3 min
Geregeld iets aan lichaamsbeweging doen is goed voor lichaam en geest. Maar is meer en harder rennen, fietsen en roeien ook beter? Er is een optimum, maar dat verschilt per persoon. En er zijn fabeltjes, die stuk voor stuk ontkracht worden door wat heet ‘cardiovasculair risicomanagement’. Hart- en vaatziekten blijven – na de klok die doortikt – de grootste doodsoorzaak. Het geheim? Matig zijn met alles.
Het actuele discussiepunt in de preventie van cardiovasculaire ziekten is de ‘optimale dosis’ van lichaamsbeweging. Hoe vaak en hoe lang moet je sporten om het beste resultaat te behalen? Allicht zal dat per persoon verschillen. Niettemin zijn er richtlijnen, zoals die van de WHO. Minimaal 150 minuten gematigde of minstens 75 minuten intensieve aerobe fitness per week en twee keer, liefst vaker, (lichte) krachttraining van de grootste spiergroepen.
Niemand zal met een eierwekker, weegschaal, stappenteller en spreadsheet zijn fitnessactiviteiten bijhouden. Hoewel, sporten kan obsessief worden, met bijbehorend administratief gedrag. Het dagelijkse rondje door het park en het incidentele bezoek aan de gym moeten wel leuk blijven. Dagelijks een uur met de hond stevig doorstappen moet toch ook genoeg zijn.
Maar er is uiteraard voor iedereen een optimum. Wie echt heel bewust aan zijn gezondheid werkt, veel groente met antioxidanten eet, en zeker geen vlees- en vetrijk keto of paleo-dieet volgt, kan het niet verkeerd doen en zal de grammenweger in de kast laten.
Zijn hardlopers inderdaad doodlopers? Een onderzoek van cardiologen, radiologen en sportfysiologen van de Katholieke Universiteit Leuven en collega’s naar de hartgezondheid van (voormalige) duursporters heeft een verrassende uitkomst. “Levenslange beoefening van duursport wordt niet in verband gebracht met een gunstiger samenstelling van de coronaire plaque in vergelijking met een gezonde leefstijl,” schrijven ze in de conclusie van hun artikel in het vakblad European Heart Journal.
Daar staat niet dat een leven lang intensief hardlopen, wielrennen of roeien ongezond is. Want regelmatige lichaamsbeweging is heel goed voor lichaam en geest en wie actief sport, zal verder ook wel gezond zijn en daarom langer leven. De strekking is dat het niet nodig is om intensief en levenslang te sporten om fit te blijven. Maar laat het geen aanmoediging zijn om het sporten te laten. Of, zoals een Amerikaanse cardioloog het zegt: “Darwin had in één ding ongelijk. Het is niet ‘survival of the fittest’ maar ‘survival of the moderately fit’.
Verontrustend
Wat die ‘samenstelling van de coronaire plaque’ betreft, dat is wel een opmerkelijk punt. Het werpt nieuw licht op een verschijnsel dat al bekend was, maar nu een verontrustend kantje krijgt. Eerder fysiologisch onderzoek heeft aangetoond dat intensief sporten - en dan hebben we het over minstens 300 minuten per week - schade aan het hart kan toebrengen. Tijdelijke, maar ook blijvende.
Er is eerder een verband bewezen tussen duursporten en atherosclerose, de afzetting van vetdeeltjes in de kransslagaderen. Intensieve inspanning levert oxidatieve stress door de extreme zuurstofverbranding. Er vormen zich veel reactieve zuurstofverbindingen (ROS, Reactive Oxygen Species), die op zich al schadelijk zijn. De ontstane oxidatieve stress en de daaropvolgende oxidatie van LDL-cholesterol wordt beschouwd als een belangrijke oorzaak van de aantasting van de aderwand. Dat is al zeker twintig jaar bekend.
Die plaque of atheromen zijn goed beschouwd de meest gevreesde biologische entiteiten op aarde. Ze kunnen losschieten van de aderwand, het endotheel, gaan dobberen door de kransslagaders, en kunnen een slagader verstoppen. Afhankelijk van waar de blokkade wordt opgeworpen, veroorzaakt dat een hart- of een herseninfarct. Dergelijke cardiovasculaire aandoeningen zijn nog altijd de belangrijkste oorzaak voor het overlijden van de mens, op de tijd na.
Waarom deze aandoening bij sporters niet zo gevaarlijk werd geacht, is omdat dit soort ophoping niet zo snel loslaat. De meest actieve oudere sporters vertonen vaak een hogere zogeheten calcificatiescore van de kransslagader. Dat houdt in dat de plaques zijn afgedekt met een beschermend laagje calcium, dat het deeltje op zijn plek houdt en het risico van plaquebreuk verlaagt. Het zou verklaren waarom oudere sporters minder cardiovasculaire aandoeningen hebben dan niet-sporters.
Dat klopt niet helemaal, zeggen de Belgische onderzoekers: ”Levenslange atleten van middelbare leeftijd hadden meer coronaire plaques, waaronder meer onstabiele niet-gecalcificeerde plaques”. En die plaques die niet zijn verankerd met een netje van calcium raken eerder los. Die calcificatie is een studie op zich, onderdeel van de zich sterk ontwikkelende preventieve cardiologie, cardiovasculair risicomanagement genaamd.
Curve
In 2018 onderzochten de Nijmeegse inspanningsfysioloog Thijs Eijsvogels met Amerikaanse collega’s de literatuur over de "Extreme Exercise Hypothesis". Die wordt gekenmerkt door “een U-vormige of omgekeerde J-vormige, dosis-respons curve tussen fysieke activiteit volumes en cardiovasculaire gezondheidsuitkomsten”, aldus hun publicatie uit 2018. Ze beschrijven in hun review dat de harten van oudere fanatieke sporters niet alleen meer atheromen in de kransslagaderen vertonen (ze noemen ook al de mixed plaques), maar ook andere afwijkingen. De belangrijkste zijn hartritmestoornissen (boezem- en ventrikelfibrillatie) en plotse hartstilstand.
De Extreme Exercise Hypothesis postuleert een U shaped mortality. In een grafiek ziet dat er zo uit:
Maar vanaf welke intensiteit en duur gaat de grafiek omhoog? Er is “geen duidelijke bovengrens voor de door training behaalde gezondheidswinst”, aldus Eijsvogels en collega’s.
Gematigd fit
Een groot epidemiologisch onderzoek uit 2017 dat Eijsvogels en collega’s aanhalen had als uitkomst dat bij 112 minuten per week ‘recreatieve fysieke activiteit’ de meeste gezondheidswinst behaald werd en dat boven de 255 minuten de voordelen verdwenen. Een probleem waar ze op stuiten in het bepalen van het optimum is dat in de statistieken het overlijden van enkele intensieve sporters door een hartstilstand zwaar meetelt en het gemiddelde beïnvloedt. Daar valt dus voor een individu niets uit te halen.
Ze schrijven verder: “Er bestaat gegronde vrees dat de boodschap dat lichaamsbeweging met een te hoge intensiteit schadelijk kan zijn voor het hart, een fysiek actieve levensstijl bij de bevolking in het algemeen kan ontmoedigen en kan bijdragen tot de toenemende inactiviteit.”
Dat kan niet de bedoeling zijn. Het verhaal van ‘gematigd fit’ zijn als overlevingsstrategie moet toch aansprekend genoeg zijn. Matig met alles: eten, alcohol, fitness.
Dit artikel afdrukken
Niemand zal met een eierwekker, weegschaal, stappenteller en spreadsheet zijn fitnessactiviteiten bijhouden. Hoewel, sporten kan obsessief worden, met bijbehorend administratief gedrag. Het dagelijkse rondje door het park en het incidentele bezoek aan de gym moeten wel leuk blijven. Dagelijks een uur met de hond stevig doorstappen moet toch ook genoeg zijn.
Maar er is uiteraard voor iedereen een optimum. Wie echt heel bewust aan zijn gezondheid werkt, veel groente met antioxidanten eet, en zeker geen vlees- en vetrijk keto of paleo-dieet volgt, kan het niet verkeerd doen en zal de grammenweger in de kast laten.
Zijn hardlopers inderdaad doodlopers?Survival
Zijn hardlopers inderdaad doodlopers? Een onderzoek van cardiologen, radiologen en sportfysiologen van de Katholieke Universiteit Leuven en collega’s naar de hartgezondheid van (voormalige) duursporters heeft een verrassende uitkomst. “Levenslange beoefening van duursport wordt niet in verband gebracht met een gunstiger samenstelling van de coronaire plaque in vergelijking met een gezonde leefstijl,” schrijven ze in de conclusie van hun artikel in het vakblad European Heart Journal.
Daar staat niet dat een leven lang intensief hardlopen, wielrennen of roeien ongezond is. Want regelmatige lichaamsbeweging is heel goed voor lichaam en geest en wie actief sport, zal verder ook wel gezond zijn en daarom langer leven. De strekking is dat het niet nodig is om intensief en levenslang te sporten om fit te blijven. Maar laat het geen aanmoediging zijn om het sporten te laten. Of, zoals een Amerikaanse cardioloog het zegt: “Darwin had in één ding ongelijk. Het is niet ‘survival of the fittest’ maar ‘survival of the moderately fit’.
Verontrustend
Wat die ‘samenstelling van de coronaire plaque’ betreft, dat is wel een opmerkelijk punt. Het werpt nieuw licht op een verschijnsel dat al bekend was, maar nu een verontrustend kantje krijgt. Eerder fysiologisch onderzoek heeft aangetoond dat intensief sporten - en dan hebben we het over minstens 300 minuten per week - schade aan het hart kan toebrengen. Tijdelijke, maar ook blijvende.
Er is eerder een verband bewezen tussen duursporten en atherosclerose, de afzetting van vetdeeltjes in de kransslagaderen. Intensieve inspanning levert oxidatieve stress door de extreme zuurstofverbranding. Er vormen zich veel reactieve zuurstofverbindingen (ROS, Reactive Oxygen Species), die op zich al schadelijk zijn. De ontstane oxidatieve stress en de daaropvolgende oxidatie van LDL-cholesterol wordt beschouwd als een belangrijke oorzaak van de aantasting van de aderwand. Dat is al zeker twintig jaar bekend.
Die plaque of atheromen zijn goed beschouwd de meest gevreesde biologische entiteiten op aardeAtheromen
Die plaque of atheromen zijn goed beschouwd de meest gevreesde biologische entiteiten op aarde. Ze kunnen losschieten van de aderwand, het endotheel, gaan dobberen door de kransslagaders, en kunnen een slagader verstoppen. Afhankelijk van waar de blokkade wordt opgeworpen, veroorzaakt dat een hart- of een herseninfarct. Dergelijke cardiovasculaire aandoeningen zijn nog altijd de belangrijkste oorzaak voor het overlijden van de mens, op de tijd na.
Waarom deze aandoening bij sporters niet zo gevaarlijk werd geacht, is omdat dit soort ophoping niet zo snel loslaat. De meest actieve oudere sporters vertonen vaak een hogere zogeheten calcificatiescore van de kransslagader. Dat houdt in dat de plaques zijn afgedekt met een beschermend laagje calcium, dat het deeltje op zijn plek houdt en het risico van plaquebreuk verlaagt. Het zou verklaren waarom oudere sporters minder cardiovasculaire aandoeningen hebben dan niet-sporters.
Dat klopt niet helemaal, zeggen de Belgische onderzoekers: ”Levenslange atleten van middelbare leeftijd hadden meer coronaire plaques, waaronder meer onstabiele niet-gecalcificeerde plaques”. En die plaques die niet zijn verankerd met een netje van calcium raken eerder los. Die calcificatie is een studie op zich, onderdeel van de zich sterk ontwikkelende preventieve cardiologie, cardiovasculair risicomanagement genaamd.
Curve
In 2018 onderzochten de Nijmeegse inspanningsfysioloog Thijs Eijsvogels met Amerikaanse collega’s de literatuur over de "Extreme Exercise Hypothesis". Die wordt gekenmerkt door “een U-vormige of omgekeerde J-vormige, dosis-respons curve tussen fysieke activiteit volumes en cardiovasculaire gezondheidsuitkomsten”, aldus hun publicatie uit 2018. Ze beschrijven in hun review dat de harten van oudere fanatieke sporters niet alleen meer atheromen in de kransslagaderen vertonen (ze noemen ook al de mixed plaques), maar ook andere afwijkingen. De belangrijkste zijn hartritmestoornissen (boezem- en ventrikelfibrillatie) en plotse hartstilstand.
De Extreme Exercise Hypothesis postuleert een U shaped mortality. In een grafiek ziet dat er zo uit:
Maar vanaf welke intensiteit en duur gaat de grafiek omhoog? Er is “geen duidelijke bovengrens voor de door training behaalde gezondheidswinst”, aldus Eijsvogels en collega’s.
Gematigd fit
Een groot epidemiologisch onderzoek uit 2017 dat Eijsvogels en collega’s aanhalen had als uitkomst dat bij 112 minuten per week ‘recreatieve fysieke activiteit’ de meeste gezondheidswinst behaald werd en dat boven de 255 minuten de voordelen verdwenen. Een probleem waar ze op stuiten in het bepalen van het optimum is dat in de statistieken het overlijden van enkele intensieve sporters door een hartstilstand zwaar meetelt en het gemiddelde beïnvloedt. Daar valt dus voor een individu niets uit te halen.
Ze schrijven verder: “Er bestaat gegronde vrees dat de boodschap dat lichaamsbeweging met een te hoge intensiteit schadelijk kan zijn voor het hart, een fysiek actieve levensstijl bij de bevolking in het algemeen kan ontmoedigen en kan bijdragen tot de toenemende inactiviteit.”
Dat kan niet de bedoeling zijn. Het verhaal van ‘gematigd fit’ zijn als overlevingsstrategie moet toch aansprekend genoeg zijn. Matig met alles: eten, alcohol, fitness.
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
Als je het heel nuchter bekijkt zou je zeggen dat - aangezien de mens is geëvolueerd als jager-verzamelaar, landbouwer, veehoeder, visser, dorpeling - de lichaambeweging die voor die werkzaamheden vereist was precies genoeg moet zijn. Maar tegenwoordig moet je naar de sportschool voor een beetje alledaagse inspanning. Bijvoorbeeld naar een 'luxury fitness center' in New York die $2750 per maand kost. Als je tenminste geballoteerd wordt.
Ha, wat grappig Anita, #5, de Farmerswalk, dat had ik nog niet eerder gezien. En inderdaad herken ik die manier van lopen wel. Twee emmers melk, lopen met stropakjes etc. Overigens wel weer frappant dat de meeste spierbundels op Youtube die 'farmerswalk' uitleggen in diezelfde saaie sportscholen zonder enige uitzicht naar de buitenlucht. Ik vond er echter een die het wel op een grasveld laat zien. Zouden Nederlanders warmlopen voor Boeren Body Building?
#3 No worries, je bent het blue zone type, er is een label :-). Met grotere kans op gezond oud worden, lijken de studies aan te geven. Er is trouwens een sportschooloefening naar jouw "levensstijl" genoemd (the farmers carry). Voor stads-, kantoor- en computermensen :-). Peter Attia (de arts die de centenarian decathlon heeft bedacht) noemt dit een van de essentiële oefeningen om gezond oud te worden (zorgt voor stevige handgreep, zodat je ook op hoge leeftijd nog dingen goed kunt vasthouden, potjes kunt opendraaien enz.). Boodschappen naar huis dragen werkt ook.
Deze ging pas dood toen ie 109 was. Op zijn 100 reed ie harder dan ik ooit gedaan heb op mijn 25. Maar ja, n=1 hè. Begon met topsport op zijn 67. Keek meewarig naar zijn generatiegenoten, die allerlei klachten hadden en op weg gingen naar het bejaardentehuis met artrose, terwijl hij de fysiek had van 'no problemo'.
Iedereen schijnt precies te weten wat 'Sporten' betekent. Zonder wekelijke actieve 'sport' lijkt een mens zwak en ziek te worden. En om het te leren moeten we naar een 'Sportschool'. Dat zijn vaak plekken met stampende luide muziek, waarbij de groepstrainingen worden verzorgd door schreeuwende, strakgeklede sergeant-majoors (m/v). Die scholen vragen maandelijks stevig collegegeld, ongeacht onze aanwezigheid.
De eerste 3-4 decennia van mijn leven, kwam ik hooguit tijdens wekelijkse schoolgym in een sportzaal. Ook had ik geen wielrenfiets, mountainbike, crosstrainer of roeiboot etc. Dus wat dat betreft kwam ik niet aan 300 minuten ''sport' per week. Gelukkig maar, zo blijkt uit bovenstaand artikel.
Toch ben ik wel enigszins bezorgd geworden. Want ik ben opgegroeid op een boerderij en als melkveehouder met akkerbouw, toch meestal 7 dagen per week actief bezig. Bijvoorbeeld dagenlang stro- en hooipakjes op wagens gooien, of tonnen los hooi verwerken, kalverhokken met vork uitmesten, kunstmestzakjes dragen (a 50 kilo), aardappelkistjes en -zakken verwerken, etc etc. Oja, koeienpoten bekappen, pasgeboren kalfjes tillen, melkbussen tillen, jongvee en koeien vangen, sturen, vasthouden etc.
Allemaal geen officiele sport, geen sportschool of fitnessclub, maar feitelijk fysiek meer kracht- en uithouding dan die bovenstaande 5 uurtjes per week. Of dit (zeker achteraf gezien) allemaal gezond is geweest, blijft de vraag. Ik wil met mijn reactie hier ook beslist niemand ontraden om te gaan fietsen, schaatsen, zwemmen etc. Bij gebrek aan eigen koeien, doe ik dat inmiddels zelf ook. Het blijft voor mij echter nog steeds een raar symbool van onze (luxe) moderne tijd dat we naar een 'school' moeten om ons in het zweet te werken en daar ook nog voor willen betalen.