4 min
Marcel van Silfhout werkt gestaag aan zijn heruitvinding van een oud voedselsysteem langs de Veluwezoom. Het leidt tot een grote soortenrijkdom en blijkt goed te sturen. Dit in tegenstelling tot de wensnatuur die op dit moment op verschillende plekken in Nederland met behulp van graafmachines en vrachtwagens nieuwe natuur laat maken, met onzekere resultaten. Langzaam maar zeker krijgt hij de handen op elkaar tegen de 'beleidsnatuur' waar de provincie Gelderland zich beleidsmatig aan heeft verplicht. In een debat lijkt ook de minister om.
"Daar gaat hun laatste beschutting", zegt Marcel van Silfhout. Hij ziet twee reeën wegrennen voor de maaimachine die om 07.00 's ochtends zijn overal elders in onbruik geraakte zeldzame grijze Brabantse zandboekweit op de akker in Bennekom maait en 'op zwad' [de stoppels, red] legt. Zo blijft het twee weken drogen en dan wordt er gedorst. Op een belendend perceel staat nu alleen nog gangbare snijmais. Bij de buurman en op een verder kale bodem, want de grond ertussen is doodgespoten. Daar vinden die reeën niets te eten. Gewoon, gangbare teelt.
10,4 hectare feest voor vlinders, insecten en vogels
Afgelopen jaar kreeg Van Silfhout pal naast dat maisveld iets opmerkelijks voor elkaar. Hij zaaide en oogstte er verschillende oude graansoorten: Veluwse kruiprogge, troshaver, mosterd, boekweit. De Stadsbrouwerij Wageningen maakte er een prijswinnend bier van waar de baas van Bavaria hem mee feliciteerde en bakker Tom van Otterloo in Arnhem bakt er een lekker desembrood van. Tot Van Silfhouts verbazing kwamen er ook op deze jarenlang gangbaar bewerkte akkers volop akkerkruiden op. Het veld bleek een feest te zijn geworden voor vlinders, insecten en vogels.
Opeens stond zijn Graangeluk op die 10,4 hectare rond Bennekom op de kaart en kwam hij bij EenVandaag weer op TV. Maar het lijkt van korte duur. De provincie heeft de akkers bestemd voor natuur. Het moet 'ruig grasland' worden. En hoewel Van Silfhout wist dat hij de akkers maar een jaar mocht pachten, is hij er verdrietig over. Want 'ruig grasland' is niet meer dan een soort verwaarloosd terrein waar mens, fauna en flora nog decennia niet van opbloeien maar van zijn manier van natuurboeren juist wel.
Nieuw voedselsysteem
"Al vijf jaar", zegt de geboren Veluwenaar en oud-KRO Reporter en Zemblajournalist Van Silfhout, "probeer ik te werken aan een nieuw voedselsysteem". Hij wil geen nieuwe natuur maken, maar het oude cultuurlandschap langs de Veluwezoom in ere herstellen en tot waarde brengt. "Nederland is het meest kwetsbare land ter wereld," zegt hij. "We maken nog maar zo weinig oorspronkelijk voedsel zelf, in onze eigen achtertuin." Van Silfhout pakt het anders aan. Op verschillende verspreid liggende akkers langs de Veluwezoom zaaide hij de afgelopen jaren oude granen in, met zaad uit zaadbanken. Soms maar een paar kilo. Verrassend snel kon hij van die paar kilo's een paar honderd kilo maken. De opbrengst van de verschillende gewassen overtrof zijn verwachtingen. Dit jaar oogstte hij 30 ton graan op zijn verschillende akkers. En hij wist er meteen een markt voor te maken. Zijn productie is genoeg voor 70.000 broden of 140.000 flessen bier die grif verkocht worden, niet omdat ze 'streek' of 'zoals-het-vroeger-was' zijn maar vanwege hun premiumkwaliteit.
Om de granen tot door mensen te eten producten te kunnen verwerken vond hij verwerkers die nog kunnen drogen, malen, mouten, bakken, brouwen. In feite herstelde hij de lokale keten, die in de visie van minister Carola Schouten van Landbouw juist weer zo modern is.
"Ik heb hier een vorm van natuurboeren ontwikkeld. En ik heb echt gehoopt dat de provincie voortschrijdend inzicht zou hebben. We kunnen hier nog iets van waarde vandaan halen, dat voor dezelfde natuur ook van hoge waarde is," zei Van Silfhout onlangs op Omroep Gelderland. Daarmee bedoelt hij dat hij op zijn akkers zeldzame akkerkruiden ziet opschieten. Dat hij na het maaien Veluwse heideschapen de stoppels laat kaal grazen. Zo hoeft hij niet de grond om te werken, maar krijgen de zaden van de kruiden de ruimte én bemesten de schapen de grond.
Op zijn akkers geen monocultuur, maar een verrassende biodiversiteit. En dat in heel korte tijd. 'Ruig grasland' lijkt zoiets bij lange na niet te lukken. Op een steenworp van zijn tijdelijke akkers in Bennekom is zo'n nieuw en lekker natuurlijk 'ruig' stuk grond te zien. Het is een dor veld geworden waar het door boeren gehate Jacobskruiskruid alles overwoekerd heeft.
Nee tegen 'beleidsnatuur'
De provincie heeft beleidsmatige verplichting en moet daarom nieuwe natuur creëren. Zonder boeren, want dat is nu eenmaal wat we onder natuur verstaan. Maar als je de biodiversiteit nou eens bewijsbaar kunt opkrikken met ouderwetse manieren van boeren die bovendien een heel moderne markt hebben?
Op grond van bewijs en in een poging om zijn tijdelijke akkers tot 'beleidsnatuur' zouden verworden, zette Van Silfhout zijn uitgebreide netwerk in. Hij sprak met tal van groene coryfeeën. Van Laura Bromet (GroenLinks, Tweede Kamer), Carla Dik-Faber (voormalig Tweede Kamerlid, ChristenUnie) tot Herman Wijffels (oud-Rabotopman, nu wereldverbeteraar) en van oud-minister Cees Veerman tot natuurbeschermer en voorzitter van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap Jaap Dirkmaat (die deze week nog een brief schreef). Hij ontving hen en anderen op werkbezoek en deed zijn verhaal tegen verschillende journalisten. Met succes.
Hij kreeg zijn vorm van natuurboeren landelijk op de politieke agenda. Tijdens een debat met Tweede Kamerleden over mestbeleid op woensdag 15 september ging minister Carola Schouten overstag (al moest ze even zoeken naar de juiste naam van... euhh... Graangeluk; zie de video's hieronder). Schouten is bereid om met de provincie in gesprek te gaan over de natuurlijkheid van Graangeluk. Dat mag en kan een minister, maakten Jaco Geurts (CDA) en Pieter Grinwis (CU) duidelijk, want de minister is stelselverantwoordelijk. Bij kringlooplandbouw past in ons nagenoeg volledig door mensenhanden gecreëerde natuur- en cultuurland geen keihard tegenover elkaar zetten van natuur en landbouw. Gelderland vergist zich dan ook, zeggen de Haagse politici met zoveel woorden en daar is wat voor te zeggen, vindt de minister.
Mogelijk wordt hier geschiedenis geschreven en verzacht zich de lijn tussen natuur en cultuur door de focus te verleggen naar bewijsbare resultaten op het gebied van biodiversiteit. Die is te creëren door oude manieren van boeren, denkt Van Silfhout.
Van Silfhout mag dan mogelijk zijn akkers in Bennekom moeten opgeven, zijn manier van werken is erkend als pilot natuurinclusief boeren, c.q. landbouwinclusieve natuur waar ook Gelderland niet omheen kan.
Dit artikel afdrukken
10,4 hectare feest voor vlinders, insecten en vogels
Afgelopen jaar kreeg Van Silfhout pal naast dat maisveld iets opmerkelijks voor elkaar. Hij zaaide en oogstte er verschillende oude graansoorten: Veluwse kruiprogge, troshaver, mosterd, boekweit. De Stadsbrouwerij Wageningen maakte er een prijswinnend bier van waar de baas van Bavaria hem mee feliciteerde en bakker Tom van Otterloo in Arnhem bakt er een lekker desembrood van. Tot Van Silfhouts verbazing kwamen er ook op deze jarenlang gangbaar bewerkte akkers volop akkerkruiden op. Het veld bleek een feest te zijn geworden voor vlinders, insecten en vogels.
Opeens stond zijn Graangeluk op die 10,4 hectare rond Bennekom op de kaart en kwam hij bij EenVandaag weer op TV. Maar het lijkt van korte duur. De provincie heeft de akkers bestemd voor natuur. Het moet 'ruig grasland' worden. En hoewel Van Silfhout wist dat hij de akkers maar een jaar mocht pachten, is hij er verdrietig over. Want 'ruig grasland' is niet meer dan een soort verwaarloosd terrein waar mens, fauna en flora nog decennia niet van opbloeien maar van zijn manier van natuurboeren juist wel.
Nieuw voedselsysteem
"Al vijf jaar", zegt de geboren Veluwenaar en oud-KRO Reporter en Zemblajournalist Van Silfhout, "probeer ik te werken aan een nieuw voedselsysteem". Hij wil geen nieuwe natuur maken, maar het oude cultuurlandschap langs de Veluwezoom in ere herstellen en tot waarde brengt. "Nederland is het meest kwetsbare land ter wereld," zegt hij. "We maken nog maar zo weinig oorspronkelijk voedsel zelf, in onze eigen achtertuin." Van Silfhout pakt het anders aan. Op verschillende verspreid liggende akkers langs de Veluwezoom zaaide hij de afgelopen jaren oude granen in, met zaad uit zaadbanken. Soms maar een paar kilo. Verrassend snel kon hij van die paar kilo's een paar honderd kilo maken. De opbrengst van de verschillende gewassen overtrof zijn verwachtingen. Dit jaar oogstte hij 30 ton graan op zijn verschillende akkers. En hij wist er meteen een markt voor te maken. Zijn productie is genoeg voor 70.000 broden of 140.000 flessen bier die grif verkocht worden, niet omdat ze 'streek' of 'zoals-het-vroeger-was' zijn maar vanwege hun premiumkwaliteit.
Om de granen tot door mensen te eten producten te kunnen verwerken vond hij verwerkers die nog kunnen drogen, malen, mouten, bakken, brouwen. In feite herstelde hij de lokale keten, die in de visie van minister Carola Schouten van Landbouw juist weer zo modern is.
Op zijn akkers geen monocultuur, maar een verrassende biodiversiteit'Natuurboeren'
"Ik heb hier een vorm van natuurboeren ontwikkeld. En ik heb echt gehoopt dat de provincie voortschrijdend inzicht zou hebben. We kunnen hier nog iets van waarde vandaan halen, dat voor dezelfde natuur ook van hoge waarde is," zei Van Silfhout onlangs op Omroep Gelderland. Daarmee bedoelt hij dat hij op zijn akkers zeldzame akkerkruiden ziet opschieten. Dat hij na het maaien Veluwse heideschapen de stoppels laat kaal grazen. Zo hoeft hij niet de grond om te werken, maar krijgen de zaden van de kruiden de ruimte én bemesten de schapen de grond.
Op zijn akkers geen monocultuur, maar een verrassende biodiversiteit. En dat in heel korte tijd. 'Ruig grasland' lijkt zoiets bij lange na niet te lukken. Op een steenworp van zijn tijdelijke akkers in Bennekom is zo'n nieuw en lekker natuurlijk 'ruig' stuk grond te zien. Het is een dor veld geworden waar het door boeren gehate Jacobskruiskruid alles overwoekerd heeft.
Nee tegen 'beleidsnatuur'
De provincie heeft beleidsmatige verplichting en moet daarom nieuwe natuur creëren. Zonder boeren, want dat is nu eenmaal wat we onder natuur verstaan. Maar als je de biodiversiteit nou eens bewijsbaar kunt opkrikken met ouderwetse manieren van boeren die bovendien een heel moderne markt hebben?
Op grond van bewijs en in een poging om zijn tijdelijke akkers tot 'beleidsnatuur' zouden verworden, zette Van Silfhout zijn uitgebreide netwerk in. Hij sprak met tal van groene coryfeeën. Van Laura Bromet (GroenLinks, Tweede Kamer), Carla Dik-Faber (voormalig Tweede Kamerlid, ChristenUnie) tot Herman Wijffels (oud-Rabotopman, nu wereldverbeteraar) en van oud-minister Cees Veerman tot natuurbeschermer en voorzitter van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap Jaap Dirkmaat (die deze week nog een brief schreef). Hij ontving hen en anderen op werkbezoek en deed zijn verhaal tegen verschillende journalisten. Met succes.
Hij kreeg zijn vorm van natuurboeren landelijk op de politieke agenda. Tijdens een debat met Tweede Kamerleden over mestbeleid op woensdag 15 september ging minister Carola Schouten overstag (al moest ze even zoeken naar de juiste naam van... euhh... Graangeluk; zie de video's hieronder). Schouten is bereid om met de provincie in gesprek te gaan over de natuurlijkheid van Graangeluk. Dat mag en kan een minister, maakten Jaco Geurts (CDA) en Pieter Grinwis (CU) duidelijk, want de minister is stelselverantwoordelijk. Bij kringlooplandbouw past in ons nagenoeg volledig door mensenhanden gecreëerde natuur- en cultuurland geen keihard tegenover elkaar zetten van natuur en landbouw. Gelderland vergist zich dan ook, zeggen de Haagse politici met zoveel woorden en daar is wat voor te zeggen, vindt de minister.
Mogelijk wordt hier geschiedenis geschreven en verzacht zich de lijn tussen natuur en cultuur door de focus te verleggen naar bewijsbare resultaten op het gebied van biodiversiteit. Die is te creëren door oude manieren van boeren, denkt Van Silfhout.
Van Silfhout mag dan mogelijk zijn akkers in Bennekom moeten opgeven, zijn manier van werken is erkend als pilot natuurinclusief boeren, c.q. landbouwinclusieve natuur waar ook Gelderland niet omheen kan.
In een serie artikelen besteedt Foodlog aandacht aan de verschillende aspecten van het voedselsysteem dat Van Silfhout voorstaat langs de Veluwezoom. Komende afleveringen zullen dieper ingaan op de schapenkringloop, die de Veluwse heide kan beschermen tegen de effecten van stikstofdepositie en tegelijk de biodiversiteit en bodem van de akkers verrijkt, het 5000 jaar oude cultuurlandschap, de verwerking en het verwaarden van oude granen en, natuurlijk, die vermaledijde beleidsnatuur.
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dick Veerman , dank voor de link. Sieger Burger wees via Facebook op een onderzoek in de VS, waar gedurende een periode van 23 jaar uitgeboerde akkerbouwgrond wordt beteeld met mengsels van verschillende complexiteit. Die varieerde van 1 tot 16 verschillende graslandsoorten, hoofdzakelijk grassen, maar ook kruiden en leguminosen.
Productiviteit over die periode neemt sterk toe bij mengsels, en hoe meer soorten, hoe groter de toename in productiviteit. Daarbij heeft de combinatie uit verschillende plantenfamilies (gras/kruiden/leguminosen) een veel groter effect dan een mengsel uit één plantenfamilie (grassen).
Het rapport is hier te vinden, de Nederlandse samenvatting door Sieger Burger hier.
Voer voor de koppenmaker van Boerenbusiness.
#50 en #51 , ik zag m ook voorbijkomen en ergerde me aan de luiheid om het onderzoek niet even te linken.
Bij deze de abstract (ik ging maar even op zoek):
Our current, empirical understanding of the relationship between biodiversity and ecosystem function is based on two information sources. First, controlled experiments which show generally positive relationships. Second, observational field data which show variable relationships. This latter source coupled with a lack of observed declines in local biodiversity has led to the argument that biodiversity-ecosystem functioning relationships may be uninformative for conservation and management. We review ecological theory and re-analyse several biodiversity datasets to argue that ecosystem function correlations with local diversity in observational field data are often difficult to interpret in the context of biodiversity-ecosystem function research. This occurs because biotic interactions filter species during community assembly which means that there can be a high biodiversity effect on functioning even with low observed local diversity. Our review indicates that we should not necessarily expect any specific relationship between local biodiversity and ecosystem function in observational field data. Rather, linking predictions from biodiversity-ecosystem function theory and experiments to observational field data requires considering the pool of species available during colonisation: the local species pool. We suggest that, even without local biodiversity declines, biodiversity loss at regional scales—which determines local species pools—may still negatively affect ecosystem functioning.
#50 Jopie, zag het bij 'gespot'. Denk dat de verslaggever van boerenbusiness het zelf niet snapte en er kolder van heeft gemaakt. Ik begreep er in ieder geval niks van. Zie ook geen link naar het artikel in ecology letters.
Een bijzondere kop in Boerenbusiness "Biodiversiteit niet altijd beter voor ecosysteem". Wie het begrijpt, mag het uitleggen.
Reactie op #45
Zo min mogelijk menselijke hand in een natuurgebied.
Ik vrees dat bij de allereerste cultivering van Nederland het hellend vlak van start is gegaan.
De allereerste boom die plat ging om...
Het allereerste dijkje om het water wel daar te houden maar vooral niet hier....
Natuur? Ik kreeg ooit de vraag of de mens natuur was en of daarmee menselijk handelen wel of niet natuur is?
In het boek 1491 komt de onderzoeksvraag aan de orde of de Amazone natuur is of een gecultiveerd landschap. Het heeft er heel veel van weg dat er voor 1491 een vrij behoorlijke menselijke invloed is geweest in die exacte leefomgeving.
Anderzijds Nederland is een ingekleurde vakjes kaart met allemaal vakjes wat waar wel of niet mag en door wie dan wel onder welk voorwaarden lijstje. ( ik leerde dit kennen in de tijd van Pronk zijn rode en groene lijnen contouren kaart)
Al met al denk ik dat het goed is dat we dat doen, dat vakjes beheer. Anderzijds ben ik niet zo 'monumentaal' ingericht. Monumentale gebouwen, bomen, landschappen. Oef, ik krijg daar niet zulke warme gevoelens bij. Wat dat betreft word ik niet blij van natuurbeheer zoals het nu is. Enige ruimte voor verandering zullen we er toch echt moeten laten, maar dat is geen vrij brief voor afschaffen ofzo.
Club van Rome > goede actie van mensheid
Verlagen uitstoot van van alles en nog wat sinds jaren ,90 > goede actie van mensheid
Vaststelling doelen richting 2020, KDW, habitat ect. > goede actie van mensheid
Ruimte Ordening plan maken richting 2030 - 2050 > goed plan van/voor Nederland
Klimaatdoelstelling 2030 en 2050 > goed plan van mensheid
Verdere Stikstofreductie, ja ook goed plan van Noord West Europa > EU
Beheer doelen natuurgebieden > ja goed plan, maar wel een met oog op RO plan Nederland en toekomst NL oppervlak 2050 en oog op 2075 en 2100 (duurzaamheid bebouwing is 100 jaar in mijn ogen)
Landbouw in natuur?
Bovenstaand voorbeeld laat zien dat er ruimte is voor andere teelt / teelten van grondstoffen. Met geschetste verdienmodel potentie > premiumkwaliteit> kan dat op mening gangbare grond en hoeft het niet perse op reeds bestemde natuurgrond. Of is de P&L niet postief als je het met eigen gekochte grond doet?
Is er ook een wandelpad over de akker voor mens als bezoeker.
Welk deel is opengesteld en welk deel is (hermetisch) dicht?
Is het in broed en/of oogst tijd afgesloten?
Is het na de oogst ook nog fraai om te wandelen om hoofd leeg te maken? Of is het dan 3mnd mwah....
Want waar die 2 reeën nou naar toe zijn is me niet duidelijk geworden.....
Lijkt me niet de gangbare maïs in (die klaarblijkelijk zonder groenbemester gezaaid is gezien begin youtube film) Dus waar konden ze wel heen die 2 reetjes?