In 2018 heeft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) 'gelogen over de schaal van fraude met landbouwpercelen in Nederland', schrijven Trouw en De Groene Amsterdammer. Het is de opmaat naar een uitgebreid onderzoek door Platform Investico naar de daadwerkelijke omvang van onrechtmatige registratie van bermen als landbouwgrond.
Naar aanleiding van de zogeheten 'bermfraude' in de gemeente Berkelland ontkende het ministerie tegenover de Europese Commissie dat die praktijk wijdverbreid was. Daardoor bleven een uitgebreider onderzoek en terugvordering van subsidies door Brussel waarschijnlijk uit. Platform Investico, Trouw, De Groene Amsterdammer en verschillende regionale media springen in het gat.

Eind vorig jaar slaagde toenmalig minister van Landbouw Henk Staghouwer er niet in om voor Nederland een nieuwe verlenging van de 'derogatie' uit het vuur te slepen. Dat is de ontheffing van een EU-regel die voorschrijft hoeveel stikstof uit dierlijke mest boeren op grasland mogen brengen. Als onderliggende oorzaak werd gewezen op irritatie in Brussel over voortdurend 'gesjoemel' door boeren.

Eén zo'n fraude was de 'bermfraude' in de gemeente Berkelland. In 2017 schreef Trouw dat in die gemeente boeren wegbermen en groenstroken zonder toestemming van de daadwerkelijke eigenaar (de gemeente) als hun landbouwgrond registreerden. Ze claimden daar Europese subsidie en mestruimte voor. Uit intern mailverkeer binnen het ministerie van LNV blijkt dat de Europese Commissie deze vorm van fraude in Nederland ook had opgemerkt en een garantie eiste dat "de subsidies in Nederland rechtmatig verstrekt worden".

De betrokken ambtenaren bagatelliseerden het probleem bij de Commissie. Maar met voorbedachten rade, schrijft Trouw. Het ministerie was al maanden eerder uitgebreid geïnformeerd over welke 90 hectare in Berkelland precies waren 'ingepikt' én over andere gemeenten waar ook bermfraude speelde. "We moeten hier zo veel mogelijk downgraden ook gelet op de derogatiediscussie die loopt bij de mest met de Europese Commissie," staat in de emails. En ook: "Woord fraude svp niet gebruiken!"

In 2018 werd de derogatie toch nog verlengd, op voorwaarde dat de Nederlandse boeren zouden beloven niet meer te frauderen, schreven we op Foodlog.

De bermfraude, de mestfraude, de kalverfraude..., geen wonder dat de Europese Commissie kriegel werd. Het lijkt wel of het steeds opnieuw de boeren zijn die de randen van de wet opzoeken of er overheen gaan.

Maar wat te denken van bedrijven als Chemours of 3M, die jarenlang willens en wetens gifstoffen uitstootten, met een vergunning? Of van het RIVM dat hobby-eieren niet onderzocht op PFAS omdat het daartoe geen opdracht had?

De wereld zit vol schandalen, maar boeren zijn de gebeten hond.