3 min
Na vijftig jaar te zijn weg geweest, wordt er weer voorzichtig lupine geteeld op Nederlandse akkers. Reden voor een oogstfeestje afgelopen woensdag 29 augustus op het varkensbedrijf Ten Have Mellema in Beerta in Groningen. De 8,5 hectare lupinen die de familie teelt als voer voor het zogeheten ‘lupinevarken’ en daarmee soja vervangt, is voor zover bekend het grootste lupineveld in Nederland.
Onder luid applaus van buurtbewoners, familieleden, professionele betrokkenen en (agrarische) pers, zet de combine zijn tanden in de laatste kwart hectare lupineplanten. Het stralende nazomerweer geeft het gezelschap tussen de goudgele overgebleven resten plant en geblokte tafelkleedjes een Franse gloed. Het gros van de lupinen is vorige week al in alle rust geoogst, zonder pottenkijkers. Deze middag verdwijnen in razend tempo de planten van zo’n 70 cm hoog in de machine, waar een kwartiertje later een keurige bak witte erwten van zo’n 1800 kilo van overblijft. De stelen blijven in hoopjes achter. “Die drogen op de akker en worden later aan de varkens gevoerd”, licht prof. Rob van Haren van Kiemkracht toe. “Daar zitten nog verrassend veel bruikbare stoffen in.”
Varkens hebben eiwitten, energie, mineralen en micronutriënten nodig om te kunnen groeien. Het voer bestaat voor ongeveer 70% uit restproducten van de voedingsindustrie, zoals bierbostel, wei of gestoomde aardappelschillen. Daarnaast eten ze tarwe, gerst en mais, geewassen die de noodzakelijke energie maar nauwelijks eiwitten leveren. Die komen tegenwoordig voor een groot deel uit soja. Tot op heden was daarvoor geen serieuze vervanger die ook in Nederland geteeld kan worden, omdat we na de Tweede Wereldoorlog internationale afspraken maakten dat sojateelt niet in West-Europa plaats zou vinden. Lupine lijkt de eerste serieuze kanshebber om de concurrentie met dit eiwitrijke gewas wél aan te gaan, zowel voor menselijke consumptie als voor veevoer.
Daarmee maken we ons minder afhankelijk van soja-importen van buiten de EU, nu zo’n 10 miljoen ton per jaar. Van Haren: “Lupine verbetert ook nog eens de bodemvruchtbaarheid, het is een vlinderbloemige plant die stikstof bindt. In het geval van het lupinevarken gaat de lupine ook nog eens via de mest terug naar de akkers, waarmee je op regionaal niveau kringlopen sluit. Je bespaart er dus ook nog eens CO2 en foodmiles mee.” Van Haren ziet een mooie toekomst voor de Veenkoloniën in Noord-Drenthe en Groningen. “De grond hier én de schrale zandgronden in Brabant lenen zich prima voor dit gewas. In potentie kunnen we in Nederland zo’n 50.000 hectare lupinen telen, genoeg voor een kwart van onze sojaconsumptie. Van 1 hectare lupine, kun je 60 varkens voeren.”
Lupinevarken
Voor Annechien ten Have, het stralende middelpunt van dit oogstfeest, is het ‘lupinevarken’ in eerste instantie een manier om weg te komen van bulk, en een onderscheidend product in de markt te gaan zetten. “Dit lupinevarken past gewoon heel erg goed bij ons bedrijf”, meent zij. “Wij telen immers al maïs en tarwe om onze varkens mee te voeren. Ik vind het heel leuk om nu ook de benodigde eiwitten zelf te telen. Ik was al langere tijd op zoek naar iets nieuws, iets onderscheidends, waar ik mee verder zou kunnen. Het is een kans om uit de anonimiteit te komen.“
De voorvrouw van LTO varkenshouderij steekt met dit experiment behoorlijk haar nek uit. Brengt het telen van lupinen niet enorme risico’s met zich mee? “De risico’s van teelt zijn beperkt”, zegt Ten Have. “De eerste teelt is ook voorspoedig verlopen, al moet de opbrengst per hectare nog flink omhoog. Het voer is echter nog maar de eerste fase van het lupinevarken. In de volgende fase, bij de bouw van de dartelstal die nodig is om het lupinevarken aan 2 dierenwelzijnssterren te laten krijgen, nemen we veel meer risico. Door een goede verdeling van de marges willen we zorgen dat elke ketenpartner er voldoende aan overhoudt om duurzaam te kunnen innoveren. Daarnaast willen we een coöperatie oprichten. Er moet bovendien nog veel kennis worden opgedaan over hoe we lupineteelt kunnen optimaliseren.”
Dat klinkt allemaal geweldig. Een varken dat deel uitmaakt van de landbouwkringloop, dat een goed leven heeft en waaraan iedereen in de keten ook nog eens een goede prijs overhoudt. Maar smaakt het ook lekkerder? “Vorig jaar is ons vlees al uitgeprobeerd op de parlementaire barbecue”, zegt Rob van Haren. “Slagers vinden het echt lekkerder. Het is minder droog en eenvoudig te bereiden. Via een speciaal proces kun je het lekker sappig houden.” Volgens de hoogleraar is het vlees ook nog eens gezonder, omdat vanwege de gunstige darmwerking van lupinen de varkens minder antibiotica nodig hebben.
Een successtory dus op voorhand, dat lupinevarken? “Nou”, relativeert de Groningse Ten Have nuchter, “Met deze 8,5 hectare lupinen kunnen we nu 600 varkens voeren. Het duurt dus nog even voordat we heel Nederland kunnen voorzien.”
RTV Noord maakte een filmpje van het Lupine Oogstfeest.
Fotocredits: Dorine Ruter: Annechien Ten Have Mellema bij de bak lupine-erwten. Meer foto's hier
Dit artikel afdrukken
Varkens hebben eiwitten, energie, mineralen en micronutriënten nodig om te kunnen groeien. Het voer bestaat voor ongeveer 70% uit restproducten van de voedingsindustrie, zoals bierbostel, wei of gestoomde aardappelschillen. Daarnaast eten ze tarwe, gerst en mais, geewassen die de noodzakelijke energie maar nauwelijks eiwitten leveren. Die komen tegenwoordig voor een groot deel uit soja. Tot op heden was daarvoor geen serieuze vervanger die ook in Nederland geteeld kan worden, omdat we na de Tweede Wereldoorlog internationale afspraken maakten dat sojateelt niet in West-Europa plaats zou vinden. Lupine lijkt de eerste serieuze kanshebber om de concurrentie met dit eiwitrijke gewas wél aan te gaan, zowel voor menselijke consumptie als voor veevoer.
Daarmee maken we ons minder afhankelijk van soja-importen van buiten de EU, nu zo’n 10 miljoen ton per jaar. Van Haren: “Lupine verbetert ook nog eens de bodemvruchtbaarheid, het is een vlinderbloemige plant die stikstof bindt. In het geval van het lupinevarken gaat de lupine ook nog eens via de mest terug naar de akkers, waarmee je op regionaal niveau kringlopen sluit. Je bespaart er dus ook nog eens CO2 en foodmiles mee.” Van Haren ziet een mooie toekomst voor de Veenkoloniën in Noord-Drenthe en Groningen. “De grond hier én de schrale zandgronden in Brabant lenen zich prima voor dit gewas. In potentie kunnen we in Nederland zo’n 50.000 hectare lupinen telen, genoeg voor een kwart van onze sojaconsumptie. Van 1 hectare lupine, kun je 60 varkens voeren.”
Lupinevarken
Voor Annechien ten Have, het stralende middelpunt van dit oogstfeest, is het ‘lupinevarken’ in eerste instantie een manier om weg te komen van bulk, en een onderscheidend product in de markt te gaan zetten. “Dit lupinevarken past gewoon heel erg goed bij ons bedrijf”, meent zij. “Wij telen immers al maïs en tarwe om onze varkens mee te voeren. Ik vind het heel leuk om nu ook de benodigde eiwitten zelf te telen. Ik was al langere tijd op zoek naar iets nieuws, iets onderscheidends, waar ik mee verder zou kunnen. Het is een kans om uit de anonimiteit te komen.“
De voorvrouw van LTO varkenshouderij steekt met dit experiment behoorlijk haar nek uit. Brengt het telen van lupinen niet enorme risico’s met zich mee? “De risico’s van teelt zijn beperkt”, zegt Ten Have. “De eerste teelt is ook voorspoedig verlopen, al moet de opbrengst per hectare nog flink omhoog. Het voer is echter nog maar de eerste fase van het lupinevarken. In de volgende fase, bij de bouw van de dartelstal die nodig is om het lupinevarken aan 2 dierenwelzijnssterren te laten krijgen, nemen we veel meer risico. Door een goede verdeling van de marges willen we zorgen dat elke ketenpartner er voldoende aan overhoudt om duurzaam te kunnen innoveren. Daarnaast willen we een coöperatie oprichten. Er moet bovendien nog veel kennis worden opgedaan over hoe we lupineteelt kunnen optimaliseren.”
Dat klinkt allemaal geweldig. Een varken dat deel uitmaakt van de landbouwkringloop, dat een goed leven heeft en waaraan iedereen in de keten ook nog eens een goede prijs overhoudt. Maar smaakt het ook lekkerder? “Vorig jaar is ons vlees al uitgeprobeerd op de parlementaire barbecue”, zegt Rob van Haren. “Slagers vinden het echt lekkerder. Het is minder droog en eenvoudig te bereiden. Via een speciaal proces kun je het lekker sappig houden.” Volgens de hoogleraar is het vlees ook nog eens gezonder, omdat vanwege de gunstige darmwerking van lupinen de varkens minder antibiotica nodig hebben.
Een successtory dus op voorhand, dat lupinevarken? “Nou”, relativeert de Groningse Ten Have nuchter, “Met deze 8,5 hectare lupinen kunnen we nu 600 varkens voeren. Het duurt dus nog even voordat we heel Nederland kunnen voorzien.”
RTV Noord maakte een filmpje van het Lupine Oogstfeest.
Fotocredits: Dorine Ruter: Annechien Ten Have Mellema bij de bak lupine-erwten. Meer foto's hier
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
Huib, als halve veeboer hanteer ik het gezegde 'achteraf kijk je een koe in de kont'. Het enige wat ik met enige zekerheid kan zeggen dat de Zuid-Amerikaanse soja-producenten het meest hebben 'verdiend' aan de BlairHouse akkoorden. Maar wie had toen voorzien dat er door de opkomst van de middenklasse in de BRIC landen zo'n grote vraag naar vlees en daardoor soja zou ontstaan ? Het milieu is idd de grootste verliezer, met name door producten als Roundup Ready Soybean. Waar die gesel verbouwd wordt, groeit en leeft niets anders. Nutriëntenstromen zijn ook verslechterd, met name de fosfaatmigratie van Noord-Afrika naar de rest van de wereld via Zuid-Amerika (eigenlijk voor een deel fosfaatverlies, want via de mest spoelt het via het grondwater en rivieren uiteindelijk de zee in) zal uiteindelijk leiden tot grote hongersnood. Tenzij knappe koppen alternatieven voor fosfaat uitvinden. Of dat we alleen kringloopvlees gaan eten. Ben ik toevallig producent van :-))))
Het EU-landbouwbeleid en specifiek het BlairHouse Akkoord heeft een belangrijke rol gespeeld in geval van eiwit. Ik deel geheel de visie vanuit Jack (= vanuit Z-Amerika en ook de rest van de wereld) over de situatie van voor die tijd. Het was een vorm van protectionisme dat de EU haar eigen eiwit wilde produceren.
Maar wat als we er - achteraf - een winst/verliesrekening van maken?
Lourens #31,
"Uiteindelijk zijn de Europese boerenbelangen 'geofferd' ten gunste van import uit de VS, hoewel daarna vooral Brazilië profiteerde."
Hij schrijft geofferd tussen haakjes. Want het nadeel van dit alles was volgens mij nul voor de EU-boeren. Immers, graan is even rendabel te telen als eiwit.
In de inleiding wordt gezegd dat lupine zo goed is voor de grond. Maar dat geldt ook voor graan. Voor de akkerbouw is er weinig verloren gegaan met die eiwitteelt.
Graag laat ik aan Jack over hoe zijn saldoberekening is.
Andere winnaars verliezers?
De veehouderij? Zou kunnen.
Het milieu? Sojaverplaatsing lost het tekort aan eiwit op en zorgt voor overschot aan mineralen. Daarnaast is er export van graan uit de EU.
Zonder BlairHouse Akkoord zou er minder soja-invoer én minder graanuitvoer zijn. Qua mineralenstroom zou er weinig veranderd zijn: dus nog even groot mineralenoverschot.
Heel anders zou de situatie zijn geweest als de inzet van USA + Zuid-Amerika niet was geweest om eiwit heffingloos in te kunnen voeren, maar als dat met vlees zou zijn gedaan.
Lourens, nog 2 oorzaken voor het Blair House akkoord: de EU moest wel aan tafel met zijn concurrenten, want de wereldwijde landbouwoorlog (net als een echte oorlog) vrat geld. En konden ze de opheffing van de minimumprijzen in de schoenen schuiven van de 'vijand'.
Huib, het landbouwgebied waar ik een beetje verstand van heb, ligt rond de 30 graden zuiderbreedte. En daar - in de winter is het daar ook koud - halen ze maar één oogst binnen per kalenderjaar. Een ander punt wat de verhouding tussen NL en bijvoorbeeld Rio Grande do Sul verklaart, is het gebrek aan mest aldaar. In NL hebben we te veel, daar veel te weinig. Als een boer daar dezelfde hoeveelheid als NL wil halen, zal hij meer (kunst)mest moeten gebruiken. En dat is - er is immers een schaarste aan mest aldaar - een dure lol. Vandaar dat de boer kiest voor minder mest en daardoor minder opbrengst. Ben het trouwens met je eens dat vocht een belangrijke factor is. Kijk maar naar de gevolgen van de droogte in de US cornbelt.
Waarom is de olie/eiwitzaden productie in de EU ingezakt?
We moeten even terug naar 1992, na jaren van volledig vastzittende onderhandelingen tussen VS en EU (Commissaris Frans Andriessen). O.a wilde de VS toegang met soja in de EU, en eiste een reductie van areaal oliezaden in de EU van 13 naar 8 miljoen ton. Frankrijk was mordicus tegen.
Op 20 november 1992 kwam daar plots het BlairHouse Akkoord uit de hoge hoed. Een echte tekst daarvan is niet te vinden, maar is later door ambtenaren ingevuld.
Uiteindelijk zijn de Europese boerenbelangen 'geofferd' ten gunste van import uit de VS, hoewel daarna vooral Brazilië profiteerde.
http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2006/june/tradoc_120335.pdf
To understand the oilseeds market and EU oilseeds policy, one must consider the 1992 Blair House Memorandum of Understanding on Oilseeds (or Blair House Agreement) between the United States and the European Union as an important element of the final Uruguay Round Agreement on Agriculture (AoA). Under the Agreement, EU oilseed plantings (rapeseed, sunflower seed and soybeans) for food purposes are limited to an adjusted maximum guaranteed area (MGA) for producers benefiting from crop-specific oilseeds payments. This limits the EU oilseeds production area and penalises overproduction.
ofwel, zie ook:
http://www.independent.co.uk/news/world/eu-agricultural-reform-starts-to-bite-us-and-european-negotiators-have-24-hours-to-revise-blair-house-agreement-and-find-formula-to-end-the-impasse-over-gatt-1464602.html
Echter sindsdien is de situatie van voedsel- en bransdstofvoorziening gewijzigd:
http://ec.europa.eu/agriculture/cereals/factsheet-oilseeds-protein-crops_en.pdf
As a consequence of the decision taken in the context of the CAP Health Check in 2008 to abolish the specific payment for energy crops and the set-aside regime, there is no longer any restriction on the EU's oilseed area. In the absence of set-aside the clause concerning by-products from land subject to set-aside has no relevance.
In other words, although the Blair House Agreement remains in force, in the context of today's CAP there is no limit on EU production of oilseeds.
.............................
We zijn het bijna vergeten, maar we hadden toen (1992) een graanberg! (ongeveer 20 mln ton), oh schande, nietwaar? Opmerkelijk dat politici nu juist schande roepen rond de ''hoge' prijzen. Mensen in arme landen kunnen zodoende geen graan kopen maar men vergeet dat ten tijde van de graanberg, we het graan ook niet aan de hongerlijders wilden of mochten geven.
Jack, de discussie kan zo maar kwalijk gaan rieken.
Uiteraard is de mate van instraling niet onbelangrijk. Maar in de NL-situatie is het geen beperking om 10 ton tarwe te behalen per ha.
Vrienden van mij hadden een bedrijf in vml O-Duitsland. Daar is landklimaat. ieder jaar is er wel een periode van 6 weken dat het kurkdroog is. De instraling is dan ruim voldoende voor een enorme opbrengst. De regenval is de beperkende factor. Dwz afhankelijk van in welke periode die 6 weken vallen. Eens per 10 jaar zou 10 ton ook haalbaar zijn ( als die zes weken buiten de groeiperiode valt), maar het is dus niet rendabel om voldoende kunstmest voor die 10 ton te strooien.
Om de discussie op een hoger plan te brengen: klopt het dat in Brazilië 2 oogsten soja per jaar mogelijk zijn? Is dat dan 2 keer 3 ton soja per ha? Is er ook 2 keer graan per jaar mogelijk? (lijkt mij niet, maar als jij zegt van wel geloof ik je)
Comparatieve voordelen: comparatief = vergelijkend. De vergelijking gaat niet zo zeer over vergelijkingen tussen gebieden (Z-A vs EU). Maar (in dit verband) tussen lupine vs tarwe hier dan wel soja vs tarwe bij jou.
Mijn stelling is dus dat de economie leidt tot graanproductie hier en eiwitproductie daar. Dat resultaat is niet afhankelijk van de behaalde/mogelijke oogst hier en/of daar.