In het nieuws van vandaag valt een klein dingetje op temidden van het geweld over PFAS-eieren. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) had kunnen weten dat het had moeten waarschuwen voor eieren van hobbykippen. Maar dat deed het niet omdat het 'opdrachtgestuurd' werkt. Ook al voltrekt zich een kleine ramp onder de ogen van onze gezondheidsexperts, dan houden ze gewoon hun mond tot hen gevraagd wordt die ramp te signaleren.
Het is natuurlijk minstens zo wrang dat de professionals van het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieuhygiëne niet kunnen bedenken dat ze een verantwoordelijkheid hebben
Al vanaf het begin van deze eeuw wordt duidelijk dat PFAS - de inmiddels beruchte groep van per- en polyfluoralkylstoffen (forever chemicals) - schadelijke effecten op de gezondheid hebben. Amerikaanse onderzoekers treffen in 2002 hoge PFAS-waarden aan in eieren van wilde vogels rondom PFAS-fabrieken. Chinese onderzoeken waarschuwen voor hoge PFAS-waarden in kippeneieren rondom de 3M-fabriek in Hubei. In 2011 waarschuwen Belgische onderzoekers de omwonenden van de 3M-fabriek in Zwijndrecht tegen het eten van eieren uit eigen tuin.
Ook in Nederland werden de gevaren van PFAS voor de volksgezondheid langzaamaan bekend. De teflonfabriek van Chemours (voorheen DuPont) stopte in 2012 met PFOA, een PFAS-soort die vanaf 2013 verboden is in Europa. In 2016 concludeert het RIVM dat omwonenden jarenlang blootgesteld zijn aan te hoge uitstoot, maar dat het gezondheidsrisico klein is. Een jaar later, in 2017, moet het RIVM erkennen dat Chemours-omwonenden veel meer PFAS in hun bloed hebben dan andere Nederlanders, nadat het AD zelf bloedtesten heeft laten uitvoeren. Het leidt tot de aanbeveling geen groente uit eigen tuin meer te eten.
Eigen ei-onderzoek
Maar ook dan blijven eieren nog buiten beeld. Tot de NRC op eigen initiatief meer dan 40 eieren van 9 particulieren uit een straal van 6 kilometer rondom de teflonfabriek van Chemours liet onderzoeken. Door een laboratorium van de Vrije Universiteit in Amsterdam. "Kippeneigenaren in de regio Dordrecht zouden er beter aan doen hun kippen binnen te houden,” is de reactie van Jacob de Boer, emeritus hoogleraar omgevingschemie op de resultaten van het NRC-onderzoek. Ook Martin van den Berg, emeritus hoogleraar toxicologie, raadt aan de kippen op te hokken en de eieren niet te eten. "Zéker kinderen en zwangere vrouwen niet.”
De Boer en Van den Berg verbazen zich erover dat het RIVM of de NVWA eieren buiten beschouwing hebben gelaten. "De overheid zou haar verantwoordelijk moeten nemen en systematisch onderzoek moeten doen naar andere landbouwproducten uit deze regio: melk, kaas, vlees”, aldus Van den Berg. Sinds de Harlingse dioxine-eieren weten we immers dat moestuinen en hobbykippen onder de rook van industrieën verre van 'schoon' zijn.
Voor heel Nederland stelde het RIVM in 2021 al vast dat Nederlanders 1,5 à 2 keer de norm aan PFAS binnenkrijgen via de lucht, drinkwater en voeding. In juli liet het RIVM weten dat we in Nederland meer dan drie keer zoveel PFAS binnenkrijgen via voedsel als via drinkwater en dat vis het meest bijdraagt aan de blootstelling aan PFAS. Eieren? Ja, die noemt het RIVM ook, in het rijtje "koffie, thee, graanproducten, melkproducten, vlees, eieren, fruit en groenten."
'Nooit opdracht gekregen'
Zelfs toen uit het GGD-onderzoek uit 2017 bleek dat de Chemours-omwonenden regelmatig eieren van hun eigen kippen eten, ging er bij het RIVM geen alarmbelletje rinkelen. Eieren blijven buiten het 'moestuin'-advies. Waarom? "Het RIVM werkt opdrachtgestuurd”, zegt een woordvoerder in de NRC. "We hebben nooit de vraag gekregen een onderzoek naar hobby-eieren uit te voeren.” Dat is best opvallend, omdat in België de eieren wel systematisch onderzocht zijn. Daar blijkt uit een bevolkingsonderzoek in 2021 dat het eten van eieren, meer nog dan het eten van groente uit eigen tuin, tot hoge PFAS-bloedwaarden leidt. Vandaar dat de Vlaamse regering adviseert om binnen een straal van 5 kilometer geen eigen eieren meer te eten.
"Wrang," moemt Van den Berg het feit dat de overheid heeft nagelaten om gezondheidsrisico’s van PFAS in kaart te brengen en zo haar burgers te beschermen. "Iedereen wijst naar de industrie. Natuurlijk is die direct verantwoordelijk voor de uitstoot. Maar ook een wegkijkende overheid heeft schuld aan de huidige PFAS-problematiek. In 2000 kwamen de eerste signalen dat PFAS in bloed en visproducten zaten en dat dat mogelijk schadelijk was voor de volksgezondheid."
Het is natuurlijk minstens zo wrang dat de professionals van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu niet kunnen bedenken dat ze een verantwoordelijkheid hebben. Er is geen enkele reden waarom het RIVM zijn misschien niet zo professionele Haagse overheid niet zou wijzen op opdrachten die zij vergeet te verstrekken.
Afkopen
Nog wranger is het, dat de NOS vandaag meldt dat vervuiler Chemours al meer dan 20 jaar van de vervuiling weet, en nét voordat dat bekend werd (door een Zembla-uitzending) met "een aantal miljoenen" de gemeenten Dordrecht, Sliedrecht, Papendrecht en Molenlanden heeft willen afkopen. Die gemeenten stelden Chemours in 2018 aansprakelijk voor de PFAS-schade.
In de Verenigde Staten heeft Chemours inmiddels al ruim een miljard dollar op tafel moeten leggen en lopen er claims voor nog eens tientallen miljarden. Nederland ijvert binnen Europa voor een totaalverbod op PFAS.
Ook in Nederland werden de gevaren van PFAS voor de volksgezondheid langzaamaan bekend. De teflonfabriek van Chemours (voorheen DuPont) stopte in 2012 met PFOA, een PFAS-soort die vanaf 2013 verboden is in Europa. In 2016 concludeert het RIVM dat omwonenden jarenlang blootgesteld zijn aan te hoge uitstoot, maar dat het gezondheidsrisico klein is. Een jaar later, in 2017, moet het RIVM erkennen dat Chemours-omwonenden veel meer PFAS in hun bloed hebben dan andere Nederlanders, nadat het AD zelf bloedtesten heeft laten uitvoeren. Het leidt tot de aanbeveling geen groente uit eigen tuin meer te eten.
Eigen ei-onderzoek
Maar ook dan blijven eieren nog buiten beeld. Tot de NRC op eigen initiatief meer dan 40 eieren van 9 particulieren uit een straal van 6 kilometer rondom de teflonfabriek van Chemours liet onderzoeken. Door een laboratorium van de Vrije Universiteit in Amsterdam. "Kippeneigenaren in de regio Dordrecht zouden er beter aan doen hun kippen binnen te houden,” is de reactie van Jacob de Boer, emeritus hoogleraar omgevingschemie op de resultaten van het NRC-onderzoek. Ook Martin van den Berg, emeritus hoogleraar toxicologie, raadt aan de kippen op te hokken en de eieren niet te eten. "Zéker kinderen en zwangere vrouwen niet.”
De Boer en Van den Berg verbazen zich erover dat het RIVM of de NVWA eieren buiten beschouwing hebben gelaten. "De overheid zou haar verantwoordelijk moeten nemen en systematisch onderzoek moeten doen naar andere landbouwproducten uit deze regio: melk, kaas, vlees”, aldus Van den Berg. Sinds de Harlingse dioxine-eieren weten we immers dat moestuinen en hobbykippen onder de rook van industrieën verre van 'schoon' zijn.
Voor heel Nederland stelde het RIVM in 2021 al vast dat Nederlanders 1,5 à 2 keer de norm aan PFAS binnenkrijgen via de lucht, drinkwater en voeding. In juli liet het RIVM weten dat we in Nederland meer dan drie keer zoveel PFAS binnenkrijgen via voedsel als via drinkwater en dat vis het meest bijdraagt aan de blootstelling aan PFAS. Eieren? Ja, die noemt het RIVM ook, in het rijtje "koffie, thee, graanproducten, melkproducten, vlees, eieren, fruit en groenten."
'Nooit opdracht gekregen'
Zelfs toen uit het GGD-onderzoek uit 2017 bleek dat de Chemours-omwonenden regelmatig eieren van hun eigen kippen eten, ging er bij het RIVM geen alarmbelletje rinkelen. Eieren blijven buiten het 'moestuin'-advies. Waarom? "Het RIVM werkt opdrachtgestuurd”, zegt een woordvoerder in de NRC. "We hebben nooit de vraag gekregen een onderzoek naar hobby-eieren uit te voeren.” Dat is best opvallend, omdat in België de eieren wel systematisch onderzocht zijn. Daar blijkt uit een bevolkingsonderzoek in 2021 dat het eten van eieren, meer nog dan het eten van groente uit eigen tuin, tot hoge PFAS-bloedwaarden leidt. Vandaar dat de Vlaamse regering adviseert om binnen een straal van 5 kilometer geen eigen eieren meer te eten.
"Wrang," moemt Van den Berg het feit dat de overheid heeft nagelaten om gezondheidsrisico’s van PFAS in kaart te brengen en zo haar burgers te beschermen. "Iedereen wijst naar de industrie. Natuurlijk is die direct verantwoordelijk voor de uitstoot. Maar ook een wegkijkende overheid heeft schuld aan de huidige PFAS-problematiek. In 2000 kwamen de eerste signalen dat PFAS in bloed en visproducten zaten en dat dat mogelijk schadelijk was voor de volksgezondheid."
Het is natuurlijk minstens zo wrang dat de professionals van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu niet kunnen bedenken dat ze een verantwoordelijkheid hebben. Er is geen enkele reden waarom het RIVM zijn misschien niet zo professionele Haagse overheid niet zou wijzen op opdrachten die zij vergeet te verstrekken.
Afkopen
Nog wranger is het, dat de NOS vandaag meldt dat vervuiler Chemours al meer dan 20 jaar van de vervuiling weet, en nét voordat dat bekend werd (door een Zembla-uitzending) met "een aantal miljoenen" de gemeenten Dordrecht, Sliedrecht, Papendrecht en Molenlanden heeft willen afkopen. Die gemeenten stelden Chemours in 2018 aansprakelijk voor de PFAS-schade.
In de Verenigde Staten heeft Chemours inmiddels al ruim een miljard dollar op tafel moeten leggen en lopen er claims voor nog eens tientallen miljarden. Nederland ijvert binnen Europa voor een totaalverbod op PFAS.