraad, maar heeft die nog niet overgenomen. De FAVV en NVWA zijn er slechts om normen te handhaven en naar bevind van zaken in te grijpen in geval van calamiteiten. Voor dat laatste had de FAVV geen aanwijzingen. De Nederlandse NVWA, zo blijkt achteraf, had daar wel aanwijzingen voor maar niet de organisatie- en kennisgraad om daar op te handelen.
Nederland wel te traag; boeren moeilijk als slachtoffer te zien
Nederland handelde wel te traag op de aanwijzing uit november. Als insecticide in de dierlijke voedselketen (dus voor direct gebruik in stallen of op dieren die we eten of waar we de producten, zoals eieren en melk, van eten) is fipronil domweg verboden, terwijl bekend is dat het middel zich kan ophopen in vlees en eieren. De heisa ontstond toen dat verbod geschonden bleek, mogelijk al drie jaar en vermoedelijk met mede-verantwoordelijkheid van de boeren zelf. Zij gingen in zee met een bestrijdingsmiddelenbedrijf waarvan ze hadden kunnen weten dat het niet bonafide was. Foodlog hoorde inmiddels van goed geïnformeerde mensen uit de eierwereld dat het gerucht ging dat Chickfriend, het gewraakte bestrijdingsmiddelenbedrijf, 'geld opzij had gezet voor als het mis zou gaan.' Als zulke informatie naar boven komt, wordt het steeds minder gemakkelijk om de boeren als slachtoffers te zien.
Forse gevolgschades
Afgelopen weekend hoorden we van een Nederlandse ondernemer die door een Amerikaanse afnemer werd gevraagd of een graanproduct dat hij levert wel vrij van fipronilresiduën is. De fipronilaffaire kan forse gevolgschades veroorzaken. De markt is inmiddels kopschuw, zelfs voor fipronil dat legaal en niet in de dierlijke keten is gebruikt en binnen de normen is toegepast. Nederlandse boeren, autoriteiten en de politiek die de autoriteit en kennis stuk bezuinigde, hebben wat op hun geweten.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Het gaat dus om vertrouwen en wantrouwen. Dat is de kern. En dat vertrouwen wordt telkenmale geschaad. Maar dat is niet alleen een boerending. Dus ja en nee, Marco in #38 .
Oerstom om zo met fipronil te werken en zo dat relatief blindelings te willen gebruiken. Gisteren was er een infosessie m.b.t. kippenboeren met eieren bij ZLTO. De opgave voor deze infosessie was zeer beperkt qua aantallen, omdat het weinig leden betreft die ermee te maken hebben. Het is vooral een biblebelt ding blijkbaar, van ons-kent-ons, die de grote boze buitenwereld niet willen snappen.
Maar diezelfde grote boze buitenwereld heeft best wel vertrouwen in de agrarische sector, ondanks de soms sensationele hijgerigheid, waar sommigen belanghebbende baat bij hebben. Maar fipronil hoort er niet in te zitten. Punt.
Of men dan braaf naar de bilblebelt-kerk gaat, zoals de Chickfriend-lieden, doet er niet toe. Juist dat ons-kent-ons vergoeilijken, kan niet en mag niet. Maar dat zie je niet alleen in de agrarische sector, dat mensen elkaar de hand boven het hoofd proberen te houden, dat zie je in elke beroepsgroep, bevolkingsgroep. Wielrenners, huisartsen, onderwijzers, de RK-kerk, moslimextristen, milieufundementalisten.... etc... Het is algemeen.
Vertrouwen en wantrouwen dus wat telkenmale door alles en iedereen t.o.v. alles en iedereen geschaad wordt.
Net zo goed als dat mijn vertrouwen doorlopend geschaad wordt door anderen t.a.v. mij en sectorgenoten. Zoals in mijn geval m.b.t. klimaat en het vrij algeheel maatschappelijke wegkijken als het schade bij boeren betreft.
Het gemak waarmee wantrouwen uitgesproken richting de ander of van een andere groep, hoe terecht ook, terwijl men zelf blijk geeft geen steek beter te zijn. En omdat men met meer mensen is, wil dat niet zeggen dat wangedrag dan wel goed te praten is. Bij de kippenfipronilkwestie is het nogal duidelijk. de oerstommiteit op diverse niveaus, van relatief weinigen die fouten gemaakt hebben. Ook op het boerenniveau. Bij de klimaatverandering is het al waarschijnlijk even oerstom, zo niet nog veel stommer, door dat massageconsumeer, maar omdat we met zovelen zijn die het veroorzaken, is wegkijken makkelijker.
#40, Jos, je stelt de juiste vraag. Ik vermoed, net als jij suggereert, dat het antwoord nee is. De ontdekking van de Canard is dan ook een canard. Er zit iets anders onder: wantrouwen. Om de reden die Jan Peter dan weer schetst.
Dat alles laat onverlet dat de BV eieren Nederland (de grootste exporteur ter wereld gerekend in geld) als netwerkorganisatie zijn veiligheidscultuur niet op orde heeft. Dat laatste is meer dan 'een beetje dom'.
Jos #37 in dit geval heb je de feiten aan jouw kant, maar niet de emotionele reacties. Er zijn altijd kruimeldieven* geweest. Maar van de grotere multinationale ondernemingen is ook veel aan het licht gekomen de laatste 10 jaar - en is het doek voor ze gevallen met de banken crisis - zodat ik denk dat we met een culminerend geval zitten. Het wantrouwen is op dit soort momenten groot. En opvallend is hoe blijmoedig we toch weer doorgaan. Tot het volgende geval.
*Ik kan me zelfs voorstellen dat ze van niks wisten. Een leverancier kwam met het spulletje en zei: Dit is goed spul, dat moet je gaan verkopen!.
Werd er vijftig jaar geleden relatief meer gecontroleerd Dick? Het controle apparaat is niet schuldig, hoogstens inadequaat.
Naar aanleiding van #36 en #37. Over de Franse pers en de zo uiteenlopende manieren van reageren in Nederland, Frankrijk en België, verscheen hier vanmorgen: 'Maar 0,000004% van de eieren wordt getest'. Het stukje zegt iets over veiligheidscultuur.