Lees ook
In gesprek met Annemieke van Dongen van de Persdienst zegt Sabina Voogd van Oxfam Novib dat het plan dat premier Rutte en staatssecretaris Dijksma vol trots aankondigden niets meer is dan een strik om ouderwetse Groene Revolutie plannen. Die zouden bovendien niet eens verder zijn uitgewerkt. Niettemin presenteerde de Nederlandse regering het plan gisteren in de media alsof er een grote doorbrak was bereikt. Secretaris-generaal van de VN Ban Ki-moon, president Obama en de Wereldbank zouden zich samen met 75 landen achter het Climate Smart landbouwplan van Nederland voor de wereld hebben geschaard. In Nederland zouden ook NGO's zich erachter scharen.

Green Revolution
Zeker dat laatste blijkt niet het geval. Bij monde van Voogd zegt NGO Oxfam-Novib dat het plan bestaat uit de oude riedel waarmee landbouw hoog productief moest worden gemaakt. Zoals dat al jaren gebeurt, voorziet het in trainingen en proefboerderijen waar Afrikanen en Aziaten kunnen leren hun landbouw snel de moderniteit binnen te brengen door de kleinschaligheid te verlaten en over te stappen op moderne teeltwijzen, irrigatie en bestrijdingsmiddelen. Het is het gedachtegoed van de aloude Green Revolution, een concept dat NGO's die voor duurzaamheid zijn een vorm van verfoeilijke greenwashing vinden.

Van Dongen ontdekte dat een aantal belangrijke Nederlandse NGO's op het gebied van ontwikkelingswerk teleurgesteld op de actie van Rutte en Dijksma reageert. Ze schrijft: Ontwikkelingsorganisaties, waaronder Cordaid, Action Aid en ICCO, zijn kritisch op het door Nederland aangejaagde samenwerkingsverband voor klimaatslimme landbouw. Oxfam Novib wijst erop dat wat als nieuw wordt gepresenteerd, vooralsnog weinig meer is dan een paraplu voor al bestaande initiatieven. "De definitie van klimaatslimme landbouw is vaag", zegt klimaat- en landbouwdeskundige Sabina Voogd van Oxfam Novib. Criteria om de effecten van die aanpak te meten, ontbreken. Daar komt bij dat iedereen mee kan doen. Daardoor dreigt het risico dat deelnemers de alliantie misbruiken om dubieuze landbouwmethodes te greenwashen (groener te laten zijn dan ze in werkelijkheid zijn, red). Vooral kleine boeren in ontwikkelingslanden zijn kwetsbaar voor klimaatverandering. Die boeren zijn niet structureel in de alliantie vertegenwoordigd. In feite is Nederland met lege handen naar New York gekomen, net als andere wereldleiders. Dat is triest."

Intensieve agronomie versus humanitaire inzichten
Wat is er aan de hand? Wat vroeger Green Revolution heette, blijkt een nieuwe naam te hebben gekregen. Climate Smart landbouw is wat voormalig WUR-bestuurder Aalt Dijkhuizen duurzame hoogproductieve landbouw noemt. Onder de vlag van de VN heeft voormalig speciaal rapporteur voor het recht op voedsel Oliver de Schutter voortdurend gehamerd op de humanitair ongewenste gevolgen van de denkwereld daarachter. Die denkwereld is de moderne agronomie met zijn grote, efficiënte monoculturen die per hectare veel product opleveren. Critici uit de nieuwe school die in Wageningen nog steeds geen agro-ecologie mag heten, wijzen erop dat de productiviteit van de landbouw als totaal er juist door daalt, terwijl de sociale consequenties negatief zouden zijn. Ze stellen dat plattelandsgemeenschappen er stuk door worden gemaakt. Mensen worden naar de stad gejaagd waar velen van hen als menselijk afval van de moderne samenleving in sloppenwijken eindigen, terwijl ze in goed gevoede omstandigheden op hun plek van oorsprong hadden kunnen blijven leven. Toen De Schutter aftrad, legde hij zijn kritiek neer in een bitter eindrapport.

Doorzichtig en beetje dom
Het is opvallend dat de Nederlandse regering landbouw weer op de kaart zet als exportproduct. Dat is verheugend, omdat het laat zien dat het kabinet Rutte snapt dat agro en food mogelijk zelfs de belangrijkste kurk zijn waar onze economie op drijft. Het kabinet speelt echter met vuur. De hoog-productieve landbouw ligt in Nederland zwaar onder vuur. Wat moeten ze in New York wel niet denken nu blijkt dat onze op menselijkheid gerichte NGO's het een trieste zaak vinden dat Nederland de oude WUR-agenda van een nieuw, groen gewassen etiket heeft voorzien en als nieuw aan de wereld presenteert?

Of de critici helemaal gelijk hebben is een tweede vraag, maar een beetje dom en doorzichtig is het natuurlijk wel. Nederland weet nog steeds niet hoe het met de niet aflatende kritiek op hoge productiviteit moet omgaan en blijkt het risico te hebben genomen dat er doorheen zou worden geprikt.

In de internationale pers was weinig te vinden over het 'succes' van het klimaatslimme Nederlandse plan in New York. Geconstateerd moet worden dat de schade van onze alweer blijkende onhandigheid om met NGO's en maatschappelijke intelligentie om te gaan, beperkt blijft tot de Hollandse polder.

Fotocredits: Combined Harvester, Mostly Dans
Dit artikel afdrukken