De Nederlandse agrosector lijdt zwaar onder de Russische handelsboycot, zo melden de media onafgebroken. Het meest in beeld zijn de tuinbouw en de zuivelsector. Over recht op schadevergoeding voor de vleessector horen we minder. Dat er al veel eerder geen varkensvlees uit de EU naar Rusland mocht, vanwege de Afrikaanse varkenspest in Litouwen, zou een belangrijke reden zijn voor deze uitzonderingspositie.
Toch is er meer aan de hand. Onderstaande tabel laat zien dat vanaf 1996 de export van vleesproducten naar Rusland bijna is gehalveerd, terwijl de export naar Europa als geheel juist beduidend toenam.

tabel hein vrolijk


Groeiende import een veel grotere dreiging
De berichtgeving over de Nederlandse concurrentiepositie richt zich op de export. Maar vaak zeggen veranderingen in de import veel meer. Argentinië en vooral Brazilië hebben hun vleesexport naar varkensland Nederland de laatste twee decennia opmerkelijk kunnen opvoeren (zie de tabel hierboven). Die groei wordt vooral bepaald door min of meer kant-en-klaar vleesproducten. De Brazilianen weten hun product van upgrading te voorzien. De Nederlandse vleesexport naar Rusland laten juist downgrading zien: het aandeel producten met veel toegevoegde waarde neemt steeds verder af.

Secundaire agro levert meer op
Dat de primaire landbouw van Nederland terrein verliest op de wereldexportmarkt is onvermijdelijk. Het land is te duur om op de wereldmarkt concurrerend te kunnen zijn. Zeker als het om massaproducten gaat, is de buitenlandse concurrentie aan de winnende hand. We zijn daarbij zelfs ten dele slachtoffers van ons eigen succes, omdat efficiënt werkende Nederlandse boeren en tuinders zich daar vestigen. Elders kunnen ze meer succes halen uit het efficiency-model waarmee ze zijn opgegroeid.
Nederland kan zich daarom beter richten op de export van secundaire agropoducten met een hoge toegevoegde waarde richten. Denk daarbij aan veevoer, fokdieren en sperma, stal- en slachterijinrichting en andere geavanceerde producten die buitenlandse boeren in de gehele wereld goed kunnen gebruiken om hun bedrijfsvoering te verbeteren. In de plantaardige sector is de poot- en zaadgoedsector een goed voorbeeld van dit business model. In de dierlijke sector is vooral onze veevoersector behoorlijk succesvol, zoals ook blijkt uit de handel met Rusland. Tegenover een halvering van de vleesexport zal een verdrievoudiging van de export van veevoer staan. In dit achtergrondartikel zijn deze analyses terug te vinden waarmee ik die stelling onderbouw.

Gebruik de boycot om selectief te saneren
De Russische handelsboycot is een goede aanleiding om de primaire landbouw selectief te saneren en de secundaire agrosector flink te stimuleren. Het levert per saldo minder werkgelegenheid op, maar wel werk dat beter wordt betaald en de Nederlandse jeugd meer uitdagingen biedt. Bovendien vallen de geopolitieke risico's, zoals een handelsboycot, een stuk lager uit.

Hein Vrolijk is verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). In dit artikel vat hij zijn denken over de productie van varkensvlees in Nederland samen. Onlangs verscheen ook een interview met Vrolijk in V-focus.

Fotocredits: twins, uitsnede, Rennett Stowe
Dit artikel afdrukken