Boeren nemen de zorg van land in gemeentelijke handen of buren die er niets mee doen over om het te maaien, er mest op te brengen en er subsidie voor te ontvangen. Dat zeggen burgemeester en wethouders van de Gelderse gemeente Berkelland, een van de grotere bestuurlijke eenheden van ons land waar agrarische bedrijven zijn gevestigd.

Verdeeld over tientallen gevallen van dit soort ‘landjepik’ is een oppervlakte van bijna tweehonderd voetbalvelden frauduleus in gebruik genomen door boeren. “Ik schat dat een kwart van de boeren dit doet”, zegt adviseur groen, natuur en landschap Jan-Luc van Eijk in Trouw. Het oneigenlijke voordeel kan oplopen tot €1500 per hectare.

Hoe zoiets mogelijk is? Boeren geven jaarlijks bij het ministerie van Economische Zaken op hoeveel hectare landbouwgrond ze bewerken. Het aantal hectares bepaalt hoeveel Europese subsidie een boer krijgt en hoeveel mest hij op zijn grond mag brengen. Omdat niet naar eigendoms- of pachtbewijzen wordt gevraagd, kunnen ze meer grond opgeven dan ze rechtmatig bewerken. De fraude kwam aan het licht toen de opgaven van boeren vergeleken werden met grond die eigendom van de gemeente is.

Ik denk dat het eerder om het werkgemak gaat dan om financieel gewin. Voor een individuele boer stelt het voordeel niet zoveel voor. En verder doen ze het omdat het kan - totdat er gehandhaafd wordt
Sinds vorig jaar treedt Berkelland op tegen boeren die gemeentegrond inpikken hebben geannexeerd. Volgens een schuldige boer is er geen sprake van fraude, maar hij blijkt te jokken. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland legt uit dat een perceel maar door één gebruiker kan worden aangemeld, om dubbele subsidie te voorkomen, maar op ‘landjepik’ zonder dubbele aanmelding wordt tot op heden niet gecontroleerd. Om een aanvraag voor subsidie te kunnen doen, is het criterium of de boer grond feitelijk in gebruik heeft. Dat kan door eigenaarschap, een pachtcontract, maar ook door mondelinge onderlinge afspraken.

'Omdat het kan'
Boerenkoepel LTO ontkent de mogelijke fraude niet. Dat boeren gebruik maken van het ontbreken van controle ‘kan best gebeuren’, zegt Wim Klein Willink van boerenbelangenorganisatie LTO, afdeling Berkelland. “Ik denk dat de meeste boeren dat doen, want elke vierkante meter is er een. Al denk ik dat het eerder om het werkgemak gaat dan om financieel gewin. Voor een individuele boer stelt het voordeel niet zoveel voor. En verder doen ze het omdat het kan - totdat er gehandhaafd wordt.”

Wilfried Klein Gunnewiek van de Vereniging Agrarisch Natuurbeheer Berkel en Slinge ziet het anders: “Er is een categorie boeren die wil blijven groeien. Daarvoor ben je afhankelijk van grondoppervlakte. Als je 60.000 à 70.000 euro per hectare hebt betaald wil je elke meter benutten. Bewust frauderen gebeurt vast en zeker.”

Boer Marco Arink uit Beltrum vindt het een boel gedoe over niets. Hij kreeg een bureau op bezoek dat de gemeente Berkelland heeft ingehuurd om het grondgebruik te inventariseren. Dat vindt hij storend. “Onze grond grenst aan die van de gemeente, dus we zijn in wezen buren. Dan kun je toch normaal met elkaar praten?” Arink vindt het hinderlijk dat de gemeente paaltjes heeft gezet op de grens tussen zijn perceel en dat van de gemeente.

De grond die Arink in gebruik had genomen, is door de gemeente weer ingezaaid met ‘Floramengsel nr. 9’, schrijft Trouw. Arink: “Dat mengsel kost 128 euro per kilo en er moet 10 kilo op een hectare. En na hooguit twee jaar moet het opnieuw. Leg zo’n uitgave van gemeenschapsgeld maar eens uit aan mensen die moeite hebben om rond te komen.”

Trouw lijkt vooral aan te tonen dat boeren alle eindjes aan elkaar knopen omdat hun bedrijven te weinig cash opleveren en kleine fraudes vinden kunnen 'omdat het kan' en er toch niemand slechter van wordt. Ecologen denken daar anders over omdat de verdwijnende wilde bermen negatief uitwerken voor insecten en vogels. Volgens het AD laat minister Schouten van landbouw uitzoeken of er wel sprake is van landjepik; ze gaf vandaag ook €75 miljoen aan jonge boeren omdat ze, melden NPO1 en de Telegraaf, denkt dat er anders te veel land onverzorgd achterblijft.
Dit artikel afdrukken