Lees ook
De suikerindustrie zou onderzoekers omgekocht hebben om vet zwart te maken en suiker vrij te pleiten. Dat nieuws kwam vorige week naar buiten in het wetenschappelijke vakblad JAMA. Het haalde vervolgens de internationale media. Voor- en tegenstanders van vet en suiker duikelden over elkaar heen; eindelijk was achterhaald hoe het ‘echt’ zat. Ook de internationaal gerespecteerde voedingswetenschapper Marion Nestle liet van zich horen in een editorial waarin ze zei dat er nu ‘overtuigend bewijs' was gevonden dat 3 Harvard-hoogleraren zich hebben laten omkopen.

Ik zie hun bevindingen als poging om de geschiedenis van voeding te herschrijven en een verhaal te creëren dat 60 jaar voedingsadvies gebaseerd is op een grote samenzwering van de industrie
Zijn er wel waarheden in de voedingsindustrie?
Is de historische analyse die JAMA nu publiceerde wèl de waarheid, als die 'waarheid' al bestaat? Zouden 3 hoogleraren aan Harvard voor een relatief klein bedrag bewust onderzoeksresultaten verdraaien? Katherine Rich, chief executive van de New Zealand Food and Grocery Council zet haar vraagtekens bij het 'bewijs'. “Ik zie hun bevindingen als poging om de geschiedenis van voeding te herschrijven en een verhaal te creëren dat 60 jaar voedingsadvies gebaseerd is op een grote samenzwering van de industrie,” zegt Rich.

Denkframe van de jaren ‘60
De conclusie van de Harvard-onderzoekers dat het verminderen van vet zou leiden tot een verlaging van het cholesterolgehalte, was in die tijd beslist niet wereldschokkend. Het paste volgens Rich volledig in het denkframe van de wetenschappers van de jaren ‘60. Ook het geven van informatie over de geldstromen van het onderzoek was in die tijd ongewoon: de New England Journal of Medicine - die het onderzoek publiceerde - voerde deze voorwaarde pas in 1984 in.

Eén van de Harvard-onderzoekers die omgekocht zou zijn, Mark Hegsted, stond bekend als een onvermurwbare man, die gedreven werd door data en zich altijd verzette tegen de belangen van de industrie. Marion Nestle noemde Hegsted ooit ‘de held van de voedingswetenschappen’. Uitgerekend hij blijkt een van de onderzoekers die nu zwartgemaakt worden door de nieuwe analyse.

Marion Nestle noemde Hegsted ooit ‘de held van de voedingswetenschappen’. Uitgerekend hij blijkt een van de onderzoekers die nu zwartgemaakt worden door de nieuwe analyse
Rich verdiepte zich in de originele artikelen en kwam tot de conclusies dat een aantal punten van belang is, maar nu worden vergeten in de berichtgeving rondom de ‘grote samenzwering’.

Een literatuuronderzoek is zelden wereldschokkend
Het originele onderzoek van de Harvard-onderzoekers is slechts een literatuuronderzoek. Een literatuuronderzoek, hoe grondig het ook gedaan is, verandert zelden de academische discussie. De review bevatte studies van onder meer Ancel Keys, John Yudkin en andere grote onderzoekers van die tijd. Het review van de Harvard-onderzoekers was een samenvatting van die onderzoeken, geen nieuw werk. Dat een dergelijk literatuurreview 50 jaar aan voedingsadvies bepaalde is nonsens, aldus Rich. Zeker in de context van de jaren ‘60 kwam het review niet met opmerkelijke resultaten en was het geen studie die de visie op voedingswetenschappen veranderde.

Geen direct bewijs
De onderzoekers geven in hun analyse zelf toe dat er geen direct bewijs is dat de wetenschappers zijn omgekocht. De communicatie die is achterhaald was professioneel en oppervlakkig; daar is geen ‘smoking gun’ in te vinden. Er is alleen communicatie gevonden tussen the Sugar Association en Mark Hegsted. Hoofdonderzoeker Robert McGandy en Fred Stare lijken helemaal geen contact te hebben gehad met de suikerindustrie.

Nauwelijks geld mee gemoeid
De drie onderzoekers die nu zwartgemaakt worden, ontvingen in totaal $6.500. Ook in die tijd was dat niet een enorm geldbedrag. Wie zet voor zo'n bedrag zijn reputatie of prestigieuze baan bij Harvard op het spel?

Dr Kearns lijkt vooringenomen
De grote vraag is of Cristin Kearns, hoofdonderzoeker van de volgens Rich omstreden beschuldingen, niet vooringenomen was bij het uitvoeren van de historische analyse. Zij is lid van een actiegroep tegen suiker en werkt al jaren aan complottheorieën over de suikerindustrie. “De kans dat zij met haar collega’s tot een andere conclusie zou komen, betwijfel ik,” aldus Rich. Terwijl zij de Harvard-onderzoekers ervan beschuldigt niet transparant te zijn, vermeldt zij zelf nergens haar betrokkenheid bij sugarscience.org, een activistische anti-suikersite.

Kearns en haar collega’s beschrijven in hun historische analyse dat ze niet hebben gekeken naar de rol van andere organisaties of andere grote namen op het gebied van voeding. De rol die bijvoorbeeld Ancel Keys en de American Heart Association hebben gespeeld – die in de jaren 60 de discussies over voeding domineerden – is volledig buiten beschouwing gelaten. “Een grote tekortkoming,” vindt Rich.

Heksenjacht
Al deze punten in ogenschouw nemend, vergelijkt Rich de nieuwe verhalen over de fraude in de suikerindustrie met een ouderwetse heksenjacht. De reputaties van de - inmiddels overleden - onderzoekers zijn beschadigd; zelfs de Wikipedia-pagina van Mark Hegsted is al aangepast en benoemt dat ‘na zijn dood zijn connecties met de suikerindustrie zijn ontdekt’.

Twee vragen
Wie het literatuuronderzoek van de drie Harvard-onderzoekers bekijkt binnen zijn historische context, zou moeten concluderen dat dit ene review zó baanbrekend was dat er ruim 50 jaar voedingsadvies op gebaseerd is. Er dringen zich echter twee andere vragen op:
- waarom gaf Marion Nestle haar volle steun, terwijl ook zij weet dat de voedingswetenschappen destijds anders dachten over vet dan nu?
- hoe zinvol zijn voedingswetenschappelijke inzichten voor de praktijk, als wetenschappers verouderde publicaties zo krampachtig als boevendaden menen te moeten veroordelen?
Dit artikel afdrukken