3 min
Een 15 jaar lang geheim gebleven rapport werpt licht op de vraag hoe het IBR-vaccin van Bayer eind jaren '90 tot de zogeheten 'slijterziekte' onder Nederlandse koeien kon leiden. Bayer had zijn kwaliteitscontroles niet op orde. Dat ontdekte boerenzoon, vaccinontwikkelaar en regelmatige Foodlogcommentator Arend van 't Oever.
Eind jaren '90 besloten Nederlandse melkveehouders hun koeien in te enten tegen Infectieuze Bovine Rhinotracheïtisde (IBR), koeiengriep in de volksmond. Een IBR-vrije veestapel biedt voordeel bij de export van bijvoorbeeld embryo's en sperma. Vandaar dat boeren en fokkerij-organisaties ervoor te porren waren. In Nederland kregen de entingen helaas een onverwachte staart.
Op zo'n 7.000 bedrijven werden koeien ziek. Duizenden koeien leden aan de 'slijterziekte', een divers en diffuus ziektebeeld waarbij koeien onder andere uierontstekingen krijgen, sterk vermageren en zichzelf letterlijk dood poepen. De boeren vermoedden een direct verband met het IBR-vaccinatieprogramma.
'Geen verband'
Het spoor leidde naar vaccinleverancier Bayer, maar liep daar ook min of meer dood. Bayer erkende weliswaar de op 12 melkveebedrijven duidelijk vastgestelde vervuiling met het BVD-virus (Bovine Virus Diarree) als oorzaak, maar ontkende dat er een verband was tussen het brede scala aan symptomen op de overige door slijterziekte getroffen bedrijven. De ziekteverschijnselen waren volgens Bayer te divers om aan het 'licht vervuilde' vaccin toe te schrijven te zijn.
In 2000 trok het Food and Veterinary Office (FVO) van de Europese Commissie zelfs aan de bel: melk en vlees van zieke koeien zouden mogelijk in het consumptiecircuit terecht zijn gekomen. Het FVO laakte de 'lakse houding' van de Nederlandse overheid.
Het mogelijke verband tussen het bewuste vaccin en slijterziekte werd in 2001 wel aangetoond: in een onderzoek bleek het vaccin koeien in 17% van de gevallen wel degelijk ziek te kunnen maken. Maar hoe het vaccin vervuild kon raken, is nooit duidelijk geworden, aldus de Telegraaf in september 2001
'Geheim'
Dat laatste blijkt niet te kloppen. Er is in 1999 wel degelijk onderzoek gedaan naar de oorzaak van de vervuiling van het Bayer-vaccin. Maar het betreffende rapport kreeg het stempel 'geheim' en verdween in de archieven van het Europese medicijnagentschap EMA. In 2014 verviel de geheimhouding en was het rapport voor iedereen die dat zou willen in te zien.
Dat wilde boerenzoon Arend van 't Oever wel. Voor zijn ouderlijk bedrijf was hij op zoek naar argumenten om bij de toekenning van fosfaatrechten als knelgeval erkend te worden, als gevolg van veeziekte. Het bedrijf had geleden onder de mysterieuze ziekte. Een fors aantal dieren ging dood en was niet vervangen op het moment dat boeren fosfaatrechten werden toegekend in juli 2015 om de melkstroom te beperken.
De IBR-affaire leek daarvoor een goed aanknopingspunt. Van 't Oever werkt bij een Nederlands vaccinbedrijf en weet de weg in de EMA-archieven. Daar 'struikelde' hij over het niet langer geheime rapport aan de veterinaire tak van de EMA, het diergeneesmiddelencomité CVMP. Vanuit zijn vakkennis, het ontwikkelen van methodes voor de productie van zuivere, veilige humane vaccins, doorzag hij wat er bij het IBR-vaccin mis is gegaan.
Als gevolg daarvan is voor de productie van het Nederlandse IBR-vaccin serum gebruikt dat in elk geval vervuild was met nog levend BVD-virus, en mogelijk ook nog andere virussen. In kalfsserum, dat samengesteld wordt uit het bloed van grote aantallen ongeboren kalveren, kunnen ook virussen voorkomen die bijvoorbeeld ook verantwoordelijk zijn voor ziekten als mond- en klauwzeer, blauwtong en runderpest. Na de eerste vaststelling bij de 12 bedrijven dat er sprake was van BVD-vervuiling, is niet meer verder gekeken of er nog andere virussen in het spel waren, blijkt uit het rapport. De onderzoekers hadden daar geen opdracht toe.
Met de kennis van vandaag zou je het 'tunnelvisie' kunnen noemen. Hoe het BVD-virus in het vaccin terecht was gekomen leek voor de hand te liggen: kruisbesmetting, omdat Bayer in dezelfde fabriek ook BVD-vaccins maakte. Zonder hun focus op BVD zou het brede scala aan ziekteverschijnselen onder de Nederlandse koeien - tot runderaids aan toe - de onderzoekers destijds wellicht op het spoor van de tekortschietende bestraling en vals-negatieve virustest hebben gezet.
Waarom het rapport indertijd het stempel 'geheim' heeft gekregen, is niet meer te achterhalen. Evenmin of er naast BVD nog meer virussen in het IBR-vaccin aanwezig waren. Maar volgens Van 't Oever zou dat niet onwaarschijnlijk zijn omdat het een logische verklaring is voor het heel diverse ziektebeeld dat schuilgaat achter de naam slijterziekte.
Tegenwoordig is het gebruik van serum veel minder gebruikelijk en zijn de controletechnieken veel verfijnder. Recent nog verscheen in Nature Biotechnology een overzichtsartikel van incidenten en hoe de risico's te beperken zijn.
Inmiddels is de termijn verstreken waarop gedupeerde boeren hun schade nog op Bayer of diens leverancier serum-fabrikant Cytiva (de rechtsopvolger GE Healthcare Life Sciences) kunnen verhalen. Van 't Oever hoopt dat hij eindelijk een bevredigende verklaring heeft gevonden en daarmee rust heeft gebracht bij de eigenaren van de koeien die door mysterieuze ziekte het leven lieten.
Dit artikel afdrukken
Op zo'n 7.000 bedrijven werden koeien ziek. Duizenden koeien leden aan de 'slijterziekte', een divers en diffuus ziektebeeld waarbij koeien onder andere uierontstekingen krijgen, sterk vermageren en zichzelf letterlijk dood poepen. De boeren vermoedden een direct verband met het IBR-vaccinatieprogramma.
'Geen verband'
Het spoor leidde naar vaccinleverancier Bayer, maar liep daar ook min of meer dood. Bayer erkende weliswaar de op 12 melkveebedrijven duidelijk vastgestelde vervuiling met het BVD-virus (Bovine Virus Diarree) als oorzaak, maar ontkende dat er een verband was tussen het brede scala aan symptomen op de overige door slijterziekte getroffen bedrijven. De ziekteverschijnselen waren volgens Bayer te divers om aan het 'licht vervuilde' vaccin toe te schrijven te zijn.
In 2000 trok het Food and Veterinary Office (FVO) van de Europese Commissie zelfs aan de bel: melk en vlees van zieke koeien zouden mogelijk in het consumptiecircuit terecht zijn gekomen. Het FVO laakte de 'lakse houding' van de Nederlandse overheid.
Het mogelijke verband tussen het bewuste vaccin en slijterziekte werd in 2001 wel aangetoond: in een onderzoek bleek het vaccin koeien in 17% van de gevallen wel degelijk ziek te kunnen maken. Maar hoe het vaccin vervuild kon raken, is nooit duidelijk geworden, aldus de Telegraaf in september 2001
'Geheim'
Dat laatste blijkt niet te kloppen. Er is in 1999 wel degelijk onderzoek gedaan naar de oorzaak van de vervuiling van het Bayer-vaccin. Maar het betreffende rapport kreeg het stempel 'geheim' en verdween in de archieven van het Europese medicijnagentschap EMA. In 2014 verviel de geheimhouding en was het rapport voor iedereen die dat zou willen in te zien.
Dat wilde boerenzoon Arend van 't Oever wel. Voor zijn ouderlijk bedrijf was hij op zoek naar argumenten om bij de toekenning van fosfaatrechten als knelgeval erkend te worden, als gevolg van veeziekte. Het bedrijf had geleden onder de mysterieuze ziekte. Een fors aantal dieren ging dood en was niet vervangen op het moment dat boeren fosfaatrechten werden toegekend in juli 2015 om de melkstroom te beperken.
De IBR-affaire leek daarvoor een goed aanknopingspunt. Van 't Oever werkt bij een Nederlands vaccinbedrijf en weet de weg in de EMA-archieven. Daar 'struikelde' hij over het niet langer geheime rapport aan de veterinaire tak van de EMA, het diergeneesmiddelencomité CVMP. Vanuit zijn vakkennis, het ontwikkelen van methodes voor de productie van zuivere, veilige humane vaccins, doorzag hij wat er bij het IBR-vaccin mis is gegaan.
Na de eerste vaststelling bij de 12 bedrijven dat er sprake was van BVD-vervuiling, is niet meer verder gekeken of er nog andere virussen in het spel waren, blijkt uit het rapport. De onderzoekers hadden daar geen opdracht toeKalfsserum, een belangrijke grondstof voor vaccinproductie, kan ongewenste ziektekiemen bevatten. Dat is al langer bekend, zowel in de medische als in de vaccinindustrie. Daarom is het gebruik van serum sterk gereguleerd en aan kwaliteitstesten onderworpen. In het IBR-onderzoek hebben de onderzoekers vastgesteld dat de gebruikte batch HyClone kalfsserum niet afdoende bestraald is geweest én dat de bij Bayer gehanteerde kwaliteitscontrole op het serum faalde.
Als gevolg daarvan is voor de productie van het Nederlandse IBR-vaccin serum gebruikt dat in elk geval vervuild was met nog levend BVD-virus, en mogelijk ook nog andere virussen. In kalfsserum, dat samengesteld wordt uit het bloed van grote aantallen ongeboren kalveren, kunnen ook virussen voorkomen die bijvoorbeeld ook verantwoordelijk zijn voor ziekten als mond- en klauwzeer, blauwtong en runderpest. Na de eerste vaststelling bij de 12 bedrijven dat er sprake was van BVD-vervuiling, is niet meer verder gekeken of er nog andere virussen in het spel waren, blijkt uit het rapport. De onderzoekers hadden daar geen opdracht toe.
Met de kennis van vandaag zou je het 'tunnelvisie' kunnen noemen. Hoe het BVD-virus in het vaccin terecht was gekomen leek voor de hand te liggen: kruisbesmetting, omdat Bayer in dezelfde fabriek ook BVD-vaccins maakte. Zonder hun focus op BVD zou het brede scala aan ziekteverschijnselen onder de Nederlandse koeien - tot runderaids aan toe - de onderzoekers destijds wellicht op het spoor van de tekortschietende bestraling en vals-negatieve virustest hebben gezet.
Waarom het rapport indertijd het stempel 'geheim' heeft gekregen, is niet meer te achterhalen. Evenmin of er naast BVD nog meer virussen in het IBR-vaccin aanwezig waren. Maar volgens Van 't Oever zou dat niet onwaarschijnlijk zijn omdat het een logische verklaring is voor het heel diverse ziektebeeld dat schuilgaat achter de naam slijterziekte.
Tegenwoordig is het gebruik van serum veel minder gebruikelijk en zijn de controletechnieken veel verfijnder. Recent nog verscheen in Nature Biotechnology een overzichtsartikel van incidenten en hoe de risico's te beperken zijn.
Inmiddels is de termijn verstreken waarop gedupeerde boeren hun schade nog op Bayer of diens leverancier serum-fabrikant Cytiva (de rechtsopvolger GE Healthcare Life Sciences) kunnen verhalen. Van 't Oever hoopt dat hij eindelijk een bevredigende verklaring heeft gevonden en daarmee rust heeft gebracht bij de eigenaren van de koeien die door mysterieuze ziekte het leven lieten.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#12 Arend, heel goed artikel in Melkvee !
Dan vraag in me af, kan zoiets dan niet opnieuw gebeuren, want door zo'n geheimhouding bevorder je het verbeteren van dergelijke procedures niet en kunnen er opnieuw (vliegtuig)ongelukken gebeuren. Immers Bayer is niet de enige die (levende)vaccins maakt.
Jordi Kolenbrander Ja het geheim houden is zeer kwalijk, echter weten we niet waar het besluit is gevallen om dit te doen (EMA, EU-commissie)
Bayer was op de hoogte van de bevindingen van de EMA inspecteurs en heeft maatregelen moeten nemen om herhaling te voorkomen. Derhalve waren ze op de hoogte dat het probleem aan het vaccin lag en dat maakt de zaak nog kwalijker. Moreel gezien hadden ze het moeten melden, praktisch hoefden ze het niet bekend te maken aangezien de batch al van de markt was gehaald (recalled in feb-1999).
Bayer heeft zelfs tegen veehouders geprocedeerd wegens smaad en laster, wat nu wel heel cru lijkt (al waren sommige teksten ook niet mals).
Naast de geheimhouding vraag ik me ook nog af, waar is de rest van dat serum gebleven?
Bayer produceerde waarschijnlijk op rundercellen het vaccin, deze waren gevoelig voor aanwezige rundervirussen. Hiervoor gebruik je hooguit een paar liter. Waar is de rest voor gebruikt en bij wie. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat Bayer de gehele batch had gekocht.
Arend Van 't Oever #10 ''Voor een fabrikant is dit 1 van de ergste zaken om mee te maken, het is Bayer ook overkomen en er was geen sprake van opzet o.i.d..''
Ook al is er geen opzet in het spel en is het Bayer gewoon overkomen is het nog steeds kwalijk om de boel stil te houden. Daardoor maken ze het alleen erger dan het al was, want de getroffenen worden niet schadeloos gesteld en als het ooit een keer naar buiten denkt iedereen dat er opzet in het spel was. Autofabrikanten hebben kwaliteitscontroles maar hoe vaak worden auto's wel niet teruggeroepen omdat airbag of zo niet deugt? Dit doen ze niet uit liefdadigheid omdat bijvoorbeeld als iemand letsel heeft opgelopen door een ondeugdelijke air bag wordt de fabrikant verantwoordelijk gesteld.
#8 Ik zou zeggen lees het artikel in het blad Melkvee (okt-2020) maar eens hoe het kon gebeuren (keten van gebeurtenissen, Gineke heeft dit duidelijk weergegeven) en wat het tot gevolgen kon hebben. BIV is slecht 1 voorbeeld van mogelijke verontreinigingen welke daadwerkelijk in een laboratorium is aangetoond, maar als je niet weet waar je naar moet zoeken is het heel moeilijk om iets aan te tonen.
De EMA geeft duidelijk aan dat alle geproduceerde vaccinbatches gebruik hebben gemaakt van vervuild serum en dus gecontamineerd waren. Dit is ook in onze zitting bevestigd door de Nederlandse Staat, heel Nederland heeft met dit vervuilde vaccin geënt.
Natuurlijk zullen er ook profiteurs zijn, dat is altijd het geval. Maar daarmee trek je de vakkennis en kunde van de veehouder in twijfel, de meeste mensen deugen. Je vee zien wegkwijnen en vervolgens ook nog een trap na krijgen alsof het te wijten is aan het management van de bedrijven of de “hoge” melkgift zoals de overheid deed maakte de zaak er niet beter op.
#9 Voor een fabrikant is dit 1 van de ergste zaken om mee te maken, het is Bayer ook overkomen en er was geen sprake van opzet o.i.d..
Na ieder incident/onderzoek worden de regels en richtlijnen nogmaals bekeken en aangescherpt, ook nieuwe wetenschappelijke inzichten en technieken worden verwerkt. Hoewel de landbouw vaak klaagt dat er zoveel regeltjes zijn, zijn deze er ook in de pharma te-samen met vele inspecties van diverse internationmale organisaties om de veiligheid te borgen. Enkele voorbeelden Pharmacopoeia, International Council for Harmonisation of Technical Requirements for Pharmaceuticals for Human Use, GMP (en GLP, GCP, GDevP), risico management & QbD. In Nederland doet de IGJ en de inspectierapporten komen ook openbaar.
''Er is in 1999 wel degelijk onderzoek gedaan naar de oorzaak van de vervuiling van het Bayer-vaccin. Maar het betreffende rapport kreeg het stempel 'geheim' en verdween in de archieven van het Europese medicijnagentschap EMA.''
Eigenlijk zou je haast de conclusie trekken dat er een cover-up is en dat de EMA medeplichtig was, want het rapport had als bewijsvoering kunnen dienen in vele rechtszaken tegen Bayer. Mocht er sprake zijn van een cover-up is het de vraag of de betrokken partijen die deelnamen aan de cover nog kunnen worden vervolgt. De Europese en Nederlandse politiek gaat het nooit oppakken want zij willen geen wantrouwen kweken tegen vaccins en durven de beerput niet open te trekken omdat ze bang zijn dat er nog meer lijken uit de kast komen te vallen.