Paul Jansen, een bekende op foodlog.nl, gaat weer 'opleggen'. Dat is: jonge biggen kopen om de stallen mee te vullen en een mestperiode te beginnen. Hij heeft lichtplaten in de staldaken geplaatst en voldoet aan de welzijnseisen om vleesvarkens gaan houden volgens het 'Good Farming Star concept' van Albert Heijn en Vion. Hij gaat straks 1000 varkens houden. Paul en echtgenote Dinie houden hun varkens al jaren in grotere groepen en met gebruik van strooisel. Hun ervaring is dat er ruime mogelijkheden zijn om het dieren beter naar hun zin te maken.

Het 'Star concept' is een uitwerking van het Comfort Class project: een tussensegment tussen biologisch en gewoon vlees in.

Betaalbaar, diervriendelijker vlees van varkens die leven in stallen die ruimer, maar vooral ook prettiger zijn voor het varken. Het vlees krijgt één ‘Beter Leven’-ster van de Dierenbescherming en het wordt het enige varkensvlees dat Albert Heijn nog gaat verkopen. (Dat wil zeggen, er komt geen 'minder' varkensvlees, natuurlijk blijven de biologisch of scharrelvlees producten). De varkenshouder krijgt een toeslag boven op de gangbare varkensprijs.

Toen ik bij Paul was waren zijn biggen nog niet gearriveerd; jammer, weinig in beeld te brengen dus. Maar wel te begrijpen: de te leveren biggen moeten natuurlijk ook de eerste maanden van hun leven al een gecertificeerd 'Beter Leven' hebben. En ook de moederdieren. De rest van de keten moet dus wachten totdat de afstemming stroomopwaarts in de keten is gedaan en er voldoende biggen komen.

Het 'star concept' is een inspanning van allerlei partijen om de eeuwige strooptocht naar de laagste prijs eens te ontlopen, en actief bezig te zijn met dierenwelzijn in combinatie met een hogere opbrengst én meer maatschappelijke waardering voor varkenshouders. Mooi toch? Toch zijn varkenshouders verdeeld. De marges zijn miniem en de risico's groot. Draai je aan een knop dan moeten allerlei andere knoppen ook bijgesteld worden. De kostprijs is met jarenlang consciëntieus verbeteren omlaag gebracht, er wordt internationaal gestreden om markten en daarbij gaat het om centen. En nu zou je willens en wetens de kostprijs omhoog brengen? Met als enige reden een belofte van één, slechts middelgrote afnemer, om een meerprijs te betalen. Een kostprijsverhoging draai je niet zomaar terug, een beloofde meerprijs wel. Straks laten de partners Vion en AH het afweten of halen ze elders 'beter leven' varkens… en dan zit de boer met de hogere kostprijs omdat hij zijn stallen erop aangepast heeft. Of activisten zien hun kans en de welzijnsnormen worden sectorbreed verplicht gesteld als minimumeis, waardoor Nederlandse varkenshouders zichzelf buiten de exportmarkt zetten. Het zijn heel reële risico's die gevoed zijn door eerdere ervaring.Paul is nog afwachtend. Het is nog niet bekend hoeveel de toeslag zal zijn, het in nog niet bekend of andere supermarkten zullen volgen, het is nog niet bekend hoe de supermarktklant hierop gaat reageren.

Waarom neemt Paul het risico om zich aan één partij (Vion-AH) te verbinden?
Ik weet één ding zeker: ik wil niet zo groot mogelijk en zo industrieel mogelijk. Dat is voor mij niet de weg om te gaan. Ik geloof in een boerenlandbouw met oog voor de menselijke maat. We moeten oppassen voor 'systeemverslaving', daarmee bedoel ik de kapitaliseringsval. Geld lenen om te groeien en meer te produceren. De weg terug is schier onmogelijk. Wijzelf hebben dan ook nooit teveel geleend.


Gaat jullie bedrijf '2013' - als strengere eisen die veel investeringen vergen ingaan - overleven?
Ik heb de zeugen weggedaan en voor mij is het nu niet ingewikkeld. Het werk kunnen we samen goed aan en ik heb geen hypothecaire verplichtingen dus als ik maar uit de voerkosten kom. De uitstooteisen komen voor mijn geval neer op een investering van 75.000 euro; dat verwacht ik te kunnen dragen.

Waarom ben je niet biologisch?
Er is een wachtlijst voor, er wordt slechts iemand toegelaten als er afzet is. Daarnaast vind ik biologisch niet altijd logisch, het is soms ook enigszins dogmatisch. De eis om volledig biologisch te moeten voeren is onhandig: zoveel biologisch voer is er helemaal niet en ik heb niets tegen gangbaar voer wat hier lokaal voorhanden is. Ik zie meer in de kringloopgedachte; reststromen -meestal niet biologisch- verwaarden tot waardevolle eiwitrijke vleesprodukten, via het varken.
Wat ik zoek, zijn 'zoek'concepten; vernieuwers die dwars door de conventies van gangbaar, bio of anderszins, zoeken naar kansen voor een boerenvarkenshouderij. Die houding vind ik niet bij studieclubs, niet bij boerenorganisaties als NVV of LTO. De ge-eikte weg is toch heel erg op dat grote en industriële gericht.
Dit artikel afdrukken