‘Staat te laat, maar doet genoeg aan schone lucht’, oordeelt rechtbank

"Ik was er echt door verrast", zegt Anne Knol, campagneleider duurzame mobiliteit bij Milieudefensie, in het FD. De rechtbank in Den Haag stelde Milieudefensie, de stichting Adem Rotterdam en een serie individuele eisers in het ongelijk in een al in 2016 aangespannen bodemprocedure. In september van dit jaar kregen de eisers nog gelijk in een kort geding over dezelfde zaak. De rechter oordeelde toen dat de Nederlandse staat de luchtvervuiling door fijnstof en stikstofdioxide op korte termijn moet terugdringen. Reden voor toenmalig staatssecretaris Sharon Dijksma het Nationaal Actieplan Luchtkwaliteit te versnellen.

In de bodemprocedure, waarover de rechtbank nu uitspraak deed, eiste Milieudefensie bovendien dat schone lucht door Nederland als een mensenrecht wordt gezien. Dat zou beteken dat Nederland naast de Europese grenswaarden voor luchtkwaliteit - sinds 2011 voor fijnstof en sinds 2015 voor stikstofdioxide (NO₂) - die ons land nu overschrijdt, maar ook aan die grenswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Milieudefensie vindt dat de Nederlandse Staat te laat aktie neemt en te weinig doet om de luchtkwaliteit te verbeteren.

De rechtbank legt die mening naast zich neer en oordeelt dat de staat "voldoende tegen de luchtvervuiling gedaan heeft", schrijft het FD. "De resterende knelpunten zijn hardnekkig. Het aanpakken daarvan is een complexe aangelegenheid vanwege de aard van de problemen en het risico van verschuiving." De verantwoordelijke staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, Stientje van Veldhoven, reageert: "Volgens de rechter is de staat op de juiste weg om de luchtkwaliteit te verbeteren". Zij gaat wel door met de onder haar voorganger ingezette versnelling.

Milieudefensie overweegt in hoger beroep te gaan. De organisatie is ondanks de tegenvallende uitspraak ook wel tevreden. "De overheid heeft immers aangekondigd meer maatregelen te gaan nemen voor een betere luchtkwaliteit en gaat daarmee door. Ook heeft de rechtsgang veel publiciteit opgeleverd, zodat, zegt Knol, meer mensen het belang zijn gaan inzien van het verbeteren van de luchtkwaliteit."