Al jaren waarschuwen experts wereldwijd voor de 'tikkende tijdbom' van antibioticaresistentie. Ook Nederland zette het onderwerp al verschillende keren op de agenda.

De afgelopen 2 jaar is het probleem ondergesneeuwd geraakt door de coronapandemie. Ten onrechte, want antibioticaresistentie (AMR) "is een van de grootste uitdagingen waar de mensheid voor staat," zegt Dame Sally Davies, de Britse speciale gezant voor antibioticaresistentie, bij het verschijnen van het nieuwe Lancet rapport. "Achter deze nieuwe cijfers gaan gezinnen en gemeenschappen schuil die tragisch genoeg het zwaarst te lijden hebben onder de stille antibiotica-pandemie. We moeten deze gegevens gebruiken als een waarschuwingssignaal om op elk niveau tot actie aan te sporen."

'Superbugs'
Antibioticaresistentie ontstaat bij veelvuldig gebruik maar ook als een antibioticakuur niet afgemaakt wordt of er maar een paar pillen geslikt worden. Niet alle bacteriën gaan dan dood en de overblijvers ontwikkelen resistentie tegen het betreffende antibioticum. Zo ontstaan de zogeheten 'superbugs', superbacteriën waartegen geen enkel antibioticum meer werkzaam is. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waren er vorig jaar 43 nieuwe antibiotica in ontwikkeling, sowieso al weinig, omdat farmaceuten liever investeren in 'dure' nieuwe medicijnen. Niet één van die nieuwe middelen bleek effectief in geval van resistentie.

Voor het rapport analyseerden onderzoekers data uit 204 landen en territoria over 23 ziekteverwekkers en 88 bacterie-antibioticumcombinaties. Ze stelden vast dat 1,27 miljoen overlijdensgevallen in 2019 direct te relateren waren aan antibioticaresistentie en nog eens 4,95 miljoen ermee geassocieerd konden worden. De meeste overlijdensgevallen waren het gevolg van luchtweginfecties (longontsteking), gevolgd door bloedvat- en buikinfecties. Gewone infecties, die voorheen prima te behandelen waren maar doordat de bacteriën die ze veroorzaken resistent zijn geworden nu dodelijk aflopen.

De druk van antibioticaresistentie was het grootst in sub-Sahara Afrika en in zuid-Azië, met respectievelijk 24 en 22 doden per 100.000 bewoners. Eén op de vijf overlijdensgevallen als gevolg van antibioticaresistentie is een kind jonger dan 5 jaar. In rijke landen stokte het aantal doden als gevolg van antibioticaresistentie op 13 per 100.000 bewoners. In West-Europa ging het om 51.000 overlijdensgevallen.

"Deze nieuwe data brengen de werkelijke schaal van antibioticaresistentie wereldwijd aan het licht", zegt co-auteur Chris Murray in de South China Morning Post. "Eerdere schattingen voorspelden jaarlijks 10 miljoen doden door antibioticaresistentie in 2050, maar nu weten we zeker dat we al veel dichter bij dat getal zijn dan we dachten."

Dit artikel afdrukken