Beste Jos,

Ik wil graag reageren op je gedachten over de kritiek op je concept ‘Farmer Friendly’. Je noemt in je stuk verschillende onderwerpen maar gaat voorbij aan het kernprobleem van je keurmerk. Ik leg je hieronder uit wat ik bedoel en ga verder in op een aantal andere aspecten rondom prijsvorming en afzet.

Het idee Farmer Friendly heeft:
- Geen relatie tot het product van de individuele boer
- Geen relatie tot de hoeveelheid product die een boer levert
- Geen relatie tot kwaliteitseisen

In feite vraag je om een belastingheffing (3%) die supermarkten via een prijsverhoging bij burgers moeten ophalen. Jouw concept geeft het geld (€1,2 miljard) aan een deel van de boeren terug.

Maar wat als je als boer in een keten aan de supermarkt levert en daar een redelijke prijs voor krijgt? Er is veel diversiteit in inkomens in de sector. Als ik als boer zorg dat ik een paar van jouw certificaten heb, kan ik dan dus cashen via de supermarkt, alléén maar door gratis lid te zijn van de coöperatie?

Mijn (vlees)producten komen niet in de supermarkt. Mijn kassa staat deels in slagerijen door heel Nederland en grotendeels in Zuid-Europa in de luxe horeca. De prijs is te laag, maar stijgt weer. Deze stijging komt door een krimpende sector en een groeiende markt. Waarom zou ik recht hebben op een uitkering van de supermarkt? Voor landschapsdiensten word ik, net als jij, betaald vanuit het GLB en andere potten. Daar staat dus een deel van mijn kassa, en daar baseer ik mijn verdienmodel op.

Veel boeren zijn vakmensen, maar steeds minder ondernemer geworden. Zij weten niet meer waar hun kassa staat, en hebben er nauwelijks invloed op. Hun kassa staat bij de bank, coöperatie en voerleverancier. Dat zijn spelers die opereren op de wereldmarkt. Ligt, behalve bij de boer zelf als ondernemer, bij hen niet meer verantwoordelijkheid dan bij de supers?
Als boeren zijn wij meer dan 50 jaar lang doorgegaan op het pad van schaalvergroting. Er was ook geen andere weg voor de meesten. In al die jaren zijn enorm veel boeren gestopt. Nagenoeg allemaal vrijwillig, om uiteenlopende redenen. Veel boeren zijn vakmensen, maar steeds minder ondernemer geworden. Zij weten niet meer waar hun kassa staat, en hebben er nauwelijks invloed op. Hun kassa staat bij de bank, coöperatie en voerleverancier. Dat zijn spelers die opereren op de wereldmarkt. Ligt, behalve bij de boer zelf als ondernemer, bij hen niet meer verantwoordelijkheid dan bij de supers?

Nederland is door zijn efficiënt werkende boeren, ligging en periferie uitstekend in staat voedsel te produceren. Toch zien boeren hun maatschappelijke ‘license to produce’ afnemen; voor een aantal producten is die al verstreken. Een gezonde mate van export is eerder noodzaak dan luxe, maar gezien de grenzen aan ruimte en milieugebruiksruimte denk ik dat een bepaalde mate van volumevermindering het perspectief voor de blijvers vergroot. Het Nederlandse ‘kringlooplandbouw’ ideaal is daar al evenmin behulpzaam bij. Ik zie een andere oplossingsrichting. Wanneer landen in Noord-West Europa gelijke standaarden afspreken en er ketenafspraken binnen die regio komen kan veruit het grootste deel van onze afzet tegen betere prijzen worden afgezet. Daarbij horen minder import van bijvoorbeeld GMO soja/graan/maïs bij en kortere transportafstanden voor levende dieren zoals nuchtere kalveren. Daarin zitten namelijk vooral de extra buitenlandse hectares die Nederland indirect gebruikt.

Dat een deel van de sector veel te weinig verdient is een feit; het is noodzakelijk dat de discussie hierover gevoerd wordt. Een concept als Farmer Friendly helpt om die discussie te voeren maar is niet realistisch. Supermarkten kunnen als onderdeel van de voedselketen stappen zetten en doen dat de laatste jaren ook al in specifieke ketens. Van mij mag daar nog wel een tandje bij op het gebied van marketingstrategie, positionering, labeling herkomst etc. Zo hebben ook banken en coöperaties hun verantwoordelijkheid; laat hen maar 10% van de leningen en leverancierskredieten kwijtschelden.

Als ondernemers moeten boeren het onderscheidend vermogen weten op te brengen om te kunnen concurreren met buitenlandse collega’s die ook op de West Europese markt leveren. En de ondernemersgeest om onze bedrijven rendabel te maken of te houden. En we hebben de Nederlandse burger veel te bieden als landschapsbeheerder, hebben oplossingen voor waterbeheer, biodiversiteit en energie. Dat mag zijn prijs hebben. Denk eens na onder de kerstboom of jij daar het afgelopen jaar een constructieve bijdrage aan hebt geleverd. Een bijdrage die stand houdt in het maatschappelijke, economische en politieke speelveld op de langere termijn. Geen blijmakerij met een dode mus. Het is tijd voor nieuw perspectief voor boeren!

Of, zoals jullie bij FDF zeggen; ‘the world is yours’.

Een goede kerst en jaarwisseling gewenst!

Met vriendelijke groet,
Vergaderboer Twee
Dit artikel afdrukken