Lees ook
De verkiezingen voor Provinciale Staten van 15 maart zijn bepalend voor de zetelverdeling in de Eerste Kamer die de voorstellen van de Tweede controleert en bekrachtigt of afwijst. Het aantal zetels van de coalitie in de Eerste Kamer krimpt flink. Volgens de prognoses van Maurice de Hond krijgen de regeringspartijen tussen de 24 en 30 zetels in de 75 leden tellende Senaat bij een sterk groeiend rechts, dat minstens 4 en mogelijk 11 zetels meer gaat krijgen dan in 2019.

Rechts is verdeeld en onberekenbaar. Links is verenigd, voorspelbaar en daarom de betere partner voor de VVD, de laatste middenpartij van betekenis.

Op de schouders van de 'nette' partijen rust dan ook een grote morele verantwoordelijkheid: wie nu de boel laat lopen, geldt straks als schuldig
Ook al lokt woordkunstenaar Mark Rutte iedere rechtse stem die hij kan krijgen, de VVD zet in op regeren met steun van links om wat nog rest van de coalitie bij elkaar te houden. Maar dat gaat alleen lukken als links zijn verantwoordelijkheid neemt.

Houdgreep
Is zoiets denkbaar? Mogelijk. In de aanloop naar de verkiezingen doen de partijen hun best hun traditionele achterban over te halen om hen een positie te geven in de provinciale besturen - waar met name de stikstofcrisis in de praktijk zal moeten worden opgelost - en de Eerste Kamer die al het belangrijke werk moet goedkeuren. Gaat dat mis, dan zit Nederland voor 4 jaar met een Kamer en een Senaat die elkaar in een houdgreep houden. En valt Rutte IV of - als het blijft zitten - wordt het over 2 jaar vervangen, dan blijft het land zitten met een verdeeld rechts dat geen oplossingen heeft en een links-midden dat geen keuzen kan maken zonder het land te verdelen. Dat weet iedere verantwoordelijke bestuurder; ambtenaren op de departementen houden hun hart vast. Op de schouders van de 'nette' partijen rust dan ook een grote morele verantwoordelijkheid: wie nu de boel laat lopen, geldt straks als schuldig.

Onbestuurbaar
Het land wordt onbestuurbaar door een samenloop van omstandigheden. Covid en de lockdowns wakkerden de ontevredenheid over de dwang naar een ander, minder vrij en duurder leven aan. De oorlog om de inlijving van Oekraïne door Rusland leidde tot hoge inflatie, waarvan een deel al was ontstaan als gevolg van de lockdowns die overal in de wereld logistieke kanalen verstopten. Zeer progressief Nederland stond zaterdag op de Utrechtse Baan in Den Haag en vraagt om klimaat- en natuurmaatregelen. Zeer conservatief Nederland stond in het Zuiderpark bij de FDF 'Stem ze weg'-demonstratie die vooral een podium bood aan PVV en FvD en zelfs nog ernstiger complotgekkies dan Baudet en stoker Van Meijeren.


Tussen de werelden uit de eerste twee tweets (uit het Zuiderpark) en de laatste twee (vanaf de Utrechtse Baan en A12) valt in Den Haag geen brug meer te slaan. Als die politiek Nederland ook na 15 maart blijft domineren, dan is ons land mogelijk voor 4 jaar overgeleverd aan parallelle werelden die geen gemeenschappelijke grond kunnen vinden om vanuit wat hen bindt of het landsbelang te denken.

Als Links Den Haag nu laat weten dat ze dat willen via die lui uit de provincies, dan moet het probleem op te lossen zijn
Belangrijke kwesties maar blokkade
De kern van het kabinet Rutte IV wil kunnen werken aan de defensie van Europa, de integratie van Oekraïne in de Navo en EU, klimaatadaptie tegen de stijgende zeespiegel en dalende bodem van ons land en natuurlijk huizenbouw en recreatiemogelijkheden in de openlucht. Het land moet zich weer kunnen verdedigen tegen de vrijheid bedreigende krachten, de dreiging afwenden van het wassende zeewater voor en het wegzakkende land achter de duinen en onderwijl mensen aantrekken die onze economie aan de gang houden en in Nederland willen wonen en werken. Over hoe dat het beste kan, zouden we ons als kiezers druk moeten maken, omdat echt niet alles meer kan en we moeten kiezen. De bevolkingsdruk is hoog. Er is te weinig drinkwater. Land en water raken te vervuild naar de zin van welvarende mensen en het mist de oppervlakte om voldoende duurzame energie op te wekken voor zijn huidige economische activiteiten.

De stikstofcrisis blokkeert niet alleen de landbouw maar ook de infrastructurele werken die het kabinet graag - en wat mij betreft terecht - wil aanpakken. Het kabinet wil gelukkig zelfs weer nadenken over ruimtelijke ordening. Maar uitvoering aan beleid geven, zal moeilijk worden door de vermoedelijke samenstelling van de Eerste Kamer.

Over rechts gaat niet, misschien kan het over links
D66 wil niet uitsluiten om met BBB samen te werken. Caroline van der Plas liet weten niets met de VVD te kunnen als Rutte over links gaat regeren. En dat zal hij, omdat het over rechts niet gaat.

Hoe moeilijk is het om per gebied van meerdere natuurwaarden uit te gaan?
Toch - en misschien wel daarom - ben ik optimistisch. Een aantal weken geleden sprak ik met Statenleden van GroenLinks in de provincies Groningen en Friesland over perspectief voor boeren en natuur. Aan het gesprek deed Trienke Elshof, bestuurder van boerenkoepel LTO Nederland mee. Tot ieders verrassing bleken de grote tegenstellingen te overbruggen. Boeren willen duidelijkheid om te kunnen boeren en zijn bereid te praten over samen oversteken. GroenLinks wil dat ook als er maar respect voor natuurwaarden is. Een sfeer van even ongecompliceerde als verbaasde verzoening was voelbaar in de zaal. Een Statenlid met verstand van wetgeving maakte duidelijk dat alle wetgeving er allang is om de boel op zijn pootjes te laten landen. Dat vertelde me jaren geleden de Nijmeegse advocaat Paul Bodden al eens. In januari van dit jaar bevestigde hij me dat opnieuw in een telefoongesprek. Het enige wat nodig is, is een werkbaar beoordelingskader.

Nu natuurbehoud en -herstel helemaal aan een strenge stikstofdepositienorm zijn opgehangen, zitten we vast. De norm is zelfs zo streng dat de doelen onhaalbaar zijn geworden als gevolg van definities die een absolute juridische waarde hebben gekregen.

Hoe moeilijk is het om per gebied van meerdere natuurwaarden uit te gaan? Denk aan het benoemen van de soorten die voorkomen en bescherming genieten, de voorwaarden voor soortenbehoud, voldoende water zodat de natuur niet verdroogt, rust voor de fauna. Overal in Nederland worden al natuurwaardenkaarten gehanteerd, terwijl tevens afgesproken is dat over natuur in gebiedsgerichte processen moet worden besloten. Maak die doelen tast- en zichtbaar en je bent een eind verder. Het hoeft allemaal niet zo moeilijk te zijn.

Bepaal emissiedoelen per sector
Hoeven we dan aan stikstof niets meer te doen? Natuurlijk wel, want stikstofemissies moet je willen reduceren vanwege de wereldwijde consensus dat het verstandig is daaraan te werken, vooral in en rond gebieden met een hoge atmosferische concentratie zoals de Nederlandse delta, het Ruhrgebied, de Po-vlakte en grote stedelijke concentraties. Bepaal vervolgens met hoeveel je de emissies lager wilt per type van activiteit, met name voor energie-opwekking, industrie en mobiliteit. Kort geleden wees Jan-Willem Erisman, Nederlands bekendste stikstofexpert, me op een notitie die hij in 1997 (!) schreef met Klaas van Egmond, de toenmalige directeur van het RIVM. Ook volgens hen moest de discussie gaan over emissies. Alleen zo reduceer je depositie.

Elders op Foodlog gaat het al over 2 heldere manieren waarop dat kan voor de landbouw. De geplaagde en voor vergunningverlening of het aanwijzen van piekbelasters zinloze RIVM-modellen hoeven geen hoofdrol te spelen.

Dat gaat alleen als het vanaf GroenLinks en de PvdA gebeurt in de provincies en als Caroline van der Plas haar provinciale afdelingen weet duidelijk te maken dat ze wijs moeten zijn
Rijke natuur tussen cultuurland
Afgelopen week sprak ik jonge boeren samen met progressieve experts over waterkwaliteit in Nederland. Ze lieten weten blij te zijn dat ze eindelijk eens open konden praten. Ook zij zagen de polarisering smelten als sneeuw voor de zon.

Kort na mijn ervaringen met GroenLinks in het noorden van het land sprak ik vogelactivist Ben Koks en voormalig ChristenUnie Statenlid in Noord-Brabant Hermen Vreugdenhil. Hermen is van de rechtvaardigheid en pakt boeren en industrie en energiemaatschappijen graag met dezelfde maat aan als boeren. Hij is bovendien een natuurman. Ben en Hermen blijken elkaar te kunnen vinden op natuurwaarden en het verweven van natuur- en cultuurland zoals dat in Nederland al sinds de Middeleeuwen gebeurt. Laten we het erover hebben hoe je dat zodanig doet dat er een rijke natuur ontstaat tussen en zelfs in het cultuurland

Daar blijkt prima over te praten. Als Haags Links nu eens laat weten dat ze dat willen vanuit de provincies en Den Haag zelf even zijn mond houdt, dan moet het probleem op te lossen zijn. Misschien kunnen dan Tjeerd de Groot en BBB elkaar weer een beetje rond het midden vinden. Dat gaat alleen als het vanaf GroenLinks en de PvdA gebeurt in de provincies en als Caroline van der Plas haar provinciale afdelingen weet duidelijk te maken dat ze wijs moeten zijn.

Of het lukt? Zelfs als het kabinet valt op bijvoorbeeld migratie, dan zal de VVD het over links blijven proberen omdat rechts een zooitje is. Ook in dat geval zal het gezonde verstand uit de provincies moeten komen.
Dit artikel afdrukken