Er zit gif op je groenten en fruit, vertelde TROS Radar maandagavond. Er zit poep op je vlees, vertelde Kassa zaterdagavond. Sterrenvlees is fraudevlees, vertelde Zembla donderdagavond. Het nieuws beneemt je iedere eet- en kooplust. Dat kan niet zonder gevolgen blijven.
Een week voor de laatste rampspoed waarmee we vergiftigd, ziek gemaakt en belazerd worden over ons werd uitgestort, schreef ik een column voor de supermarktmarketeers en levensmiddelenmakers die de Levensmiddelenkrant lezen. Aanleiding was de rampspoed die de weken daarvoor het nieuws beheerste.
Wij consumenten, probeerde ik de supers te vertellen, vertrouwen het steeds minder. In hoog tempo vertellen pers en actiegroepen ons dat nagenoeg alles compleet, maar dan ook echt volledig fout zit. We worden belazerd, ziek gemaakt, vergiftigd en dieren en planten worden afgebeuld. Het nieuwste schandaal - waar de Nederlandse pers en actievoerders nog niet van hebben gehoord (nu wel) - is dat we ook nog eens wreed geslachte halal dieren eten, zonder dat we dat weten. Het is een koud kunstje om zo nog een stuk of twintig schandalen te noemen waar nieuws mee te maken valt. Maar ik hou m'n mond maar, want je wilt vast het een en ander nog wél kunnen eten zonder erbij te moeten griezelen of gruwelen.
Met welke maatregelen krijgen levensmiddelenmakers en supers de geest ooit weer in de fles nu wij, consumenten, wekelijks een paar nieuwe schandalen geserveerd krijgen?
Het slechte nieuws is namelijk dat dit doorgaat. Er is een markt voor en het kan zich verspreiden met een tempo en publicatiekracht die z'n weerga niet heeft. Gisteren hoorde ik dat de Vereniging van Onderzoeksjournalisten een bijeenkomst heeft belegd om het te hebben over de geheimen van de voedingsindustrie. Die markt is ontstaan omdat de afstand tussen hoe ons eten in werkelijkheid gemaakt wordt en wat krantenlezers en -makers ervan weten zo groot is dat we ons steeds met z'n allen kapot schrikken. Het oordeelsvermogen om te onderscheiden tussen hele, halve en non-schandalen ontbreekt. Twee kundige onderzoeksjournalisten die ik gisteren los van elkaar sprak, zeiden me: 'en dat krijgen we ook niet, want we worden buiten de deur gehouden. Zo moeten we wel denken dat er iets aan de hand is.'
Mijn column in de Levensmiddelenkrant:
Foodwatch vertrouwt Puur & Eerlijk en de Sterren niet. Wakker Dier wil Ster- in plaats van Plofkip en vertrouwt niet op de CBL-Kip van Morgen. Geitjes mogen niet meer in een weitje op het kaasetiket.
Dat soort gedoe gaat vanaf nu gewoon door. NGO’s proeven hun succes en bijten steeds vaker. Telkens net een beetje harder. U worstelt. Hoe moet dat verder?
Op Foodlog checkten we de bewering van Wakker Dier dat Nederland gedwongen wordt plofkip te kopen. Bijna 16% van onze – mondige en bewuste - lezers herkende zich in dat beeld. De rest vindt plof prima of koopt z’n OK kip gewoon elders. Wakker Dier becijferde dat onze 16% in ‘maar’ 27% van de winkels aan hun trekken komen. Die percentages mag je niet zomaar vergelijken maar ze liggen zodanig dicht bij elkaar dat ik denk dat ze betekenen dat mensen de weg naar het OK aanbod allang gevonden hebben. De anderen zijn minder in de leer en vinden het wel even best zo. Niettemin zijn supers straks alweer een dankbaarder slachtoffer om aan te pakken.
Toch gaan consumenten wel degelijk steeds meer voor spullen die kloppen. Door het gedoe vertrouwen ze Puur & Eerlijk, de Sterren en Vinkjes niet meer zo. Ze krijgen weer iets met echte mensen. Kijk naar kweekvleesprofessor Mark Post en Google’s Sergey Brin. Kweekvlees is commercieel nog minstens 20 jaar van de markt verwijderd, maar hen lukte het om “Frankensteinvlees” in één klap hip, aai- en betrouwbaar te maken. Een rabbijn verklaarde zelfs DNA-kweekvarkensvlees al bijna kosher omdat hij dacht dat het er al zo’n beetje was.
Open mensen vertrouw je, labels niet. Onderwijl emmert het maar door over sterren, kippen van morgen en geiten in het groen.
Op Foodlog leerde ik Jack kennen. Hij importeert dier- en natuurvriendelijk vlees. Uit Zuid-Amerika, duurzaam met de boot. Daar vertelt hij over, totaal open. Mensen mailen me om te vragen waar je zijn vlees kunt kopen. Zo’n Jack moet je dus hebben. Zulke mensen worden wel vertrouwd. Je kunt ze alles vragen en ze geven helder antwoord. Da’s een zegen voor de handel van vandaag.
Vorige week hoorde ik iets geks. Omdat Jack zo open & eerlijk is, maken zijn conculega’s hem zwart. Dáár zou ik werk van maken als ik inkoper was.
Let maar op. De keurmerken gaan verdwijnen, de merken en de echte mensen daarachter hebben de toekomst. Dit gerommel kan zo niet doorgaan. Debatten op hoge poten in de Kamer, onderzoekscommissies en parlementaire enquêtes gaan niets oplossen; volgende week en die daarop zijn er immers weer drie nieuwe affaires waar nog geen debat over was gevoerd.
Fotocredits: één van de mensenmerken die Nederland al telt: willem&drees
Dit artikel afdrukken
Wij consumenten, probeerde ik de supers te vertellen, vertrouwen het steeds minder. In hoog tempo vertellen pers en actiegroepen ons dat nagenoeg alles compleet, maar dan ook echt volledig fout zit. We worden belazerd, ziek gemaakt, vergiftigd en dieren en planten worden afgebeuld. Het nieuwste schandaal - waar de Nederlandse pers en actievoerders nog niet van hebben gehoord (nu wel) - is dat we ook nog eens wreed geslachte halal dieren eten, zonder dat we dat weten. Het is een koud kunstje om zo nog een stuk of twintig schandalen te noemen waar nieuws mee te maken valt. Maar ik hou m'n mond maar, want je wilt vast het een en ander nog wél kunnen eten zonder erbij te moeten griezelen of gruwelen.
Met welke maatregelen krijgen levensmiddelenmakers en supers de geest ooit weer in de fles nu wij, consumenten, wekelijks een paar nieuwe schandalen geserveerd krijgen?
Het slechte nieuws is namelijk dat dit doorgaat. Er is een markt voor en het kan zich verspreiden met een tempo en publicatiekracht die z'n weerga niet heeft. Gisteren hoorde ik dat de Vereniging van Onderzoeksjournalisten een bijeenkomst heeft belegd om het te hebben over de geheimen van de voedingsindustrie. Die markt is ontstaan omdat de afstand tussen hoe ons eten in werkelijkheid gemaakt wordt en wat krantenlezers en -makers ervan weten zo groot is dat we ons steeds met z'n allen kapot schrikken. Het oordeelsvermogen om te onderscheiden tussen hele, halve en non-schandalen ontbreekt. Twee kundige onderzoeksjournalisten die ik gisteren los van elkaar sprak, zeiden me: 'en dat krijgen we ook niet, want we worden buiten de deur gehouden. Zo moeten we wel denken dat er iets aan de hand is.'
Mijn column in de Levensmiddelenkrant:
Foodwatch vertrouwt Puur & Eerlijk en de Sterren niet. Wakker Dier wil Ster- in plaats van Plofkip en vertrouwt niet op de CBL-Kip van Morgen. Geitjes mogen niet meer in een weitje op het kaasetiket.
Dat soort gedoe gaat vanaf nu gewoon door. NGO’s proeven hun succes en bijten steeds vaker. Telkens net een beetje harder. U worstelt. Hoe moet dat verder?
Op Foodlog checkten we de bewering van Wakker Dier dat Nederland gedwongen wordt plofkip te kopen. Bijna 16% van onze – mondige en bewuste - lezers herkende zich in dat beeld. De rest vindt plof prima of koopt z’n OK kip gewoon elders. Wakker Dier becijferde dat onze 16% in ‘maar’ 27% van de winkels aan hun trekken komen. Die percentages mag je niet zomaar vergelijken maar ze liggen zodanig dicht bij elkaar dat ik denk dat ze betekenen dat mensen de weg naar het OK aanbod allang gevonden hebben. De anderen zijn minder in de leer en vinden het wel even best zo. Niettemin zijn supers straks alweer een dankbaarder slachtoffer om aan te pakken.
Toch gaan consumenten wel degelijk steeds meer voor spullen die kloppen. Door het gedoe vertrouwen ze Puur & Eerlijk, de Sterren en Vinkjes niet meer zo. Ze krijgen weer iets met echte mensen. Kijk naar kweekvleesprofessor Mark Post en Google’s Sergey Brin. Kweekvlees is commercieel nog minstens 20 jaar van de markt verwijderd, maar hen lukte het om “Frankensteinvlees” in één klap hip, aai- en betrouwbaar te maken. Een rabbijn verklaarde zelfs DNA-kweekvarkensvlees al bijna kosher omdat hij dacht dat het er al zo’n beetje was.
Open mensen vertrouw je, labels niet. Onderwijl emmert het maar door over sterren, kippen van morgen en geiten in het groen.
Op Foodlog leerde ik Jack kennen. Hij importeert dier- en natuurvriendelijk vlees. Uit Zuid-Amerika, duurzaam met de boot. Daar vertelt hij over, totaal open. Mensen mailen me om te vragen waar je zijn vlees kunt kopen. Zo’n Jack moet je dus hebben. Zulke mensen worden wel vertrouwd. Je kunt ze alles vragen en ze geven helder antwoord. Da’s een zegen voor de handel van vandaag.
Vorige week hoorde ik iets geks. Omdat Jack zo open & eerlijk is, maken zijn conculega’s hem zwart. Dáár zou ik werk van maken als ik inkoper was.
Let maar op. De keurmerken gaan verdwijnen, de merken en de echte mensen daarachter hebben de toekomst. Dit gerommel kan zo niet doorgaan. Debatten op hoge poten in de Kamer, onderzoekscommissies en parlementaire enquêtes gaan niets oplossen; volgende week en die daarop zijn er immers weer drie nieuwe affaires waar nog geen debat over was gevoerd.
Fotocredits: één van de mensenmerken die Nederland al telt: willem&drees
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ja, openheid is de toekomst.
Je ziet grote multinationals pogingen wagen om hier invulling aan te geven zoals Nike en MacDonalds. Maar ook evenzo bedrijven, die worstelen zoals Nestle.
‘Groot zijn’ en ‘open zijn’ lijkt moeilijk samen te gaan; omdat bestaande posities verdedigd moeten worden, omdat ketens dermate lang- en verweven geworden zijn, omdat beschikbaarheid en uniformiteit centraal zijn gesteld. Omdat rommelen te makkelijk is. En vooral omdat boer en consument elkaar vergeten zijn.
Wat een kans voor het MKB en vooral voor primaire producenten! Door te werken op een overzichtelijke schaal, de vakman en de keten kort en zichtbaar te maken, kun je consumenten weer laten zien waar je eten vandaan komt. De ramen moeten open, de consument aanraken.
Afgelopen week, heb ik genoten van de recente foodservice beurs van Deli XL met als thema ‘betrokken van bron tot bord’. Op 1 middag sprak je met kok, boer, imker, bakker , visser, verwerker, inkoper en verkoper. Ik word daar blij van. Het is boeiend, het geeft voldoening, je product wordt er beter en lekkerder van. Er is nog veel te doen.
Ik gaf een workshop aan de biologische varkenshouderij, nu een jaar of twee geleden. Ze wilden weten hoe ze hun onderlinge verschillen konden inzetten, want 'gangbaar' kwam steeds dichterbij. De innovatieve boeren voelden zich gevangen in de regels van het keurmerk. En zijn dat feitelijk ook.
Zie daar de remmende werking van keurmerken. Regels zetten innovatie op slot. Eens met Niels: vrijheid in transparante kaders schept diversiteit, concurrentie op waarden en daarmee de broodnodige innovatie.
Consumenten zijn niet dom, ze worden voor dom gehouden. Zeker de wijsheid van de massa is een niet te onderschatten en niet te stoppen kracht die je - als producent of super - maar beter kan omarmen en begeleiden dan tegenwerken. Maar zover zijn die laatsten nog niet. Wat het risico met zich meebrengt dat het ongecontroleerd en op verschillende plekken (on- en offline) toch gebeurt. Niet te overzien, liggen alle merken in de goot.
Keurmerken staan duurzame ontwikkelingen in de weg. Ze ontnemen het zicht op een veelkleurig pallet van deels strijdige manieren van hoe dieren goed te houden. Zouden die open en eigen op duurzaamheid communiceren, brengt dat concurrentie en dus innovatie op gang.
Laat verschillende producenten hun eigen duurzame keuzes maar maken en daar zelf verantwoording over afleggen. Koeien beter af in de wei? Leg het maar uit waarom. Beter ze te verwennen in de hypermoderne knuffelstal? Leg het maar uit waarom dàt de betere keuze is.
En, als ze slim zijn vragen de supermarkten (want zeker aanvankelijk zullen zij het zijn die samen met boeren een eigen merkverhaal gaan claimen) consumenten erover mee te denken, want zo bouw je aan op waarden gebaseerde duurzame relaties tussen jezelf en je klanten.
Een bijzonder hoogleraar doceerde over risico- en crisisbeheersing dat het pas mis gaat als je niet communiceert. Wetenschappelijk aangetoond. Breng feiten naar buiten, benoem de dilemma's en geef je afwegingen daarbij aan. Zijn boodschap is, meldt elk incident en er treedt vanzelf 'gewenning' op. Op die transparantie volgt vertrouwen bij burgers, die juist niet alles vertrouwen wat er in de krant staat.
Toch proef ik in de praktijk veel aarzeling: a) die burger snapt het toch niet, want het is best ingewikkeld; b) zijn we zelf wel in staat alle nuances goed te vertellen?; c) de pers en NGO's gaan ermee aan de haal.....
Mijn analyse over 'open en eerlijk' is:
- de trots en het (zelf)vertrouwen zijn verdwenen, om - door een reeks uiteenlopende oorzaken - plaats te hebben gemaakt voor wantrouwen bij (ondernemers in) de voedingsketen
- wantrouwen, naar de samenleving, naar maatschappelijke partners, naar NGO's, naar ketenpartners en - zelfs - naar collega's (in de eigen bedrijfstak en die in andere)
- de open houding van weleer is weg, geslotenheid en gebrek aan (deelname aan het) debat zijn het gevolg
- vernieuwing komt tot stilstand, mede door de (economische) crisis, maar vooral door gebrek aan zicht op een perspectiefvolle ontwikkelingsrichting
- de ketenpartners lukt het slechts moeizaam om in gesprek te blijven, laat staan om doorbraken te creëren (niet via revolutie en niet via evolutie)
- er is mede door voorgaande geen gezaghebbende partij (of: persoon), met afdoende positie én statuur om de voedingsketen te vertegenwoordigen (in het maatschappelijke debat)
- er is in de voedingsketen óók te weinig onderling corrigerend / zelfregulerend vermogen (omdat - potentiële - incidenten en risico's amper nog onderling bespreekbaar zijn; "het is jouw probleem!", i.p.v. "we lossen dit samen op")
- reeksen incidenten zijn het gevolg, en die verzwakken de maatschappelijke positie én geven voedingsbodem voor NGO's en andere opiniemakers en hun (open én verborgen) agenda's
- de NGO's zorgen ervoor dat emotie de ratio overschreeuwt, ze kapen het debat, lijken (!) de publieke opinie te beheersen en zorgen voor een patstelling
- politiek en overheid laten zich leiden door de waan van de dag én de waan van de media (mediacratie en emocratie), ook vanwege gebrek aan vertrouwen in de (zelfsturing van de) voedingssector
- nieuwe regels zijn het gevolg (Cees Veerman: "beleidsregels zijn gestold wantrouwen"), die niet altijd sporen met wat de markt wil (beleid / burger versus markt / consument)
- de license to produce (in NL) botst met de license to deliver (wereldwijd), door de afzetpositie van de nr. 2 in wereldwijde agrarische export
- in de zoektocht naar nieuwe verdienmodellen (perspectiefvolle ontwikkelingsrichtingen) ligt de focus op het collectief / collectieven; die zijn er niet / amper en het frustreert de ontwikkeling van kleinere (deel- en/of niche)markten
- de financiële positie van bedrijven holt uit, banken vullen de gaten niet meer op
- consequentie is - ook door het verdwijnen van de productschappen en de al jaren terugtredende overheid - dat (de zoektocht / het onderzoek naar) vernieuwing ook niet meer te financieren is
- de crisis duurt voort, trots en zelfvertrouwen zijn verder uit beeld dan ooit....
Ik mis zeker en vast nog elementen. Aanvullingen en reacties zijn van harte welkom!
Henric, zo is het maar net. Een label is inwisselbaar, een gecertificeerde producent is zelfs nog eenvoudiger inwisselbaar. Echte mensen kunnen ook vervangen worden maar evt. problemen opleveren bij het "inwisselen". M.i. is dat laatste de de echte drempel.