Prachtig precies Rotterdams onderzoek bewijst dat een op de twee te dikke Nederlanders diabeet wordt. De wetenschappers willen 'ons wakker schudden'. Dat zeggen ze. Maar dan gebeurt het. Iedereen kon het afgelopen woensdag op de radio horen.
Uit een 14 jaar lang lopend onderzoek van de Erasmus-universiteit onder 10.000 inwoners van de Rotterdamse wijk Ommoord blijkt dat te dikke mensen een kans van 1 op 2 hebben om diabeet te worden. Mensen op normaal gewicht hebben een kans van 1 op 5. Die cijfers zijn robuust, precies en gebaseerd op het volgen van de lifestyle van en bloedmetingen bij Ommoorders. De onderzoekers beweren met trots dat ze representatief zijn voor geheel Nederland.
Hakkelen
De oorzaken van diabetes type 2 zijn, zeggen de onderzoekers met dezelfde zekerheid, een te zwaar gewicht, gebrek aan beweging en een ongezond voedingspatroon.
Het zal voor niemand als nieuws hebben geklonken. Het enige nieuwe was het straffe cijfer: wie te dik is, heeft een kans van 1 op 2 om 'suiker' te krijgen. Dat weten we nu zeker en kunnen we combineren met het gegeven dat nagenoeg de helft van Nederlanders overgewicht heeft.
Omgevingsverleiding te groot
Twee diabeteskenners maakten afgelopen jaar duidelijk dat wij individueel niet zoveel kunnen. De ene heet Jaap Seidell; hij is hoogleraar Public Health aan de VU en is lid van de Gezondheidsraad. De andere heet Frank van Berkum, is internist en geldt als praktijkkenner van behandelstrategieën om zwaar obese mensen succesvol gewicht te laten verliezen. Beide heren zijn er volledig van overtuigd dat de context die ons altijd, overal en de hele dag door tot eten verleidt het probleem is achter het ongezonde voedingspatroon dat volgens Lighart de beïnvloedbare oorzaak van diabetes 2 zou zijn. Als dat zo is, praat epidemioloog Ligthart onzin.
De dokter kan tegen zijn dikke patiënt wel zeggen 'u moet sterk zijn en ervoor zorgen dat u anders en minder gaat eten' maar dat werkt niet, stelde Van Berkum in zijn praktijk vast. De verleidingen van de winkelstraat, de stationshal, de reclames op TV, de krant, op Internet, de terrassen en het voorraadje thuis in de koel- en voorraadkast zijn te groot. Als sociaal wetenschapper komt Seidell tot precies dezelfde conclusie.
Die heren worden bijgevallen door onder meer de professoren Anita Jansen (Maastricht) en Denise de Ridder (Utrecht) die er even duidelijk over zijn, al hoor je ze minder in de algemene opinievorming. We zijn vooral het product van onze omgeving en geen baas in eigen buik, zeggen ze met zoveel woorden.
Pillen versus experimenten
Waar blijft toch dat het antwoord op die zo logische vraag: hoe verbouwen we de verleiding?
Een onderzoek dat de Nederlandse pers niet haalde, laat zien dat mensen in ongezonde woonomgevingen mogelijk gezonder worden als er een gezonde sfeer ontstaat. Ze hoeven er niet eens gezonder voor te gaan eten en zelfs de roze koeken en patat hoeven er niet voor uitgebannen te worden. Da's nou eens aardig onderzoek, waar je wel wat aan hebt.
Zullen we eens kijken of zulke experimenten hier ook werken? Raar eigenlijk dat Ligthart dat niet zei tegen BNR. Op zijn minst had hij kunnen zeggen: waar blijft dat soort experimenten toch?
Tijdens een college aan de Vrije Universiteit hoorde ik - toevallig ook - afgelopen woensdag het antwoord van de studenten van Jaap Seidell. Maar liefst 95% van het onderzoeksbudget voor gezonde voeding wordt besteed aan medische vragen, het identificeren van obees makende genen, het uitvinden van pillen tegen obesitas en de vraag, bijvoorbeeld, of margarine beter is dan roomboter. Het Rotterdamse onderzoek toont overtuigend aan dat zulk onderzoek ons de afgelopen 50 jaar alleen maar dikker heeft laten worden
Met maar 5% van het onderzoeksbudget kom je nergens. Eigenlijk was dat het nieuws afgelopen woensdag.
Fotocredits: ambachtelijke bakkerswaren, sophiea
Dit artikel afdrukken
Hakkelen
De oorzaken van diabetes type 2 zijn, zeggen de onderzoekers met dezelfde zekerheid, een te zwaar gewicht, gebrek aan beweging en een ongezond voedingspatroon.
Het zal voor niemand als nieuws hebben geklonken. Het enige nieuwe was het straffe cijfer: wie te dik is, heeft een kans van 1 op 2 om 'suiker' te krijgen. Dat weten we nu zeker en kunnen we combineren met het gegeven dat nagenoeg de helft van Nederlanders overgewicht heeft.
De cijfers nemen 'Amerikaanse proporties' aan, legt Ligthart bijna oningehouden gretig uit.Op BNR-radio lichtte Symen Ligthart, epidemioloog in het Erasmus MC de 'schrikbarende' onderzoeksresultaten toe. Luister er even naar. De cijfers nemen 'Amerikaanse proporties' aan, legt Ligthart bijna oningehouden gretig uit. Maar als BNR vraagt wat er moet gebeuren, begint hij te hakkelen. Het blijkt heel moeilijk om er iets aan te doen. Uiteindelijk zegt Ligthart dat medici en wij individueel iets moeten doen. Maar da's een oude mantra die bij het oud vuil kan.
Omgevingsverleiding te groot
Twee diabeteskenners maakten afgelopen jaar duidelijk dat wij individueel niet zoveel kunnen. De ene heet Jaap Seidell; hij is hoogleraar Public Health aan de VU en is lid van de Gezondheidsraad. De andere heet Frank van Berkum, is internist en geldt als praktijkkenner van behandelstrategieën om zwaar obese mensen succesvol gewicht te laten verliezen. Beide heren zijn er volledig van overtuigd dat de context die ons altijd, overal en de hele dag door tot eten verleidt het probleem is achter het ongezonde voedingspatroon dat volgens Lighart de beïnvloedbare oorzaak van diabetes 2 zou zijn. Als dat zo is, praat epidemioloog Ligthart onzin.
De dokter kan tegen zijn dikke patiënt wel zeggen 'u moet sterk zijn en ervoor zorgen dat u anders en minder gaat eten' maar dat werkt niet, stelde Van Berkum in zijn praktijk vast. De verleidingen van de winkelstraat, de stationshal, de reclames op TV, de krant, op Internet, de terrassen en het voorraadje thuis in de koel- en voorraadkast zijn te groot. Als sociaal wetenschapper komt Seidell tot precies dezelfde conclusie.
Die heren worden bijgevallen door onder meer de professoren Anita Jansen (Maastricht) en Denise de Ridder (Utrecht) die er even duidelijk over zijn, al hoor je ze minder in de algemene opinievorming. We zijn vooral het product van onze omgeving en geen baas in eigen buik, zeggen ze met zoveel woorden.
Het Rotterdamse onderzoek toont overtuigend aan dat zulk onderzoek ons de afgelopen 50 jaar alleen maar dikker heeft laten worden. Met maar 5% van het onderzoeksbudget kom je nergens. Eigenlijk was dat het nieuws afgelopen woensdag.Dat betekent dus dat noch de dokter, noch de obese patiënt een deuk in een pakje boter kunnen slaan. Hun handen zijn gebonden. Rest dus de politiek. Wat moet die doen? Het onderzoek van de Erasmus is boeiend en zelfs opzienbarend door zijn precisie, maar heeft geen gebruikswaarde omdat het geen antwoord geeft op die vraag. Ligthart geeft dat volmondig toe en begint mogelijk alweer aan het volgende voor de praktijk zinloze onderzoek.
Pillen versus experimenten
Waar blijft toch dat het antwoord op die zo logische vraag: hoe verbouwen we de verleiding?
Een onderzoek dat de Nederlandse pers niet haalde, laat zien dat mensen in ongezonde woonomgevingen mogelijk gezonder worden als er een gezonde sfeer ontstaat. Ze hoeven er niet eens gezonder voor te gaan eten en zelfs de roze koeken en patat hoeven er niet voor uitgebannen te worden. Da's nou eens aardig onderzoek, waar je wel wat aan hebt.
Zullen we eens kijken of zulke experimenten hier ook werken? Raar eigenlijk dat Ligthart dat niet zei tegen BNR. Op zijn minst had hij kunnen zeggen: waar blijft dat soort experimenten toch?
Tijdens een college aan de Vrije Universiteit hoorde ik - toevallig ook - afgelopen woensdag het antwoord van de studenten van Jaap Seidell. Maar liefst 95% van het onderzoeksbudget voor gezonde voeding wordt besteed aan medische vragen, het identificeren van obees makende genen, het uitvinden van pillen tegen obesitas en de vraag, bijvoorbeeld, of margarine beter is dan roomboter. Het Rotterdamse onderzoek toont overtuigend aan dat zulk onderzoek ons de afgelopen 50 jaar alleen maar dikker heeft laten worden
Met maar 5% van het onderzoeksbudget kom je nergens. Eigenlijk was dat het nieuws afgelopen woensdag.
Fotocredits: ambachtelijke bakkerswaren, sophiea
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#31 ik ken de therapie net, maar kan je wel vertellen dat obesitas behandelen bij kinderen zonder het gezin (de context) er bij te betrekken in 99 van de 100 gevallen zinloos is.
Nogmaals: er is geen silver bullet, het zijn de vele druppeltjes die op (en zelfs naast) de gloeiende plaat vallen de het moeten doen.
Ik heb het eens opgezocht, de onderzoekster heet Nalina Radhakishun en de aanpak die zij ism het Slotervaart Ziekenhuis heeft ontwikkeld om obesitas bij kinderen (maar 'en passant' hun hele gezin) aan te pakken, noemt ze OOS: Oplossingsgerichte (=solution-focused) Obesitas Systeemtherapie.
Een radio-interview met haar over deze aanpak (en de effecten) is hier te beluisteren: interview
#30, meneer Van Berkum, wat is uw mening over de effectiviteit van OOS? Zou het ook voor volwassenen kunnen werken?
Mooie discussie op foodlog over de vrije wil van een obese patient/consument. Dick attendeerde me op dit draadje.
Wat heb ik geleerd van onze obesitasspreekuren? Het gemiddelde resultaat uit een wetenschappelijk onderzoek –hoe boeiend en motiverend dat ook kan zijn- vertelt mij niets over de patiënt waarbij het water aan de lippen staat (zo’n patiënt wordt meestal geëxcludeerd uit dergelijke studies).
Heb je suikerziekte waarvoor je iedere dag 4 maal moet spuiten en minstens 3 maal in je vinger moet prikken om je suikers te meten en word je desondanks iedere ochtend wakker met koppijn omdat je toch een hypo hebt gehad of misschien wel last hebt van ademstilstanden door je slaapapneu (OSAS), dan is jouw bereidheid (of beter de noodzaak) tot een gedragsverandering veel groter dan wanneer je een ‘beetje’ suiker hebt zonder die klachten.
Ieder arts kent zo’n patiënt die uiteindelijk wel gemotiveerd is, en daardoor in staat is, zijn of haar gedrag te veranderen, afvalt, gezondere gaat eten en meer gaat bewegen en zodoende kan stoppen met het spuiten van insuline en geen ademstilstanden meer heeft. Helaas staan daar nog meer patiënten tegenover die keer op keer in dezelfde valkuil vallen en ieder jaar zwaarder worden en meer insuline moeten spuiten en daardoor weer zwaarder worden en meer insuline ….
Hoe komt dat? Onze samenleving is obesogeen: gemiddeld wordt men 1 gram per dag zwaarder, met uitschieters van tien tot dertig gram per dag.
Een multifactorieel aandoening zoals het ‘wicked problem’ obesitas en de daaraan gerelateerde co-morbiditeit moet met een multifactoriële aanpak worden bestreden. Voor ieder individu ligt dat weer net iets anders, one size fits all werkt hier niet. Wat wel zal werken zijn de vele druppels op die gloeiende plaat. Heel veel kleine en grote interventies/maatregelen zullen dit probleem beteugelen, vergelijkbaar met hoe we als samenleving met het gebruik van nicotine en alcohol om gaan.
Aan #29: automatisme en automatische cognities bepalen voor een belangrijk deel ons eet- en beweeggedrag. Overigens behoren die tot de obesogene factoren welke nog relatief simpel zijn te beïnvloeden.
#19, ik ben psycholoog van huis uit. Is veel onderzoek gedaan naar contextfactoren. Vuistregel is dat die ongeveer 70% van het gedrag bepalen. Recent onderzoek, met name vanuit neurologische hoek, wijst echter op een veel hoger percentage: rond de 95% van ons gedrag is gewoontegedrag, in vaktermen: "an automated trigger-response reaction". Dus een bepaalde trigger in je omgeving, levert zonder nadenken een gedragsreactie op. Ik heb het hier dus over hard meetbare data (fMRI scans en dergelijke).
De reden hiervoor lijkt te zijn dat de automatische modus van ons brein vergelijkbaar is met de standby knop van je televisie, maar dan zonder enige energieconsumptie. De niet-automatische modus (systeem 1 noemt nobelprijswinnaar Kahnemann het in het zeer aanbevelenswaardige boek "Thinking Fast & Slow") kost erg veel glucose, kan maar kort actief zijn en leidt direct daarna tot verminderde alertheid. Vanuit evolutionair oogpunt is het logisch dat ons brein dus ingesteld is op maximale automatismen.
Dit verklaart ook het succes van de solution-focused benadering bij gedragsverandering. Deze benadering richt zich volledig op het veranderen van gewoontes. Bewustwording komt er niet bij kijken (al ervaren mensen het wel zo!). Alles gaat in kleine stapjes, en door visualisatie worden nieuwe triggers belangrijk gemaakt en in het brein de 'gezonde paadjes' steeds verder uitgeslepen.
Kortom: de psychologie heeft al lang de oplossing in handen, het is tijd dat mensen zoals Ligthart daar eens een boek over lezen. Het verbouwen van supermarkten is zeker zeer zinvol, let daarbij vooral op trends vanuit de neuromarketing, maar omdat de solution-focused benadering efficient is en weinig afhakers kent, kun je ook best een en-en aanpak overwegen.
Ongeveer een jaar geleden een onderzoekster bij BNR radio, die bij Slotervaart Ziekenhuis was gepromoveerd op vitamine D-tekort bij kinderen. Vooral bij obese kinderen 'met een kleurtje' bleek dat dramatische vormen aan te nemen (lijkt kwestie van tijd voordat Engelse ziekte weer de kop opsteekt). Onderdeel van het onderzoek was een behandelprogramma, waarbij hele gezinnen met de 'solution-focused' aanpak geleidelijk gezonder gingen eten en meer bewegen. Volgens onderzoekster waren de resultaten daarvan erg positief.
Dus: de oplossing is er wel (deze aanpak boekt in de VS al decennia resultaat bij o.a. verslaving & obesitas), hij is bovendien snel, efficient en goedkoop, maar om de een of andere reden weet dhr Ligthart niet van deze resultaten af.
Gevalletje Amsterdam-Rotterdam kinnesinne, of gewoon vakliteratuur niet bijgehouden?