Dat schreef het PBL gisteren bij de presentatie van zijn ‘Kortetermijnraming voor emissies en energie in 2020' (KTR 2020). Het PBL legt uit dat het Nederlandse kabinet met tegenvallers zit door een hoog-conjunctuur waarin onze behoefte aan energie steeg. Die is 'vuil' omdat er nog onvoldoende schone infrastructuur bestaat.
De door een kritisch publiek als grote vervuiler van Nederland beschouwde agrarische activiteiten in ons land, blijken als enige sector ruimschoots in de gewenste richting op te schuiven. Dat blijkt uit de onderstaande tabel uit de KTR 2020. De landbouw heeft als enige sector de verwachte raming voor reductie nadrukkelijk weten te verbeteren. Alleen de dienstensector kent ook een wat positievere uitkomst dan eerder verwacht. Met name de sector industrie en nijverheid blijft achter bij eerdere ramingen. De energiesector blijft overall ver achter bij de algemene reductie van 25%.
De reductie in de landbouw is vooral gerealiseerd door een dalend energiegebruik in de tuinbouw. De energiebesparing in de glastuinbouw is in de nieuwe KTR 3,6 petajoule hoger dan in de raming uit 2017.
Volkskrant-columnist Bert Wagendorp maakte zich afgelopen week vrolijk over het PBL-rapport dat hij 'een bom onder het kabinet' noemt. Fractievoorzitter Rob Jetten (D66), zegt hij, krijgt "de munitie om de hele hut op te blazen op een presenteerblaadje. Ik verwacht nog deze week een interview met Klaas Dijkhoff in De Telegraaf, waarin hij verklaart dat ons niets anders rest dan het Akkoord van Parijs op te zeggen. [...] Ik verwacht dat Rutte de 49 procent verlaging in 2030 in de strijd zal gooien: oké, die kwart verlaging over twee jaar halen we niet, maar in 2030 zal het wonder zich voltrekken. ‘De zaak is hopeloos, maar niet ernstig’: ik hoor het ons nationale zonnetje in huis wel zeggen. En anders is er altijd nog 2040."
Hoe het ook zij, Nederlandse boeren en tuinders staan eindelijk eens positief in de schijnwerpers.
Op 30 november krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
#11 Henric. Stont aan de knikker. Je reageert al echt als een echte boer.
Henric #10 , het areaal is in krap twintig jaar tijd met 10% gedaald. De crisis heeft er voor gezorgd dan alleen de sterke bedrijven door konden gaan. Ik verwacht dat de lagere CO2 uitstoot eerder te maken heeft met verbeterde energiebenutting dan met inkrimping van areaal.
Ongeveer de helft van het totale glasareaal beslaat glasgroenteteelt. Daar is de trend juist om meer te belichten, dus energie toevoegen om jaarrond te produceren. Het areaal tomaten steeg van 1.100 naar 1.700 ha, waarvan inmiddels eenderde belicht. We praten over installaties van 160 tot 225 µmol/m2/s. De rozentelers die nog over zijn in Nederland gaan naar 300 µmol/m2/s.
Al eerder is geconcludeerd dat je de dure hectares het beste in kunt zetten voor hoog intensieve teelten. Je ziet dat ook gebeuren. De grote spelers (=telers) van tomaten, komkommers, paprika's en aardbeien/zachtfruit vulden in het verleden het productiegat in de winter door zelf of via contract in Zuid-Europa of Noord-Afrika te telen. AgroCare, de allergrootste tomatenteler, heeft bijvoorbeeld eigen locaties in Tunesië en Marokko. Maar steeds vaker gaan bedrijven op locaties in Nederland belichten om het productiegat weg te werken. Dit heeft soms te maken met kwaliteit, maar ook met logistiek, betrouwbaarheid en leveringszekerheid.
Het onderzoek richt zich momenteel vooral op fossielvrije teelten. Je moet dan denken aan combinaties van belichten met bijvoorbeeld LED's (groene elektra), aardwarmte, warmtewisselaars e.d., gecombineerd met 2-3 energieschermen om warmte in de kassen te houden. Het energieverbruik kan daardoor drastisch naar beneden. Telers gaan mee in die gedachte, omdat ze niet afhankelijk willen zijn van de internationale gasmarkt na het sluiten van de gaskraan in Groningen.
Er liggen kansen voor nieuwe teelten/verdienmodellen. Voorbeeld: de bramenteelt in Nederland was altijd een buitenteelt of in koude kassen en besloeg slechts een deel van het jaar. Door de grote vraag naar jaarrond goede bramen/frambozen wordt nu veel energie gestoken in een belichte winterteelt onder glas. Zo'n intensieve teelt kan interessant zijn voor ondernemers die niet zijn meegegaan in de race naar grootschalige tuinbouw, want met bramen kun je op een paar hectare een goede boterham verdienen. Je kan dat verspilling noemen. Maar zachtfruit invliegen vanuit Zuid-Europa en Zuid-Amerika is eveneens discutabel.
Kortom: ik denk dat we in Nederland in de toekomst alleen nog maar kassen gebruiken voor kwaliteitsproducten die voedselveiling zijn, hoogwaardige inhoudsstoffen bevatten of een hoge sierwaarde hebben. En dat blijft energie vragen. Gelukkig zijn kassen grote zonnecollectoren, waardoor opgevangen energie op andere momenten gebruikt kan worden. Er zijn al proeven gaande met belichte teelten waarvan de energieoutput groter is dan -input.
Maar dat alles hoef ik jou niet te vertellen, Henric. Het zou wel eens leuk zijn om de gedachtengang van een paar vooraanstaande tuinbouwondernemers op te tekenen. Dat gebeurt wel in de tuinbouwvakbladen, maar die bereiken het grote publiek niet. Het is een interessante tijd waarin veel nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden.
Nog een kleine kanttekening: telers zijn zuinig op CO2. Ze hebben het nodig voor een goede productie. Als gas als energiebron naar de achtergrond verdwijnt, dan moeten zij dure CO2 inkopen. Voor wie hier niet mee bekend is: bij het verstoken van aardgas komt CO2 vrij. Telers vangen dit gas op uit de rookgassen van hun installatie en doseren het aan hun planten. Bij alternatieve energiebronnen als aardwarmte of elektriciteit komt geen CO2 vrij. Dat is momenteel een struikelblok op weg naar fossielvrije teelten.
Overigens weet ik niet aan wie de CO2-uitstoot van een elektriciteitscentrale wordt toegerekend. Dat zou aan de gebruiker van de elektra moeten zijn, maar dat lijkt me in de praktijk lastig uit te voeren.
Dezelfde vraag geldt voor het gebruik van warmte die vrijkomt bij elektraproductie. Wie krijgt dan de uitstoot, de gebruiker van de elektra of die van de warmte? Of allebei een deel?
Pieternel, CBS cijfers geven aan dat het areaal glas in het jaar 2000 precies 10520 ha was, in het afgelopen jaar 9006 ha. Dat lijkt me een aanzienlijke krimp, 14,4% bijna.
Henric #5 Waar de rozen verdwenen zijn andere energie-intensieve teelten gegroeid. Er staan nog even zoveel kassen en het aantal belichte teelten groeit nog steeds.