Er komt steeds meer aandacht voor de groeiende dreiging van de antibiotica-resistentie. In Engeland noemt professor Jeremy Farrar, het kersverse hoofd van de Britse Wellcome trust (een liefdadigheidsorganisatie die medisch onderzoek subsidieert en de op één na grootste niet-gouvernementele gever ter wereld) het een 'waarlijk mondiaal probleem'. Hij sluit zich daarmee aan bij Dame Sally Davies, Engelands Chief Medical Officer.

Tijdbom
Beiden dragen de boodschap uit dat zonder snel ingrijpen de hoogtijdagen van antibiotica over zijn. We zitten op een 'tikkende tijdbom', een 'net zo grote bedreiging als terrorisme'. Het inzicht lijkt eindelijk door te breken: met onze ruimhartige en vaak onnodige toepassing van antibiotica, niet alleen voor mensen maar zelfs in de dierhouderij, hebben we een zeer waardevol bestrijdingsmiddel van infecties snel en effectief onschadelijk weten te maken.

Gedachteloos 'kuurtje'
De meesten van ons weten niet beter of ze kregen een 'kuurtje' bij een zere keel. Dat antibiotica vóór de jaren '50 nog maar nauwelijks bekend waren, laat staan toegepast werden, is aan ons collectieve geheugen ontschoten. Maar in London is het kleine laboratoriumpje waar Alexander Fleming in 1928 de penicilline ontdekt nog altijd te bezichtigen. We zullen alle zeilen moeten bijzetten om te zorgen dat zijn ontdekking over 14 jaar zijn 100ste verjaardag met een feestje mag vieren.

Tuberculose
In een artikel op BBC News Health geeft journalist Fergus Walsh twee voorbeelden van de oprukkende antibioticaresistentie: tuberculose maakt een comeback maar is onbehandelbaar aan het worden. De bacterie heeft zich inmiddels kunnen wapenen tegen de meeste antibiotica. MDR (multi-drug resistant) tuberculose komt steeds vaker voor, niet alleen in ontwikkelingslanden maar ook bijvoorbeeld in Londen zelf. Deze vorm van tuberculose laat zich nog wel behandelen, maar dat kost twee jaar. Zorgwekkender nog is de opkomst van de vrijwel onbehandelbare XDR (Extremely Drug Resistant) tuberculose. Daar is letterlijk geen kruid meer tegen gewassen.

Een ander voorbeeld is de toename van de infecties met resistente bacteriën - denk aan de recente Klebsiella-besmetting in Geertruidenberg en ziekenhuisbacteriën als MRSA. Het arsenaal tegen deze ziekteverwekkers is vrijwel uitgeput: op dit moment bestaat de laatste verdedigingslinie uit carbapenems. En de eerste resistenties daartegen zijn al gesignaleerd. Zowel bij mensen - nu nog voornamelijk in Zuid-Europa- als in de veehouderij.

Verkwanseld
Het ziet er naar uit dat we de kostbare ontdekking van dokter Fleming lichthartig 'verkwanseld' hebben. Voor de farmaceutische industrie zijn antibiotica nauwelijks interessant. De ontwikkelingskosten zijn namelijk torenhoog, terwijl ze niet al teveel mogen kosten. Hielden 20 jaar geleden nog 18 bedrijven zich bezig met onderzoek en ontwikkeling van antibiotica, tegenwoordig zijn het nog maar 4, meldt Jeremy Farrar.

Hij pleit dan ook voor incentives die de industrie moeten aansporen zich weer meer op antibiotica te richten, en op gerichte en beperkte toegang tot antibiotica. Voor mensen. Zoals het er nu uitziet, moet er eerst wat mensen doodgaan en niet meer geopereerd kunnen worden. Pas dan zal de prijs van het kuurtje weer de moeite van de ontwikkeling waard zijn. Realiseer je je dat geen enkele operatie meer mogelijk is, zonder een zeer sterk verhoogd risico op onbehandelbare infecties? Dat moeten we alleen nog weer even gaan aan den lijve gaan ervaren. Woorden en waarschuwingen helpen onvoldoende.

Fotocredits: 'blaNDM-1 Escherichia coli growing on Chrom ID CARBA agar detail', uitsnede, Nathan Reading
Dit artikel afdrukken