Lees ook
De activistische boeren van de Farmers Defence Force (FDF) bliezen afgelopen week AgriNL op. Een plan van de grote Nederlandse agroketens viel in slechte aarde bij de boerenorganisatie waarna onmiddellijk een aantal leden de eenheid van de elf grootste Nederlandse agroketens doorbrak en uit AgriNL stapte.

Gisteren maakte de FDF duidelijk toch met AgriNL te willen praten. Volgens Vee en gewas wil de organisatie AgriNL niet verder dwars zitten als ze bereid zijn een collectief met de boeren te vormen.

Polder stuk
Het gerucht gaat dat de FDF-boeren komende week een collectief willen creëren dat tegen de geldende politiek ingaat. In Den Haag heeft zich de afgelopen jaren een sterk tegen de boer gericht sentiment opgebouwd. De politiek wil de veestapel ingrijpend verkleinen en eist landbouwgrond op voor de aanleg van nieuwe natuur en woonwijken. Grote aantallen boeren willen daar echter niet aan en verzetten zich, zodat onderhandelingen tussen overheid en boeren over het verkleinen van de boerenbedrijvigheid inmiddels al ruim twee jaar ernstig worden gefrustreerd. Dat leidt ertoe dat de politiek haar eigen weg is gaan volgen en de traditionele overleg-polder is verdwenen. Boer en politiek zijn rauw tegenover elkaar komen te staan. Een nieuw landbouwcollectief vergroot die polarisatie in plaats van de rangen te sluiten

Dijkhuizen-boeren versus keten- en niche-boeren
Verzet van boerenzijde was ook in oktober 2019 het motief voor de vorming van een eerder landbouwcollectief. Oud-WUR voorzitter Aalt Dijkhuizen nam destijds het voorzitterschap op zich. Hij onderhandelde tevergeefs met de overheid om een uitweg te vinden uit de stikstofcrisis; in juni 2020 viel het Landbouw Collectief uit elkaar. Toch zou hij ook nu weer bereid zijn om het verzet tegen de Haagse politiek te leiden.

Bij gebrek aan gesprekspartner, is de politiek haar eigen weg gaan volgen. Daardoor is de traditionele overlegpolder verdwenen. Boer en politiek zijn rauw tegenover elkaar komen te staan. Een nieuw landbouwcollectief vergroot die polarisatie in plaats van de rangen te sluiten
Den Haag heeft de facto besloten dat het landgebruik in Nederland niet meer voor ruim 54% in handen van nog slechts 50.000 boeren kan zijn. AgriNL en de oude grote boerenkoepel LTO Nederland buigen met die politieke wil mee en proberen door eisen te stellen in ruil voor hun welwillende medewerking perspectief te creëren voor boerenbedrijven die in Nederland willen blijven werken. Zij zien toekomst in grootschaligheid en onderscheidende proposities in ketens met verwerkende bedrijven en retailorganisaties of in kleine vormen van boeren die in een niche een goede boterham kunnen verdienen. Ze realiseren zich dat er minder boeren komen die minder grond in totaal hebben, terwijl de gemiddelde bedrijfsgrootte van de grote bedrijven groter zal zijn dan de boerenbedrijven die we nu kennen.

De Dijkhuizen-boeren willen daarentegen door op de oude weg. Zij willen op kostprijs kunnen concurreren met producten die vanaf de wereldmarkt Europese consumenten bereiken. Als hun kostprijs te hoog, willen ze daarvoor door de overheid met inkomenssteun of constructies als Farmer Friendly worden gecompenseerd.

Die twee denkwegen staan tegenover elkaar. In plaats van eenheid tekent zich dan ook een verdere scheuring af tussen de Dijkhuizen-boeren en de realisten die begrijpen dat inschikken en van een productiestrategie naar een ketenstrategie hen een kans biedt om in Nederland te blijven produceren. Ook al klopt de gedachte dat een levensvatbare boerenstand in Nederland niet tegen al te hoge kosten mag produceren, de Dijkhuizen-boeren proberen een wereld af te dwingen die politiek al geruime tijd niet meer bestaat. Daarmee blokkeren ze de kansen van de soepeler denkende boeren die nog wel met de overheid praten over stikstof- en vele andere dossiers. Behalve LTO Nederland, de oude grote koepel die ooit een vorm van collectief was, zijn dat groepen die minder prominent in de pers te horen zijn zoals Boerennatuur, Netwerk Grondig, NAJK, Biohuis en POV.

Terwijl de FDF-boeren en hun aanhang in andere boerengroepen (met name de melkveehouders van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond onder leiding van hun nieuwe voorzitter ex-staatssecretaris en ex-CDA-er Henk Bleker en de Dutch Dairy Board) enerzijds en AgriNL anderzijds in Nederland onderling bewegingen uitvoeren die hen óf tegenover de toekomstgezinde boeren plaatsen óf op tegenover de politiek plaatsen, rekent Den Haag hard af met zijn boeren. Dat bleek afgelopen week onder meer uit het 7e actieprogramma nitraat dat boeren in Nederland ook volgens gematigden toekomstgerichte LTO-bestuurders als Jos Verstraten feitelijk een economisch zinloze activiteit maakt. Het actieprogramma moet de waterkwaliteit van Nederland verbeteren door die te beschermen tegen de uitspoeling van mest maar zou volgens boerenorganisaties leiden tot hogere grondkosten en afzetkosten voor mest. Niettemin geeft de minister nu nog ruimte voor kritiek en aanpassing. Als de polarisatie doorzet, zal de laatste ruimte steeds verder afnemen.

Dit artikel afdrukken