Lees ook
De milieugroep Mobilisation for the Environment (Mob) is er klaar voor: de oorlogskas is gevuld, juristen worden nu al aangenomen om nieuwe procedures te gaan voeren om de natuur te beschermen tegen stikstof. Afgelopen week stuurde Mob een brief aan minister-president Mark Rutte met de boodschap dat de overheid niet opnieuw het pad op moet gaan dat al bewandeld werd voordat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) werd ingevoerd.

‘Oorlogsverklaring’
Johan Vollenbroek van Mob vertelde zaterdag op een discussiebijeenkomst van Foodlog over de toekomst na het PAS dat zijn organisatie er ‘dwars voor gaat liggen’ als er opnieuw een systeem van salderen wordt opgetuigd, waarbij het ene bedrijf kan ontwikkelen met de opgegeven stikstofdepositie van een andere bedrijf. Pas als bij een salderingssysteem ook sprake is van het afromen van stikstofemissies valt met Mob te praten.

Mob heeft de brief aan Rutte voorgelegd aan andere milieu- en natuurorganisaties, maar die wilden niet meetekenen. “Die zagen het als een oorlogsverklaring”, aldus Vollenbroek. “En dat is het ook.”

Overeenstemming over koers
Ondanks het uitgesproken standpunt van Mob bleek er zaterdag 13 juli toch een zekere overeenstemming te ontstaan over de koers die gekozen moet worden. De oplossing moet niet gezocht worden in nieuwe wetgeving, betoogde jurist Paul Bodden van Hekkelman Advocaten. De bestaande regels bieden voldoende handvatten. CDA-Wethouder Willemien Vreugdenhil in Ede zei dat het stikstofprobleem niet eenzijdig benaderd moet worden. “Dat ontstaat er weer ontzettend veel collateral damage.” Zij zegt dat boeren door de Mansholtdoctrine collectief in een zwart gat worden geduwd. “De kostprijs die de boer nodig heeft om natuurinclusief te werken, moeten wij – de consumenten voorop – gewoon betalen.”


Bescherming van natuur
Matthijs Nijboer (Natuur en Milieu Overijssel) acht de bescherming van de natuur van groot belang. “Maar we moeten ook reëel zijn. In sommige gebieden is natuur misschien niet meer mogelijk. Die keuze moet je ook maken.” Maar om de natuur te beschermen en te herstellen is één oplossing toch het meest logisch, vond Wim van Opbergen (Werkgroep Behoud de Peel). “Pak de grootste stikstofbron aan, de veehouderij. Als daar niets aan gebeurt, dan blijft het probleem. Die aanpak moet dan wel gebiedsgericht zijn.”

En dat kan zonder de belangen van de veehouderij te schaden, zegt Vollenbroek: “Je kunt boeren ook uitkopen.”

Daar is het bij een vorig plan overigens op misgelopen, herinnerde jurist Paul Bodden. “We hadden een mooi reconstructieplan, maar toen bedrijven moesten worden verplaatst was er geen geld.”



Moeilijk gesprek
Dat er zaterdag een gesprek werd gevoerd tussen overheden, adviseurs, juristen, milieu- en natuurgroepen was op zich al bijzonder. Hoe moeilijk het is dat gesprek gaande te houden, bleek na afloop, toen Lambert Polinder, omgevingsjurist van Agrifirm Exlan toenadering zocht tot Vollenbroek. Polinder vroeg of het mogelijk was een gesprek aan te gaan, en dan niet meer te muggenziften over heel kleine hoeveelheden stikstofdepositie op bedrijfsniveau. “Als jullie niet willen praten”, reageerde Vollenbroek, “dan hoeft het van mij niet. Ik hoor hier een nee”, en hij beende demonstratief weg. Polinder volhardde echter en het gesprek werd toch nog voortgezet.

Slag om stikstof begonnen
Sectoren van buiten de landbouw zijn actief op zoek naar (stoppende) veehouders, van wie ze de stikstofdepositie willen overnemen.

Lambert Polinder, omgevingsjurist bij Agrifirm Exlan vertelde zaterdag dat hij benaderd is door bedrijven van buiten de landbouw. “Ik word van buiten de agrarische sector gebeld met de vraag of ik geen agrariërs weet die kunnen voorzien in de vraag naar stikstofruimte.” Hij zei niet om welke bedrijven het gaat.

De beschikbare stikstofruimte wordt nu voor het grootste deel gebruikt door de veehouderij. Daarnaast is de stikstofruimte ook nodig voor de energiesectoren, de industrie, en ook voor woningbouw.

Johan Vollenbroek, lid van de milieugroep Mobilisation for the Environment die procedures bij de Raad van State voerde tegen het Programma Aanpak Stikstof, zegt dat hij zich goed kan voorstellen dat dat gebeurt. “Als ik Lelystad Airport was, zou ik ook naar boeren op de Veluwe gaan om daar stikstofruimte te vinden.”

Louise Vet, lid van de vrijdag door het kabinet ingestelde adviescollege dat oplossingen moet bedenken voor de ontstane situatie, zegt dat de strijd om de stikstofruimte laat zien dat niet gedacht wordt aan oplossingen die verder gaan dan alleen het stikstofprobleem voor de natuur. Zij vindt dat er verbindingen moeten worden gelegd met andere uitdagingen op gebied van klimaat, biodiversiteit of volksgezondheid. “Ik heb geen zin in silodenken”, zegt Vet, waarmee ze bedoelt dat elk probleem als een aparte silo wordt voorgesteld. Zij wil dat het adviescollege waar ze net lid van is geworden ook breed kijkt. “Anders stap ik er uit.”

In een brief aan de Tweede Kamer, waarin minister Schouten de instelling aankondigt van het adviescollege stikstofproblematiek onder voorzitterschap van oud-commissaris van de Koning Johan Remkes, zegt de landbouwminister dat in het advies ook de klimaatopgaven en de kringlooplandbouw moeten worden betrokken. De commissie kan ook kijken naar lokale of regionale oplossingen.


Ecoloog Patrick Jansen maakte een twitterverslag van de bijeenkomst. Door te klikken op de tijdsaanduiding opent zich zijn hele verslag op twitter.


UPDATE, 20 juli 17:20 uur: Johan Vollenbroek is, anders dan het bovenstaande verslag zou kunnen suggereren, niet tegen salderen. Lees hier hoe hij dat ziet.
Dit artikel afdrukken