De rouwbalts van de wulp

We leven in een land van rituelen. Geworteld in traditie en geplooid naar onze volksaard. Eén van de voorjaarsrituelen is de jaarlijks terugkerende treurnis over de teloorgang van onze boerenlandvogels. Dit stuk is bedoeld om een ander perspectief in de schijnwerpers te zetten. Een perspectief dat doorgaans ontbreekt in de discussies over de vogels van ons agrarisch gebied.

Jongen groot willen brengen
Ik woon momenteel in de provincie Overijssel. Volgens de meest recente schattingen van Sovon Vogelonderzoek Nederland doen jaarlijks zo’n 3.900 – 4.800 paartjes wulpen landelijk een poging jongen groot te brengen. Overijssel is verreweg de belangrijkste provincie voor broedende wulpen in Nederland, gevolg door Drenthe en Brabant. Ik woon tussen deze vogels, dat schept een band, het zijn zo rond april/mei mijn buren.

Ik zag de afgelopen tijd aardig wat wulpen hulpeloos jodelen in efficiënt gemaaid turbogras

De laatste tijd heb ik ze weer horen roepen. De roep of de balts van de wulp is weergaloos. Als je echter goed luistert dan hoor je dat de vitaliteit van het karakteristieke geluid futloos is, een plichtmatige roep om aandacht. Wulpen zagen de laatste tijd massaal legsels verloren gaan. Ik zag aardig wat wulpen hulpeloos jodelen in efficiënt gemaaid turbogras. Gras dat voor een aanzienlijk deel in de nachtelijke uurtjes door loonbedrijven is gemaaid.

De rouwbalts
Er is een verschil tussen jodelen en alarmeren. Her en der zaten er ook volwassen wulpen te alarmeren in zomergerst en natuurlijk grasland. Daar gaat het dus redelijk, zou je denken. Wat ik echter van mijn werk aan grauwe kiekendieven heb geleerd is dat paartjes van deze elegante roofvogel – als het nest mislukt - 1-2 dagen een soort treurige balts doen. Net als bij wulpen futloos, plichtmatig. Ik noem het een ‘rouwbalts’. Waarschijnlijk bedoeld om de paarband te bevestigen met het oog op het volgende seizoen. Bij wulpen heb ik vaak copulaties gezien om - misschien - deze paarband nog eens dunnetjes te bevestigen. Wulpen zijn langlevende soorten, investeren in een paarband heeft voordelen.

Wulpen copuleren na een mislukt nest, waarschijnlijk om de paarband te bevestigen met het oog op het volgende seizoen

Stel je bent een wulp, en ondanks het jodelen een ingetogen dier. Jaarrond is het al lastig genoeg te overleven. Thuisgekomen op de stek waar je jaarlijks terugkomt draait het wijfje in een eenvoudig nestje haar relatief grote eieren. En dan is het wachten, wachten en wachten. De kans dat je in modern grasland jongen groot weet te brengen is nihil. Als je erg veel mazzel hebt dan heb je een boer die vroeg mais heeft gezaaid en/of vrijwilligers die jouw nest vinden en beschermen. Of je zit gewoon net goed, in bijvoorbeeld zomergraan of het kruidenrijke gras van een Brabants beekdal.

Beter ons best doen
Ik schreef dit stukje over de wulp om u mee te geven dat vogels ook empathie kennen, vreugde en teleurstelling. Wij zijn het aan ze verplicht om beter ons best te doen om in zowel natuurlijke terreinen en landbouwgebieden tot een oplossing te komen. Een oplossing die wulpen in staat stellen hun leven te leven en door te geven. Het is pijnlijk om al die plichtmatige copulaties te zien, de triestheid van rouwbalts is niet om aan te zien en het nachtelijke gejammer hier rondom mijn huis van wulpennesten die weer zijn mislukt, gaat door merg en been.

Dit stukje gaat dus over een slimme cultuurvolger, een weergaloze jodelaar, een vogel die ons misschien kan helpen de weg te wijzen naar de landbouw van de toekomst. Een vogel die net zoveel compassie verdient als uw zieke familielid, uw buren en anderen die door trauma’s zijn getormenteerd. Probeer te denken als een wulp, let er deze periode extra op en voel je schatplichtig beter voor ze te zorgen. Verschillen tussen wulpen en mensen zijn klein, ze houden ons een spiegel voor.