5 min
Italië heeft het dit jaar moeilijk. Door een combinatie van factoren is de oogst dit jaar naar een dramatisch dieptepunt van 185.000 ton gezakt; 50% minder dan het jaar daarvoor. De regio Apulië, die goed is voor bijna 40% van de totale Italiaanse productie, heeft zelfs 65% minder geproduceerd.
De gemiddelde productie per jaar in de EU is 2 miljoen ton. Van de wereldwijde olijfolieproductie komt 98% uit de EU. Italië is na Spanje altijd het tweede land qua productie geweest. Soms wisselen ze stuivertje met Griekenland. De verschillen zijn groot. Spanje doet gemiddeld jaarlijks zo’n 1,3 miljoen ton tegen Italië 395.000 ton gemiddeld.
Maar hoe zit het nu met de voorraad van dit jaar? Met de productie van dit jaar zit Italië bijvoorbeeld in april/mei al zonder olijfolie.
Zullen we dit merken en hoe dan? Laten we naar de cijfers kijken.
Zelfs met een explosieve toename van de wereldbevolking blijft de mondiale consumptie van olijfolie in de afgelopen 20 jaar steken op een schamel gemiddelde van rond de 0,4 liter per jaar. Nederlanders gebruiken gemiddeld 0,8 liter olijfolie per jaar per capita. Olijfolie is al 40 jaar een ‘niche markt’ zou je kunnen zeggen. De consument heeft wel steeds meer interesse in het vloeibare goud (workshops en lezingen worden graag bezocht en steeds meer mensen volgen cursussen), maar dit blijft beperkt tot een kleine club. Het overgrote deel van de consumenten die olijfolie gebruiken, pakt de goedkoopste; het huismerk of één van de bekendere spelers.
Niet zelfvoorzienend
De consumptie van olijfolie is in Italië altijd hoger dan de productie, met andere woorden, Italië is niet zelfvoorzienend en is afhankelijk van import om aan de binnenlandse vraag te voldoen.
De afgelopen 3 jaren is Italië binnen de EU de by far grootste importeur van olijfoliën met een gemiddelde van zo'n 45% van de totale ‘intra-EU-trade’. Vorig jaar importeerde Italië 416.000 ton binnen de EU en exporteerde het land slechts 105.000 ton van origine Italiaanse olijfolie binnen de EU. Naar Nederland was dit 3.900 ton. Uitzonderlijk hoog omdat het gemiddeld rond de 2.000 ton per jaar ligt (bron EC).
Zoals gezegd produceert Italië dit productiejaar 2018/2019 185.000 ton olijfolie. De verwachte binnenlandse consumptie is 480.000 ton. In de eerste 4 maanden van het 'marketing year' (oktober 2018-januari 2019) exporteerden de Italianen circa 65.000 ton buiten de EU (exclusief pomace olijfolie (geraffineerde olijfolie uit olijvenpulp).
Nederland importeert ongeveer 2.700 ton olijfolie uit Italië gemiddeld over de periode 2013-2018 (gemiddeld 2,3 % van de totale export naar EU landen) exclusief pomace olijfolie. Cijfers van de laatste oogst (2018/2019) zijn niet bekend.
We weten dus veel over productie van Italiaanse olijfolie en export vanuit Italië, we weten alleen niet hoeveel van die export ‘Made in Italy’ is en of dit klopt met de werkelijkheid.
De prijs van 'Made in Italy'-olijfolie ligt beduidend hoger dan de prijzen van olijfoliën uit Spanje, Griekenland en Tunesië. De te behalen winsten zijn een welkome bron van inkomsten. En dat maakt het wel erg aantrekkelijk om 'Made in Italy' op de fles te zetten, terwijl dit niet zo is.
Fraude-risico's
Fraude met olijfolie zou dit jaar wel eens grotere vormen aannemen dan gebruikelijk. Bij fraude met olijfolie maak ik onderscheid in een horizontale, verticale en diagonale verdeling.
Met horizontale fraude bedoel ik het mengen van de 4 verschillende categorieën olijfolie met elkaar in meer of mindere mate: extra vierge, vierge, geraffineerde olijfolie en geraffineerde olijfolie uit pulp. Verticale fraude bestaat uit het mengen van andere soorten (plantaardige) oliën zoals palmolie, raapzaadolie en zonnebloemolie. Diagonaal is een combinatie van beiden met daar nog aan toegevoegd de mogelijkheid om oude olijfolie te mengen met nieuwe. Een complexe situatie waarbij ons niets rest dan naar de feiten te kijken. Hoeveel olijfolie wordt er geproduceerd met ‘Made in Italy’, hoeveel wordt er geconsumeerd en hoeveel geëxporteerd.
Elk jaar wordt wel een schandaal ontdekt en worden boetes en zelfs gevangenisstraffen opgelegd. In 2015 werd in Taiwan de voorzitter van de Wei Chuan Food Corp. veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf en een boete van meer dan €13 miljoen. Er was aangetoond dat hij onder meer palmolie gemengd had met olijfolie en zelfs kunstmatige kleurstoffen had gebruikt, die schadelijk waren voor de gezondheid.
In 2016 kreeg Lidl een boete opgelegd van de Italiaanse Antitrust autoriteit omdat het Italiaanse merkt Primadonna niet voldeed aan de eisen voor extra vierge olijfolie.
En zeer recentelijk: op 13 februari van dit jaar heeft de Italiaanse Carabinieri tijdens een routine controle bij een olijfoliebottelarij in de plaats Vinci meer dan 7.000 liter olijfolie in beslag genomen. Een gedeelte van deze olijfolie zou verkocht worden als DOP of IGP: een Europees voedsel kwaliteits- en herkomstkenmerk. In dat geval zou ‘Made in Italy’ op het product staan. De herkomst en kwaliteit van de olijfolie was echter niet te achterhalen. Saillant detail: de boete was toch zeker €2.000,-….
Bij dit soort (kleinere) bottelarijen, producenten en coöperaties zit naar mijn mening ook het probleem. De controle is matig. Tijd en geld om te controleren ontbreken vaak.
Er zijn nog veel meer gevallen van olijfoliefraude bekend.
Toezicht en handhaving
Overheden voorzien ook grote problemen. Vanwege de slechte oogst en de schandalen gaat de Canadese Voedsel Inspectie (CFIA) dit jaar een omvangrijk onderzoek doen naar ‘versneden’ geïmporteerde olijfolie. Moeten wij niet net als in Canada ook een dergelijk onderzoek doen? Hebben wij hiervoor de middelen?
Consumentenbescherming?
Uitgaande van de beredenering dat eind deze maand de Italiaanse olijfolie uitverkocht is, hoe weet de consument zeker dat hij Italiaanse olijfolie koopt en geen mengsel van oliën uit andere landen, oude olijfolie of gedeeltelijk/helemaal geen olijfolie? En wat doen de supermarkten hieraan? Voeren ze audits uit of beter gezegd, kunnen ze dit überhaupt traceren?
Een hoge prijs, weinig aanbod en veel vraag; het is een (fraude)kruitvat, dat gedoemd is te ontploffen.
Gregor Christiaans is gecertificeerd olijfolieproever en auteur van het boek Lekker vet - alles over olijfolie.
Dit artikel afdrukken
Maar hoe zit het nu met de voorraad van dit jaar? Met de productie van dit jaar zit Italië bijvoorbeeld in april/mei al zonder olijfolie.
Zullen we dit merken en hoe dan? Laten we naar de cijfers kijken.
Zelfs met een explosieve toename van de wereldbevolking blijft de mondiale consumptie van olijfolie in de afgelopen 20 jaar steken op een schamel gemiddelde van rond de 0,4 liter per jaar. Nederlanders gebruiken gemiddeld 0,8 liter olijfolie per jaar per capita. Olijfolie is al 40 jaar een ‘niche markt’ zou je kunnen zeggen. De consument heeft wel steeds meer interesse in het vloeibare goud (workshops en lezingen worden graag bezocht en steeds meer mensen volgen cursussen), maar dit blijft beperkt tot een kleine club. Het overgrote deel van de consumenten die olijfolie gebruiken, pakt de goedkoopste; het huismerk of één van de bekendere spelers.
Niet zelfvoorzienend
De consumptie van olijfolie is in Italië altijd hoger dan de productie, met andere woorden, Italië is niet zelfvoorzienend en is afhankelijk van import om aan de binnenlandse vraag te voldoen.
De afgelopen 3 jaren is Italië binnen de EU de by far grootste importeur van olijfoliën met een gemiddelde van zo'n 45% van de totale ‘intra-EU-trade’. Vorig jaar importeerde Italië 416.000 ton binnen de EU en exporteerde het land slechts 105.000 ton van origine Italiaanse olijfolie binnen de EU. Naar Nederland was dit 3.900 ton. Uitzonderlijk hoog omdat het gemiddeld rond de 2.000 ton per jaar ligt (bron EC).
Zoals gezegd produceert Italië dit productiejaar 2018/2019 185.000 ton olijfolie. De verwachte binnenlandse consumptie is 480.000 ton. In de eerste 4 maanden van het 'marketing year' (oktober 2018-januari 2019) exporteerden de Italianen circa 65.000 ton buiten de EU (exclusief pomace olijfolie (geraffineerde olijfolie uit olijvenpulp).
Nederland importeert ongeveer 2.700 ton olijfolie uit Italië gemiddeld over de periode 2013-2018 (gemiddeld 2,3 % van de totale export naar EU landen) exclusief pomace olijfolie. Cijfers van de laatste oogst (2018/2019) zijn niet bekend.
We weten dus veel over productie van Italiaanse olijfolie en export vanuit Italië, we weten alleen niet hoeveel van die export ‘Made in Italy’ is en of dit klopt met de werkelijkheid.
De prijs van 'Made in Italy'-olijfolie ligt beduidend hoger dan de prijzen van olijfoliën uit Spanje, Griekenland en Tunesië. De te behalen winsten zijn een welkome bron van inkomsten. En dat maakt het wel erg aantrekkelijk om 'Made in Italy' op de fles te zetten, terwijl dit niet zo is.
Fraude-risico's
Fraude met olijfolie zou dit jaar wel eens grotere vormen aannemen dan gebruikelijk. Bij fraude met olijfolie maak ik onderscheid in een horizontale, verticale en diagonale verdeling.
Met horizontale fraude bedoel ik het mengen van de 4 verschillende categorieën olijfolie met elkaar in meer of mindere mate: extra vierge, vierge, geraffineerde olijfolie en geraffineerde olijfolie uit pulp. Verticale fraude bestaat uit het mengen van andere soorten (plantaardige) oliën zoals palmolie, raapzaadolie en zonnebloemolie. Diagonaal is een combinatie van beiden met daar nog aan toegevoegd de mogelijkheid om oude olijfolie te mengen met nieuwe. Een complexe situatie waarbij ons niets rest dan naar de feiten te kijken. Hoeveel olijfolie wordt er geproduceerd met ‘Made in Italy’, hoeveel wordt er geconsumeerd en hoeveel geëxporteerd.
Elk jaar wordt wel een schandaal ontdekt en worden boetes en zelfs gevangenisstraffen opgelegd. In 2015 werd in Taiwan de voorzitter van de Wei Chuan Food Corp. veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf en een boete van meer dan €13 miljoen. Er was aangetoond dat hij onder meer palmolie gemengd had met olijfolie en zelfs kunstmatige kleurstoffen had gebruikt, die schadelijk waren voor de gezondheid.
Fraude met olijfolie zou dit jaar wel eens grotere vormen aannemen dan gebruikelijkIn de VS heeft Salov, importeur van Filippo Berio olijfolie uit Italië fraude gepleegd door olijfolie te mengen met geraffineerde olijfolie en te verkopen als extra vierge olijfolie. Daarnaast misleidde hij de consument door op het label ‘imported from Italy’ te vermelden terwijl de daadwerkelijke herkomst van de oliën niet duidelijk kenbaar gemaakt werd.
In 2016 kreeg Lidl een boete opgelegd van de Italiaanse Antitrust autoriteit omdat het Italiaanse merkt Primadonna niet voldeed aan de eisen voor extra vierge olijfolie.
En zeer recentelijk: op 13 februari van dit jaar heeft de Italiaanse Carabinieri tijdens een routine controle bij een olijfoliebottelarij in de plaats Vinci meer dan 7.000 liter olijfolie in beslag genomen. Een gedeelte van deze olijfolie zou verkocht worden als DOP of IGP: een Europees voedsel kwaliteits- en herkomstkenmerk. In dat geval zou ‘Made in Italy’ op het product staan. De herkomst en kwaliteit van de olijfolie was echter niet te achterhalen. Saillant detail: de boete was toch zeker €2.000,-….
Bij dit soort (kleinere) bottelarijen, producenten en coöperaties zit naar mijn mening ook het probleem. De controle is matig. Tijd en geld om te controleren ontbreken vaak.
Er zijn nog veel meer gevallen van olijfoliefraude bekend.
Toezicht en handhaving
Overheden voorzien ook grote problemen. Vanwege de slechte oogst en de schandalen gaat de Canadese Voedsel Inspectie (CFIA) dit jaar een omvangrijk onderzoek doen naar ‘versneden’ geïmporteerde olijfolie. Moeten wij niet net als in Canada ook een dergelijk onderzoek doen? Hebben wij hiervoor de middelen?
We vroegen het na bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Die is immers belast met het bewaken van voedselkwaliteit en voedselintegriteit. Telefonisch vertelde ons een inspecteur dat de problematiek en signalen bekend zijn, maar dat het uiteraard niet aan de mensen in het veld is om het beleid te bepalen. De NVWA liet ons het volgende weten op onze vragen:
1. is de NVWA zich bewust van de dreigende schaarste? De NVWA is op de hoogte van de tegenvallende oogsten in Italië.
2. doet de NVWA hier wat aan? De NVWA neemt deel aan een controle-onderzoek van de Europese Unie naar de kwaliteit van de olijfolie op de Europese markt. In het kader daarvan wordt ook Italiaanse olijfolie onderzocht.
Daarnaast wordt de NVWA geïnformeerd via het Europese foodfraudenetwerk als er concrete informatie is over fraude met olijfolie en zijn er reguliere contacten tussen vertegenwoordigers van de lidstaten waarbij ook informatie over toestand van de markt en over onderzoek wordt uitgewisseld.
3. Waar staat Italiaanse olijfolie op de prioriteitenlijst van de NVWA? Alleen al omdat Italië een van de grootste producenten van olijfolie in de wereld is wordt er relatief veel aandacht besteed aan de Italiaanse olijfolie. Dat was voorheen ook al zo. Dit wordt risicogericht uitgevoerd en daar wordt de situatie in de markt uiteraard in mee genomen. Daarnaast wordt de situatie - met name in Italië zelf - nauwgezet in de gaten gehouden. De NVWA zal actie ondernemen als er aanleiding voor is.
1. is de NVWA zich bewust van de dreigende schaarste? De NVWA is op de hoogte van de tegenvallende oogsten in Italië.
2. doet de NVWA hier wat aan? De NVWA neemt deel aan een controle-onderzoek van de Europese Unie naar de kwaliteit van de olijfolie op de Europese markt. In het kader daarvan wordt ook Italiaanse olijfolie onderzocht.
Daarnaast wordt de NVWA geïnformeerd via het Europese foodfraudenetwerk als er concrete informatie is over fraude met olijfolie en zijn er reguliere contacten tussen vertegenwoordigers van de lidstaten waarbij ook informatie over toestand van de markt en over onderzoek wordt uitgewisseld.
3. Waar staat Italiaanse olijfolie op de prioriteitenlijst van de NVWA? Alleen al omdat Italië een van de grootste producenten van olijfolie in de wereld is wordt er relatief veel aandacht besteed aan de Italiaanse olijfolie. Dat was voorheen ook al zo. Dit wordt risicogericht uitgevoerd en daar wordt de situatie in de markt uiteraard in mee genomen. Daarnaast wordt de situatie - met name in Italië zelf - nauwgezet in de gaten gehouden. De NVWA zal actie ondernemen als er aanleiding voor is.
Consumentenbescherming?
Uitgaande van de beredenering dat eind deze maand de Italiaanse olijfolie uitverkocht is, hoe weet de consument zeker dat hij Italiaanse olijfolie koopt en geen mengsel van oliën uit andere landen, oude olijfolie of gedeeltelijk/helemaal geen olijfolie? En wat doen de supermarkten hieraan? Voeren ze audits uit of beter gezegd, kunnen ze dit überhaupt traceren?
We belden een rondje langs de Nederlandse supermarkten. We vroegen of de super zich bewust was van de in dit artikel beschreven problematiek en wat ze er aan deden.
Plus: Wij hebben onderstaand (nog) niet vernomen. Olijfolie is bij al onze supermarkten nog ‘gewoon’ beschikbaar!
Albert Heijn: De meeste Albert Heijn olijfolie komt uit Spanje. Wij hebben voldoende ingekocht op het goede moment. Er is bij ons dan ook geen schaarste en of invloed hiervan op de prijs
Lidl: Het is bij ons bekend. We hebben ruim ingekocht en we verwachten dat de kwestie geen probleem voor ons en onze klanten gaat opleveren.
Jumbo: Aangezien dit een branche brede aangelegenheid is adviseer ik je even contact op te nemen met het CBL
Aldi: Wij zijn ons hiervan bewust. Momenteel hebben wij een aantal olijfoliën in ons assortiment. Twee van onze artikelen (Olijfolie Extra Vergine 1L en Biologische Olijfole Extra Vergine) zijn gemaakt van een blend van Spaanse, Griekse en Italiaanse olijfolie. We hebben gekozen voor een blend, juist ter risicospreiding, indien er bijvoorbeeld iets fout gaat in de oogst. Onze andere olijfoliën bevatten weinig tot geen olijfolie uit Italië. Wij stellen strenge eisen aan de kwaliteit van onze producten. Spaanse en Griekse olijfolie is ook van hoge kwaliteit. We verwachten dat de mislukte oogst in Italië weinig invloed heeft op onze artikelen.
Een hoge prijs, weinig aanbod en veel vraag; het is een (fraude)kruitvat, dat gedoemd is te ontploffen.
Gregor Christiaans is gecertificeerd olijfolieproever en auteur van het boek Lekker vet - alles over olijfolie.
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Nick Trachet, dank voor je uitgebreide reactie.
De gemiddelde productie van olijfolie is de afgelopen tijd in Spanje gelijk gebleven. Ik kan niet echt een duidelijke trend herkennen dat fors meer wordt geproduceerd. Waar we wel mee te maken krijgen is China. Binnen 5-10 jaar kunnen zij wel eens meer gaan produceren dan Spanje!
Met betrekking tot je opmerking over Italië: ik ben het met je eens dat het 'hosanna' gehalte over Italiaanse olijfolie hoog is. Een paar zaken die voor Italië pleiten als iets bijzonders in olijfolieland: Er zijn 538 verschillende soorten olijven (tov Spanje 262; Griekenland 52). Het percentage extra vierge olijfolie in de totale productie is redelijk hoog (60% tov Spanje 33% en Griekenland 75%). Zegt dit alles? Nee zeker niet, je kunt hier niet gelijk uithalen dat Italië kwalitatief betere olijfolie levert.
Andere factoren spelen een rol zoals de balans in bitterheid en scherpte. Tegenwoordig wordt ook gesproken over de waarde van fenolen als kwaliteitsindicator. Dit alles is objectief te bepalen. SUBJECTIEF is het echter: vind je de olijfolie lekker en vind je hem goed passen bij een gerecht?
De Italianen zijn m.i. meester in het creëren van een geweldige 'beleving'. Het is toch heerlijk om door de Toscane te rijden met de prachtige cipressen, het mooie weer en het heerlijke eten? Marketing? wellicht; tenslotte kun je dit ook ongetwijfeld vinden in Spanje, Griekenland, Marokko en ga zo maar door.
Feit blijft dat wij in Noord-Europa/Noord Amerika voedingsproducten willen hebben 'made in Italy'. De perceptie is immers dat alles wat daar vandaan komt het beste/lekkerste is: 'Buffelmozarella? moet je die uit Italië hebben, dat is de beste!" "Zongedroogde tomaatjes? De Italiaanse, het allerbeste" en ga zo maar door. De producent is er dan ook alles aan gelegen om op het label van zijn producten de term 'made in Italy' te krijgen. Sinds dit niet meer zomaar mag, zie je dan ook allerlei technieken uit de kast getrokken worden: 'imported from Italy' of een merk dat een heel Italiaanse naam heeft met in het klein (of helemaal niet) op het etiket vermeld dat het toch ergens anders vandaan komt.
Ik ben het niet volledig met je eens dat je moet kopen van de grote producenten. Ook die worden beboet voor slechte olijfolie die ze op de markt brengen (zie mijn artikel). Het voordeel is wel dat ze zo groot zijn dat ze altijd kunnen mengen met andere olijfoliën uit de wereld totdat ze elk jaar precies dezelfde smaak hebben. Daar ben ik geen voorstander van aangezien het een natuurproduct is dat elk jaar anders is. Mijn voorstel: Leer zelf waar op te letten bij het kopen van goede olijfolie en koop zo dicht mogelijk bij de bron. Maar dat blijft voor de gemiddelde producent natuurlijk lastig, dat begrijp ik!
I rest my case.....:
150.000 litres of fake virgin oil seized (omgekatte zonnebloemolie).
Waarom associëren wij Italië toch zo nodig met olijfolie?
In het verleden was olijfolie "armemensenolie", zelfs in de producerende landen. Er werd met name "Marseillese" zeep van gemaakt en het werd in de olielampen gestookt.
De massale promotie van olijfolie door (destijds) de Europese Gemeenschap, kwam er als een vorm van compensatie voor de Spanjaarden, die voor hun toetreding tot de EG in 1986 een groot deel van hun wijngaarden hadden moeten rooien (een eis van Frankrijk). Ik herinner hoe ik in Fiji in 1988 de eerste flesjes olijfolie zag opduiken in de winkel, met duidelijk opschrift dat dit product gesubsidieerd werd door Europa!
De expansie van de olijfolieproductie is dus bijna volledig Spaans, Spanje produceert meer dan de helft van alle olijfolie in de wereld en Italië is hun grootste klant.
Waar komt dan die mythe, dat sprookje vandaan dat Italië iets bijzonders is in olieland? In Rome zelf, vroeg ik waar ik goede olijfolie kon vinden: "koop grote merken", zei men mij in het hotelletje, "die kleine producenten deugen niet". En net die grote merken werken met Spaanse olie.
De xylella fastidiosa bacterie is inderdaad de grote boosdoener van onder andere het ‘Disaster’ Jaar 2013/2014 in Italië. Het is geen bacterie die plotseling is komen opduiken. Volgens sommigen hadden boeren hier iets tegen kunnen doen. Ze hadden bijvoorbeeld verschillende ‘Cultivars’ In een boomgaard bij elkaar kunnen planten. Dat is nu in ieder geval te laat. Men is nu bezig met het ontwikkelen van een resistente olijvensoort voor deze bacterie.
In hoeverre gooit de epidemie van Xylella roet in de olie? Deze epidemie is bezig olijfbomen uit te roeien in die provincie Apulië. Het is een bacterie, waar niks tegen bestand is, die olijfbomen laat afsterven, en die zich schuil kan houden in andere vegetatie.