2 min
De boerenprotesten hebben de complexiteit van het Nederlandse agrarische bestel blootgelegd. Foodlog nodigt diverse ketenpartijen en stakeholders uit te antwoorden op vijf vragen. We proberen de uitdagingen en kansen binnen het Nederlandse voedselsysteem te ontdekken door hun ogen. Ron Mulders is voorzitter van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) en pleit voor ketensamenwerking.
1. Welke terechte motieven hadden de boeren om te protesteren?
In de protesten van boeren zit altijd een mix van twee reacties. Boeren en tuinders zijn het soms niet eens over WAT de overheid wil en boeren en tuinders vinden het HOE op z’n zachts gezegd niet verstandig. Tussen die thema’s dwarrelt een gebrek aan respect voor ‘de sector’. Naar mijn mening is de overheid niet consequent en consistent in WAT ze wil en protesten die dat adresseren zijn terecht. Waar het HOE vanuit ivoren torens is bedacht zijn protesten ook terecht. Er kan meer als de overheid meer gebruik maakt van de kennis en kunde van onze boeren en tuinders.
2. Hebben de Europese Commissie en de Europese Raad de boerenprotesten afdoende opgelost?
De keuzes die de EC nu maakt zijn ingegeven door electoraal gewin en zijn dus vluchtig. Consequent en consistent handelen vereist op z’n minst een evenwichtige visie op (het belang van) agrarische activiteiten in Europa en - binnen die visie - een faire manier om tot een goede balans te komen tussen ecologie en economie.
3. In Nederland veroorzaken de invoering van Kader Richtlijn Water, de mestnormen en het natuur- en stikstofbeleid krimp van de agrarische productie.
Ik geloof erg in ketensamenwerking waarbij het gezamenlijke doel is het creëren van waarde en een belangrijke randvoorwaarde het eerlijk verdelen van die waarde is. In goede gebalanceerde ketens is geen plaats voor ondernemers die geen waarde toevoegen en dus alleen maar kosten en (eigen) marge toevoegen. Dat mag resulteren in hogere inkomsten voor boeren en tuinders, en dat is hard nodig, en als het een beetje meezit tot beperkt hogere prijzen voor consumenten. Die mogen er overigens best aan wennen dat voedsel in Nederland (te) goedkoop is.
5. Hoe ziet u de toekomst van uw sector in relatie tot die van de Nederlandse landbouw?
Er is perspectief voor de fruitteelt mits de overheid ruimte biedt voor een realistisch pad op weg naar duurzamer manieren van produceren en mits ‘we’ in Nederland niet roomser willen zijn dan de paus.
Dit artikel afdrukken
In de protesten van boeren zit altijd een mix van twee reacties. Boeren en tuinders zijn het soms niet eens over WAT de overheid wil en boeren en tuinders vinden het HOE op z’n zachts gezegd niet verstandig. Tussen die thema’s dwarrelt een gebrek aan respect voor ‘de sector’. Naar mijn mening is de overheid niet consequent en consistent in WAT ze wil en protesten die dat adresseren zijn terecht. Waar het HOE vanuit ivoren torens is bedacht zijn protesten ook terecht. Er kan meer als de overheid meer gebruik maakt van de kennis en kunde van onze boeren en tuinders.
2. Hebben de Europese Commissie en de Europese Raad de boerenprotesten afdoende opgelost?
De keuzes die de EC nu maakt zijn ingegeven door electoraal gewin en zijn dus vluchtig. Consequent en consistent handelen vereist op z’n minst een evenwichtige visie op (het belang van) agrarische activiteiten in Europa en - binnen die visie - een faire manier om tot een goede balans te komen tussen ecologie en economie.
3. In Nederland veroorzaken de invoering van Kader Richtlijn Water, de mestnormen en het natuur- en stikstofbeleid krimp van de agrarische productie.
- a) Wat betekent krimp voor de Nederlandse verwerkende sector?
- b) Wat betekent krimp voor zijn afnemers (detailhandel en buitenland)?
In goede gebalanceerde ketens is geen plaats voor ondernemers die geen waarde toevoegen en dus alleen maar kosten en (eigen) marge toevoegen4. Wat kunnen overheden, ketenpartners en NGO’s op korte en op lange termijn doen om de druk die ontstaat tussen hoge consumentprijzen en lage boereninkomens op te lossen?
Ik geloof erg in ketensamenwerking waarbij het gezamenlijke doel is het creëren van waarde en een belangrijke randvoorwaarde het eerlijk verdelen van die waarde is. In goede gebalanceerde ketens is geen plaats voor ondernemers die geen waarde toevoegen en dus alleen maar kosten en (eigen) marge toevoegen. Dat mag resulteren in hogere inkomsten voor boeren en tuinders, en dat is hard nodig, en als het een beetje meezit tot beperkt hogere prijzen voor consumenten. Die mogen er overigens best aan wennen dat voedsel in Nederland (te) goedkoop is.
5. Hoe ziet u de toekomst van uw sector in relatie tot die van de Nederlandse landbouw?
Er is perspectief voor de fruitteelt mits de overheid ruimte biedt voor een realistisch pad op weg naar duurzamer manieren van produceren en mits ‘we’ in Nederland niet roomser willen zijn dan de paus.
Onze Vlaamse contentpartner Vilt startte deze serie in Vlaanderen met interviews door de hele keten heen; Foodlog zet de serie nu voort in Nederland. Via de tag Boerenboosheid & de keten kun je alle bijdragen vinden. Vraag 4. stelden we bewust zoals hij geformuleerd is. Boeren zijn op dit moment vrijwel nergens boos vanwege slechte prijzen, hoewel de Nederlandse melkveehouderij achterblijft. Het probleem van boeren in de dure productiegebieden waar de grond steeds schaarser wordt, zijn de hoge productiekosten waardoor het inkomen van boeren in de lage landen bij de Noordzee navenant meer te lijden heeft van duurzaam overheidsbeleid. Dure milieu-, natuur- en klimaatmaatregelen in combinatie met dure akkers en weidegronden in onze dichtbevolkte regio, dreigen Nederland en Vlaanderen voor de gemiddelde boer maar mogelijk ook voor de bovengemiddeld presterende boerenbedrijven onvoldoende rendabel te laten worden. Dat is het gevolg van de schaarbeweging tussen toenemende kosten en achterblijvende hogere opbrengsten. Onze boeren lijken in een nadelige positie ten opzichte van concurrenten op de interne Europese markt te komen, terwijl ze die er sinds WO II altijd uit wisten te concurreren door hun efficiency.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Kennis - snappen - over de boereneconomie en specifiek oligopsonie is van groot belang denk ik om tot juiste analyse en vooral tot juist (praktisch) beleid te kunnen komen.
Verwerkende fabrieken zijn essentieel in de keten. Op dit plek ligt een heel groot risico'. Als deze verwerkende fabrieken geen grondstoffen (van boeren en hun handelaren) meer kunnen krijgen gaat het daar mis, en als de politieke sfeer van anti-fabrieken doorzet gaat het ook goed mis.
Fabrieken worden - net als boeren en elke grote industrie - 'gedwongen' om aan schaalvergroting te doen. Parallel ook de kosten per eenheid te laten dalen. Dit laatste kan door a) goedkopere grondstoffen en b) door grotere (CAPEX!) fabrieken die alleen maar meer op bulk inzetten en een lagere OPEX.
Niet alleen boeren gaan op termijn 'weg', maar ook voedselverwerkende fabrieken gaan verplaatste naar buiten-Nederland. Ik vind dat een politieke zorgwekkend vooruitzicht. Ook gaat het in het nieuwe kabinet net iets teveel over de boeren alleen; het zou moeten gaan over de hele agri-food keten: van boeren-ingredienten via verwerking en handel naar retail. Dit is een complex systeem waar we geen economische mikado bij mogen gaan spelen!
Ketensamenwerking is prachtig, maar het probleem van de boer is dat zij met vele kleine producenten staan tegenover de enkele grote verwerkers, de oligopsonie, zoals Wouter de Heij al eens mooi uitlegde. Voor de keten heeft een tussenhandelaar of een coöperatie van boeren geen waarde, maar voor de boer wel. Een tussenhandelaar kan aanbod samenvoegen tot een grote partij om marktmacht te creëren bij de afnemer, zoals ook een aanbod coöperatie dat zou kunnen doen.
Bij de oprichting van Vion heeft de ZLTO (of de NCB ontwikkeling) destijds de coöperatie Dumeco opgeheven, terwijl die volgens mij juist prima als een aanbodcooperatie zou kunnen functioneren om de belangen van de varkenshouder veilig te stellen.
Als boeren worden overgeleverd aan de verwerkende industrie wordt er net genoeg uitbetaald om te overleven. Waarbij er dus ook niks overblijft om te investeren in extra eisen die de samenleving stelt aan het product en productiewijze. De situatie waar de landbouw in heel Europa nu mee zit, en waarschijnlijk ook ten grondslag ligt aan de boerenprotesten die we hebben gezien.
Overheden reageren dan totaal verkeerd volgens mij, in plaats van het mogelijk maken voor de boeren om op een fatsoenlijke manier te gaan produceren, verslapt men regelgeving voor electoraal gewin en de boer ploegt maar door en blijft met het imago van vervuiler zitten.