2 min
Vandaag deed de Raad van State uitspraak over zogeheten emissiearme stalvloeren. Hoewel de uitspraak over 3 specifieke Utrechtse boeren gaat, betekent het oordeel door precedentwerking een nieuwe tegenslag voor de gehele Nederlandse melkveehouderij. Omdat van de 'tovervloeren' - de typering van stikstof-NGO MOB - niet met zekerheid te zeggen is dat ze minder ammoniak uitstoten dan reguliere stallen, mogen boeren met zo'n vloer hun bedrijf toch niet uitbreiden. De berekende 'stikstofruimte' die zij op papier hadden, gaat door het oordeel in lucht op.
Emissiearme vloeren zijn een van de innovaties waarmee duizenden boeren - naar schatting heeft één op de 5 Nederlandse boeren zo'n vloer - hun bedrijf hebben verduurzaamd. Bij zo'n ‘ligboxenstal met roostervloer voorzien van cassettes in de roosterspleten en mestschuif’ worden de urine en mest zo snel mogelijk van elkaar gescheiden, zodat er minder ammoniak gevormd wordt. In de proefstallen werden er veelbelovende resultaten mee bereikt, met een stikstofreductie van 50%. Op grond daarvan vroegen honderden boeren uitbreidingsvergunningen aan.
Angst en beven
Maar in de dagelijkse boerenpraktijk lijken de emissiearme vloeren veel minder effect te hebben. Al in 2019 kwam een eerste rapport naar buiten dat geen verschil in stikstofuitstoot constateerde tussen innovatieve en traditionele stallen als niet aan alle ideale omstandigheden werd voldaan. Reden voor milieuorganisaties Mobilisation for the Environment (MOB) en de Vereniging Leefmilieu naar de rechter te stappen. De rechtbank Midden-Nederland stelde hen in 2021 in het gelijk, de provincie Utrecht ging in beroep en legde de zaak voor aan de Raad van State. Dat oordeel werd met angst en beven tegemoet gezien. Niet alleen door de boeren, ook door stikstofminister Christianne van der Wal, die vorige week bij het stikstofoverleg met Johan Remkes alle slagen om de arm hield dat innovatie prima is, maar "alleen als die juridisch écht, écht alle kritiek kan doorstaan."
Die zekerheid bestaat niet en is daarom een krachtig wapen in de strijd van stikstofstrijder Johan Vollenbroek van MOB tegen de veehouderij. Na de stikstofwetgeving weet hij nu ook innovatie bij de Raad van State onklaar te maken. "Het is niet met zekerheid te zeggen dat emissiearme veestallen minder ammoniak uitstoten", vat de NRC de uitspraak samen. Tot grote teleurstelling van boeren én politiek. Die zetten immers in op innovatieve oplossingen om uit de stikstofcrisis te komen.
Drie hoofdlijnen in de reacties tekenen zich af:
Het stikstofdossier verhardt zich verder. De technologische innovaties om de stikstofcrisis op te lossen waarvoor melkrobot- en databedrijf Lely en de beide oud-WUR hoogleraren Johan Sanders en Han Lindeboom zich sterk maken, komen door de uitspraak ook weer verder op achterstand.
Dit artikel afdrukken
Angst en beven
Maar in de dagelijkse boerenpraktijk lijken de emissiearme vloeren veel minder effect te hebben. Al in 2019 kwam een eerste rapport naar buiten dat geen verschil in stikstofuitstoot constateerde tussen innovatieve en traditionele stallen als niet aan alle ideale omstandigheden werd voldaan. Reden voor milieuorganisaties Mobilisation for the Environment (MOB) en de Vereniging Leefmilieu naar de rechter te stappen. De rechtbank Midden-Nederland stelde hen in 2021 in het gelijk, de provincie Utrecht ging in beroep en legde de zaak voor aan de Raad van State. Dat oordeel werd met angst en beven tegemoet gezien. Niet alleen door de boeren, ook door stikstofminister Christianne van der Wal, die vorige week bij het stikstofoverleg met Johan Remkes alle slagen om de arm hield dat innovatie prima is, maar "alleen als die juridisch écht, écht alle kritiek kan doorstaan."
“Tovervloeren” worden ze genoemd, toegepast in zogenaamd “emissiearme” stallen. De zoveelste truc. Maart 2020 heeft MOB de minister en cie Remkes geinformeerd. Niets mee gedaan, vandaar onze stap naar de rechterhttps://t.co/rh4eHuaLdA
— Johan Vollenbroek (@j_vollenbroek) October 25, 2021
Die zekerheid bestaat niet en is daarom een krachtig wapen in de strijd van stikstofstrijder Johan Vollenbroek van MOB tegen de veehouderij. Na de stikstofwetgeving weet hij nu ook innovatie bij de Raad van State onklaar te maken. "Het is niet met zekerheid te zeggen dat emissiearme veestallen minder ammoniak uitstoten", vat de NRC de uitspraak samen. Tot grote teleurstelling van boeren én politiek. Die zetten immers in op innovatieve oplossingen om uit de stikstofcrisis te komen.
Drie hoofdlijnen in de reacties tekenen zich af:
- De 'alles-over-een-kam-scheerders': hoewel de uitspraak van de Raad van State zich nadrukkelijk beperkt tot het type stalvloer van de 3 Utrechtse melkveehouders, en niet over andere emissiearme stallen in de pluimvee- en varkenssector gaan, wordt meteen alle (dure) innovatie afgedaan:
Belangrijk bericht voor kabinet
— Esther Ouwehand (@estherouwehand) September 7, 2022
De vluchtroute van ‘innovatie’ is definitief afgesloten. Luchtwassers, emissiearme vloeren: allemaal peperdure flauwekul.
Hou op met valse oplossingen en doe wat nodig is: krimp de veestapel. Snel. En fors.#natuurcrisis https://t.co/Jzbs1yU4kz - De onbetrouwbare overheid: "Het gaat hier om stalvloeren die eerder door de overheid zijn goedgekeurd. Hoeveel rechtszekerheid heb je als de rechterlijke macht ze vervolgens afkeurt?”, zegt Bart Kemp van Agractie.
Reactie Agractie:
Het is van groot maatschappelijk belang dat de overheid garant staat dat door dezelfde overheid goedgekeurde en zelfs vereiste systemen juridisch hard zijn en stand houden voor de rechter. Vorige week hebben we de ministers vd Wal en Staghouwer daar met nadruk op gewezen. Het kan niet zo zijn dat boeren en andere ondernemers in problemen komen door het opnieuw falen van de overheid. Zij hebben geïnvesteerd in deze gecertificeerde systemen voor minimaal 20 jaar levensduur. Wij dringen er met klem op aan de wetgeving dusdanig aan te passen dat vergunningen op wettelijke grondslagen verleend niet nadien alsnog aanvechtbaar zijn." - De milieuorganisaties: "bezwaarmakers hebben nu een juridische stok om mee te slaan. En dat zal ook volop gaan gebeuren, verwachten juristen" aldus het AD. Zoals Johan Vollenbroek van MOB. "Dit is een van de ‘innovaties’ waarmee de vee-industrie claimt het stikstofprobleem op te kunnen lossen, niet dus", schrijft hij in het AD. "Minder vee helpt wel.
Het stikstofdossier verhardt zich verder. De technologische innovaties om de stikstofcrisis op te lossen waarvoor melkrobot- en databedrijf Lely en de beide oud-WUR hoogleraren Johan Sanders en Han Lindeboom zich sterk maken, komen door de uitspraak ook weer verder op achterstand.
Agrarische pers
-
Raad van State vlakt emissiearme stal niet uit
Boerenbusiness -
Reacties: uitspraak emissiearme stal haalt zekerheid weg
Boerderij -
LTO: RvS-uitspraak hard gelag voor boer die verder wil met emissiearme vloer
Nieuwe Oogst -
RvS-uitspraak over emissiearme stallen zet rechtszekerheid 'op losse schroeven'
Nieuwe Oogst -
Hoogste rechter haalt emissiearme stal onderuit
Boerderij -
Opnieuw streep door emissiearme stallen
Boerenbusiness -
Raad van State legt emissiearme stallen aan banden
Nieuwe Oogst
Algemene pers
-
LTO teleurgesteld: 'Mogelijkheden voor boeren worden minder'
BNR -
Gevolgen stikstofuitspraak verstrekkend: ‘Je kunt nu elke boer met een innovatieve stal op de korrel nemen’
AD -
Kabinet: boeren moeten met zekerheid innovaties kunnen inzetten
NOS -
Milieuwinst emissiearme koeienstallen te onzeker om groei veestapel te rechtvaardigen
de Volkskrant -
Emissiearme stallen niet schoon genoeg: hoogste rechter zet streep door vergunningen
Trouw -
Boeren balen van uitspraak over stallen, milieubeweging juist heel blij
Metro -
Weer tegenvaller voor de boeren: streep door emissiearme stal
RTL Nieuws -
Raad van State brengt innovatie als oplossing voor stikstofcrisis verder aan het wankelen
Het Financieele Dagblad -
Raad van State haalt streep door vergunning emissiearme melkveestallen
NOS
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#124 Aanvulling op mijn eigen stukje. Het is makkelijker tovervloeren aan te pakken die slechts enkelen nodig hebben in een deel van de maakindustrie, dan sjoemel-auto's (diesel of electro) waar elke consument in rijdt. Dat is eigenlijk DE kern van waar Wosten, MOB en m.n. de andere grote milieu-NGO's selectief winkelen. Hun achterban bestaat uit oa autorijders, de vele consumenten, die zich niet in eigen vlees willen snijden, maar wel de schuld makkelijk buiten zichzelf willen leggen. Daar leven de Greenpeacen en de Andy Palmens op van deze wereld. Vooral de Greenpeace-bazen zijn milieupotentaten, proleten die gewoon 'macht' willen. Eigenlijk hebben ze geen oplossing. Boeren hebben nog (kleine) oplossingen. Dat weten jullie van me... en schade.
Piet stikstof uit de lucht zal afhankelijk van de begroeiing voor een groot deel op bovengronds groen neerslaan. Blad kan stikstof opnemen in beperkte mate. Dat wat van het blad afspoelt komt op de bodem en daar zal het wel iets doen. Omdat natuurterreinen niet bemest worden zal veel begroeiing diep wortelen om nutriënten op te nemen en ook de bufferzone voor water zo groot mogelijk te maken. Er zal ook wat vegetatie zijn die juist profiteert van wat van boven komt, maar dat zal het erg lastig krijgen in droge periodes omdat het niet kan overleven op voeding in de bovengrond die uitdroogt.
Verder mag je er van uitgaan dat 22 kg stikstofdepositie over een heel jaar verdeelt, gepiekt via regen en dauw niet op noodzakelijk op de groeizame momenten plaatsvindt. Zodat ook niet alle stikstof benut wordt. En overigens zal ook een deel van de stikstof gebruikt gaan worden door bodemleven, waardoor het vertraagd beschikbaar komt voor vegetatie.
Ik verwacht sowieso dat maar weinig van de neerslag stikstof direct opgenomen wordt door de planten met oppervlakkige beworteling. Door de lange droge periodes beschermen bacteriën en schimmels u zich tegen verder uitdrogen door stoffen uit te scheiden die de grond hydrofoob maken, waardoor in eerste instantie regen direct doorspoelt naar diepere niet hydrofobe lagen, waar dan diepwortelende gewassen de stikstof als nog kunnen gebruiken. Zoals je ziet is dit pittig complex. En niet zo gemakkelijk te manipuleren als landbouwgewassen.
ff een vraag om een beeld te kunnen vormen van de impact?
Boeren die al een "tovervloer" hebben liggen (doel: via intern salderen meer vee al dan niet met vergunning) kunnen die nu een handhavingsactie verwachten? (bijv. leg een vloer of neem een maatregel die wel voldoet, of koop ammoniak om extern te salderen of krimp je veebestand?).
Piet Hoogland,
Wellicht eens nadenken of er ook schade zou kunnen zijn aan stikstofgevoelige soorten ondanks dat er een "evenwicht" is qua stikstof. Het is niet uitgesloten dat anderen minder dom zijn dan jij doet voorkomen.
Ton , het gaat mij er om wat er met de gemiddeld 22,5 kg stikstof gebeurd die volgens wetenschappers door depositie op een natuurgebied terecht komt. En of die gemiddeld 22,5 kg stikstof invloed zou kunnen hebben op bodemprocessen. Mijn stelling is dat die gemiddeld 22,5 kg stikstof uit depositie door uit-/afspoeling en denitrificatie ook weer uit een natuurgebied verdwijnt. Met geen invloed op bodemprocessen en geen natuurschade in natuurgebieden.
Geen consistente reactie Piet Hoogland. Jij vroeg naar mechanismes en wilde uitleg over basis principes. die kan ik je geven en dan kan je van je rust gaan genieten. Nu blijf je hangen in een probleem. Valentijn vroeg welke gegeven ik nodig zou hebben om een natuurterrein te manipuleren. Daarop heb ik geantwoord. Jij vroeg naar hoe en waarom van een bepaald mechanisme in de bodem. Daar kan ik je zo antwoord opgeven, is mijn dagelijks werk geweest, maar dan niet met heen en weer reacties die nergens toe leiden.