Het Corona-effect Coronacrisis reed het Nationaal Preventieakkoord in de wielen

Maar één derde van de voor 2020 gestelde doelen uit het Nationaal Preventieakkoord is gehaald, blijkt uit onderzoek door het RIVM (4.2). In 2018 sloot staatssecretaris Paul Blokhuis een akkoord met meer dan 70 maatschappelijke organisaties om Nederlanders "van de vette hap, drankzucht en rooklust" af te krijgen (Trouw, 4.4).

Van de 39 doelen voor 2020 - het Preventieakkoord loopt tot 2040 - zijn er 13 bereikt, en 2 bijna. Dat tegenvallende resultaat is voor een deel te wijten aan de coronacrisis. "Activiteiten konden niet doorgaan of zijn uitgesteld door bijvoorbeeld de maatregelen om contacten te beperken of doordat instanties gesloten waren. Ook hadden bijvoorbeeld de zorg, de horeca en het onderwijs vanwege corona regelmatig andere prioriteiten dan leefstijlpreventie", aldus het RIVM.

'Wel wat anders aan het hoofd'
Wel bereikt zijn bijvoorbeeld hogere accijnzen op tabak, het einde aan tabaksverkoop door NS en ProRail en een daling van het aantal jongeren dat dagelijks begint met roken van 75 naar 41%. Op het gebied van overgewicht is minder bereikt, zo steeg het percentage 4 tot en met 18-jarige kinderen met overgewicht naar 14,9% (een stijging van 1,5 procentpunt) en bleef het aantal volwassenen met overgewicht stabiel in plaats van te dalen. Minder calorieën in A-merk frisdranken lukte, minder calorieën in bepaalde andere voedingsmiddelen nog niet. Als gevolg van de coronamaatregelen konden schoolkantines minder stappen zetten en bleef het aantal schoolkantines dat gezond voedsel serveert steken op 40%, terwijl 50% het doel was. Ook de horeca die zich ten doel gesteld had gezonder voedsel te serveren, had het afgelopen jaar wel wat anders aan het hoofd. Een positief bij-effect van de horecasluitingen was overigens wel dat het aantal volwassenen dat overmatig drinkt voor het eerst daalde: van 8,5% in 2019 naar 6,9% in 2020.

Beklijft leefstijlverandering?
De coronacrisis onderstreepte het belang van preventie toen bleek dat patiënten met overgewicht oververtegenwoordigd waren op de intensieve care. "Het is best spannend wat de invloed van de lockdowns is op de leefstijl van mensen: is die tijdelijk of permanent beïnvloed?”, zegt hoofdonderzoeker Anoukh van Giessen van het RIVM in Trouw. “Gaan mensen nu weer terug naar de sportschool die zo lang dicht is geweest?” Wil Nederland de ambities van 2040 halen, dan moet de overheid een tandje bij zetten, bijvoorbeeld in de vorm van een suikertaks en minimumprijs voor alcohol.

In een Kamerbrief zegt demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis "zijn zegeningen te tellen". Ondanks zijn ongeduld en hoop op een inhaalslag legt hij de bal voor het aanscherpen van het Preventieakkoord bij het volgende kabinet neer.