Opinie Provincies kunnen Nederland van het stikstofslot halen 

Om te beoordelen of een project dat stikstof uitstoot vergunningplichtig is, geldt momenteel een rekenkundige ondergrens of drempelwaarde van 0,00(5) mol per hectare per jaar. Weinigen weten dat dit getal arbitrair is gekozen. Het is niet gebaseerd op wetenschap, maar op de snelheid waarmee de gemiddelde computer de stikstofdepositie met het aan de vergunningverlening gekoppelde model AERIUS kan berekenen.

AERIUS kan de depositie tot 18 cijfers achter de komma berekenen, maar daar zou de gemiddelde computer weken over doen. De berekening van de depositie wordt daarom door AERIUS na 3 cijfers achter de komma afgekapt. Dat kan qua informatiewaarde weinig kwaad omdat die 0,005 mol/ha/jaar al zo weinig is (0,07 gram per hectare per jaar) dat nagenoeg alles een vergunningplicht heeft. Zelfs als het om een homeopathische overbelasting van een Natura 2000-gebied gaat. Meetbaar in de praktijk is het niet. AERIUS berekent de homeopatische dosis op basis van de rekenregels die in het model zijn gestopt.
 
TNO heeft in opdracht van het kabinet onderzocht of aan de hand van fysische- of model-technische overwegingen een rekenkundige ondergrens is af te leiden. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat – op basis van ‘ruis’ –  de rekenkundige ondergrens voor stikstofdepositie tussen de 1 en 10 mol per hectare per jaar ligt. Dit betekent dat een met AERIUS berekende depositie niet te onderscheiden is van nul als deze zelfs ergens tussen de 1 en de 10 mol per hectare ligt. Dat betekent dat tussen de 200 en 2.000 maal zoveel berekende depositie niet uitmaakt: ook zoveel meer berekende depositie heeft geen effect op de natuur.

In Duitsland is er wel sprake van een empirisch onderbouwde drempelwaarde van maar liefst 0,3 kg (21,4 mol) per hectare per jaar. Dat komt nagenoeg overeen met de ondergrens van TNO.
 
Willekeur
Het TNO onderzoek is volgens minister Van der Wal voor Stikstof géén aanleiding om de huidige ondergrens aan te passen. Haar reactie op het TNO-rapport heeft geen logische, wetenschappelijke of andere feitelijke basis. TNO wijst op het feit dat de ondergrens van 0,005 mol een willekeurige en niet wetenschappelijk onderbouwde rekengrens is. Daar toch aan vasthouden, is dan ook een willekeurig besluit dat de minister niet kan uitleggen, terwijl het grote maatschappelijk consequenties heeft.
 
Vergunningplicht
In artikel 6, lid 3 van de Habitatrichtlijn en artikel 2.7 lid 2 van de Wet natuurbescherming staat dat een plan of project dat - afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten - significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied, vergunningplichtig is.
 
Een project of plan is sinds de PAS-uitspraak vergunningplichtig als deze een stikstofdepositie veroorzaken op een Natura 2000-gebied van meer dan ‘nul’. Om, zoals hierboven uitgelegd, systeemtechnische redenen is een depositie van ’nul’ afgerond naar 0,00(5) mol per hectare per jaar.
 
Wat de Raad van State echt oordeelde
De drempelwaarden van ‘nul’ is ingesteld nadat door de PAS-uitspraak de drempelwaarden in de PAS van 0,05 en 1 mol met terugwerkende kracht ongeldig werden verklaard.

De drempelwaarden in de PAS zijn echter niet door de Raad van State ongeldig verklaard omdat elke extra depositie op een overbelast Natura 2000-gebied, hoe klein ook, een significant negatief effect zou kunnen hebben en daardoor vergunningplichtig is. De Raad van State verklaarde de drempelwaarden ongeldig omdat:

• het bewijs dat deposities onder de drempelwaarde van 0,05 mol cumulatief geen effect kunnen hebben op een Natura 2000gebied onnodig laat was ingediend;
• er geen passende beoordeling was gemaakt van het cumulatieve effect van alle deposities onder de drempelwaarde van 1 mol;
• in de PAS ruimte was vrijgemaakt voor deposities tussen de 0,05 en 1 mol per hectare per jaar en deze depositieruimte ten onrechte was gebaseerd op toekomstige maatregelen om de stikstofdepositie te verminderen.

Een mogelijk cumulatief significant effect van alle PAS-melders betekent echter niet dat elke afzonderlijke PAS-melder een significant effect kan hebben en daarom vergunningplichtig is op grond van artikel 6, lid 3 van de Habitatrichtlijn

De PAS-melders zijn dan ook illegaal geworden omdat de PAS er vanuit ging dat deposities van minder dan 1 mol cumulatief een significant effect kunnen hebben op een Natura 2000-gebied. De Raad van State ging er daardoor blijkbaar vanuit dat elke afzonderlijke PAS-melder een significant effect kan hebben en daarom vergunningplichtig is. Een mogelijk cumulatief significant effect van alle PAS-melders betekent echter niet dat elke afzonderlijke PAS-melder een significant effect kan hebben en daarom vergunningplichtig is op grond van artikel 6, lid 3 van de Habitatrichtlijn.  
 
Sinds de PAS in het voorjaar van 2019 door de Raad van State is afgeschoten, is er geen sprake meer van een regeling waarbij rekening moet worden gehouden met een cumulatief effect van toekomstige deposities onder een drempelwaarde. Het effect een project of plan op een Natura 2000-gebied dient dus na de PAS-uitspraak afzonderlijk te worden beoordeeld. Een PAS-melder veroorzaakt een stikstofdepositie van minder dan 1 mol per hectare per jaar. Uit het TNO-rapport blijkt dat een dergelijk kleine depositie niet te onderscheiden is van nul. Hieruit volgt dat de stikstofdepositie van een afzonderlijke PAS-melder geen significante effecten kan hebben op een Natura 2000 gebied. Wat betekent dat voor een afzonderlijke PAS-melder geen vergunningplicht geldt.
 
Provincies kunnen dit beleid doorvoeren binnen de bestaande kaders
Het bovenstaande is een beknopte samenvatting van een juridisch houdbare notitie die op persoonlijke titel is opgesteld door Hans Hoekman, een ex-adviseur van de Raad van State op het gebied van milieu. Deze notitie kan door alle provincies worden gebruikt als onderbouwing voor het toepassen van een hogere drempelwaarde. Zonder invloed van de ambtenaren van LNV of minister van der Wal. Want Rutte heeft het oplossen van de stikstofcrisis op het bord van de Provincie geschoven. Het mogen toepassen van een hogere drempelwaarde door provincies kan dus niet door LNV worden tegengehouden. Hopelijk hebben de nieuwe colleges in onze provincies met hun verworven steun op nieuw gematigd rechts het lef om - gelegitimeerd door het bestaande wettelijke kader - het stikstofstuur in handen te nemen na 4 jaar Haags geklungel.