3 min
De voedselschandalen zorgen in heel Europa voor een roep om meer regels. Gaat dat helpen? Ik denk het niet.
Over dat onderwerp schreef ik een opiniestukje voor boerenkrant Boerderij. De tekst verscheen afgelopen vrijdag. In OBA Live vroeg interviewster Mieke Spaans me aan te willen geven waarom zuinig zijn met regels beter is dan nog meer regels en hoe een dergelijke aanpak zou kunnen werken. Ik antwoordde (vanaf minuut 16:00 tot 21:40) dat een combinatie van regelgeving en de herintroductie van moraliteit in het regelsysteem heilzaam zou kunnen zijn. De laatste inkoper van een product is steeds gehouden de stappen van zijn leverancier na te lopen als hij kan aanvoelen dat er iets niet in de haak is. In geval fraude aan het licht komt, is de inkoper die volgens de bestaande regels niet strafbaar is maar wel de andere kant op keek, toch schuldig. Dit principe voorkomt fraude én meer regels die - zo stel ik - aanleiding geven tot nieuwe wegen om het regelsysteem te slim af te zijn. Daarom heeft het regelsysteem ondersteuning nodig in de vorm van de moraliteit in plaats van nog meer formalisme.
Het is goed om het er eens over te hebben. Ik hoop dat regelgevers en partijen uit de verschillende lagen van de voedselketen en politici zich hier over deze gedachte willen uitspreken.
Mijn column hernam een belangrijke opmerking die Jopie Duijnhouwer, groententeler in het Oosten van Nederland, vorige week op Foodlog plaatste:
Of ik in Met het Oog op Morgen wilde komen uitleggen hoe het met paardengate zat. Of ik in EénVandaag wilde komen vertellen hoe het zat met het slepen van vlees en Nederlands rol daarin. En of ik in Dit is de Dag wilde komen vertellen hoe het met die Duitse valse biologische eieren zat.
Voedselschandalen zijn hot. Ze gaan niet over voedselveiligheid, betoogde ik steeds. Het zijn 21e eeuwse kwalen.
Toen ik in Dit is de Dag vertelde dat de biologische eierfraude in Duitsland veel erger was dan de paardenvleesfraude, reageerde een van mijn lezers, de biologische tuinder Jopie Duijnhouwer, teleurgesteld. Ik zei dat de crisis in biologische eieren ook zijn weerslag zou hebben op biologische sla en melk. Niets is nu meer te vertrouwen. De paardenaffaire speelde zich af in het halfduister tussen de onder- en de bovenwereld waarin vlees wordt omgetoverd van goedkoop paard in duur rund. De eierfraude speelde zich in een niche van de dure bovenwereld. In de best verdienende markt wilden lieden meer verdienen door meer kippen te houden dan is afgesproken.
Het resultaat is dat alle biologische spullen nu verdacht zijn. De Duitsers, tüchtig wie immer, controleren nu alles, van melk tot varken en van paprika tot tomaat. Dat is logisch en een goeie zaak. NIemand betaalt immers graag voor iets wat hij dacht te kopen maar niet kreeg. Als toezichthouders er niet voor zorgen dat een biologisch ei bio is, gebeurt hetzelfde als met een euro waar onvoldoende dekking tegenover staat. Het gaat onderuit. Erger nog, ook de kolen, geiten, melk en sla gaan mee. Inmiddels vonden de Turken naast paard zelfs varken in Duitse halal Döner van schaap. Zondigen tegen Allah blijft erger dan bedrogen worden door biologisch.
Daarom roept D66 op tot een breed voedseldebat. De etikettering moet weer kloppend gemaakt worden. Mensen moeten weten wat ze kopen. Volgens D66 moet het in de Tweede Kamer plaatsvinden. D66 wil dus praten over niets. Over de etikettering van producten heeft ‘Den Haag’ immers helemaal niets te zeggen. Daar moet je voor naar Brussel.
Het gaat om vertrouwen en begrip van hoe het werkt, betoogde ik een week geleden in Met het Oog op Morgen. Als consumenten dat niet weten, zal ieder formeel systeem falen. Zo reageerde ook deze week Wouter Klootwijk op mijn eigen Foodlog toen hij Jopie’s worsteling zag: “Vertrouwen, zegt Dick. Het is zo ongeveer het enige wat ons rest. Controle werkt niet, keurmerken hebben geen waarde. Vreemd dat deze oprisping van J. Duijnhouwer hier op Foodlog niet de sensatie wekt die het nieuws overstijgt. Deze getuigenissen, ik heb er tientallen van gehoord in een klein aantal jaren. Lees nog eens: “Ik weet als elke teler hoe gebrekkig de controle van Control Union is, dat is altijd al zo geweest. Ik kan pallets prei leveren aan een groothandel zonder één plant in de grond te stoppen, dat komt in de controle niet naar voren. De groothandel weet het overigens wel. Bio is daarbij geen uitzondering, hetzelfde Control Union die in anderhalf uur de controle op bio doet, knoopt er in dezelfde sessie in een uur ook de Global Gap en eventueel USDA-NOP aan vast. Vertrouw je Bio niet, vergeet dan ook USDA NOP en zeker Global Gap. Als bio OK is, dan is dat niet dankzij, maar ondanks het controlesysteem. En hetzelfde geldt voor Global Gap en USDA NOP.''
Vertrouwen zit niet in regels. Het zit in mensen. Jopie vertrouw ik blindelings. Als hij mijn vertrouwen beschaamt, hangt hij en daarom zal hij het nooit doen. Snapt u de kans?
Fotocredits: Break the Rules, uitsnede, Edward Simpson
Dit artikel afdrukken
Het is goed om het er eens over te hebben. Ik hoop dat regelgevers en partijen uit de verschillende lagen van de voedselketen en politici zich hier over deze gedachte willen uitspreken.
Mijn column hernam een belangrijke opmerking die Jopie Duijnhouwer, groententeler in het Oosten van Nederland, vorige week op Foodlog plaatste:
Of ik in Met het Oog op Morgen wilde komen uitleggen hoe het met paardengate zat. Of ik in EénVandaag wilde komen vertellen hoe het zat met het slepen van vlees en Nederlands rol daarin. En of ik in Dit is de Dag wilde komen vertellen hoe het met die Duitse valse biologische eieren zat.
Voedselschandalen zijn hot. Ze gaan niet over voedselveiligheid, betoogde ik steeds. Het zijn 21e eeuwse kwalen.
Toen ik in Dit is de Dag vertelde dat de biologische eierfraude in Duitsland veel erger was dan de paardenvleesfraude, reageerde een van mijn lezers, de biologische tuinder Jopie Duijnhouwer, teleurgesteld. Ik zei dat de crisis in biologische eieren ook zijn weerslag zou hebben op biologische sla en melk. Niets is nu meer te vertrouwen. De paardenaffaire speelde zich af in het halfduister tussen de onder- en de bovenwereld waarin vlees wordt omgetoverd van goedkoop paard in duur rund. De eierfraude speelde zich in een niche van de dure bovenwereld. In de best verdienende markt wilden lieden meer verdienen door meer kippen te houden dan is afgesproken.
Het resultaat is dat alle biologische spullen nu verdacht zijn. De Duitsers, tüchtig wie immer, controleren nu alles, van melk tot varken en van paprika tot tomaat. Dat is logisch en een goeie zaak. NIemand betaalt immers graag voor iets wat hij dacht te kopen maar niet kreeg. Als toezichthouders er niet voor zorgen dat een biologisch ei bio is, gebeurt hetzelfde als met een euro waar onvoldoende dekking tegenover staat. Het gaat onderuit. Erger nog, ook de kolen, geiten, melk en sla gaan mee. Inmiddels vonden de Turken naast paard zelfs varken in Duitse halal Döner van schaap. Zondigen tegen Allah blijft erger dan bedrogen worden door biologisch.
Daarom roept D66 op tot een breed voedseldebat. De etikettering moet weer kloppend gemaakt worden. Mensen moeten weten wat ze kopen. Volgens D66 moet het in de Tweede Kamer plaatsvinden. D66 wil dus praten over niets. Over de etikettering van producten heeft ‘Den Haag’ immers helemaal niets te zeggen. Daar moet je voor naar Brussel.
Het gaat om vertrouwen en begrip van hoe het werkt, betoogde ik een week geleden in Met het Oog op Morgen. Als consumenten dat niet weten, zal ieder formeel systeem falen. Zo reageerde ook deze week Wouter Klootwijk op mijn eigen Foodlog toen hij Jopie’s worsteling zag: “Vertrouwen, zegt Dick. Het is zo ongeveer het enige wat ons rest. Controle werkt niet, keurmerken hebben geen waarde. Vreemd dat deze oprisping van J. Duijnhouwer hier op Foodlog niet de sensatie wekt die het nieuws overstijgt. Deze getuigenissen, ik heb er tientallen van gehoord in een klein aantal jaren. Lees nog eens: “Ik weet als elke teler hoe gebrekkig de controle van Control Union is, dat is altijd al zo geweest. Ik kan pallets prei leveren aan een groothandel zonder één plant in de grond te stoppen, dat komt in de controle niet naar voren. De groothandel weet het overigens wel. Bio is daarbij geen uitzondering, hetzelfde Control Union die in anderhalf uur de controle op bio doet, knoopt er in dezelfde sessie in een uur ook de Global Gap en eventueel USDA-NOP aan vast. Vertrouw je Bio niet, vergeet dan ook USDA NOP en zeker Global Gap. Als bio OK is, dan is dat niet dankzij, maar ondanks het controlesysteem. En hetzelfde geldt voor Global Gap en USDA NOP.''
Vertrouwen zit niet in regels. Het zit in mensen. Jopie vertrouw ik blindelings. Als hij mijn vertrouwen beschaamt, hangt hij en daarom zal hij het nooit doen. Snapt u de kans?
Fotocredits: Break the Rules, uitsnede, Edward Simpson
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Omdat dit een draad zonder einde lijkt, nog maar weer een reactie. Femke Halsema laat zien dat het bij hulporganisaties ook schuurt tussen regels en vertrouwen. Hulporganisaties zijn hard bezig om zich te verantwoorden tegenover hun donateurs, wat ten koste gaat van de energie en middelen voor de corebusiness. Zij hint op meer vertrouwen als oplossingsrichting.
Van onze accountmanager bij de bank begreep ik onlangs dat binnen de bank ook heel veel tijd en energie gaat zitten in het voldoen aan de regels. Daar is het vertrouwen op alle niveau's gedaald, wat leidt tot een ongekende bureaucratie. Bepaald een ongewenste situatie.
Dit onderwerp blijft maar rondzingen. Ik was deze draad vergeten, maar kwam er weer op door de gelinkte reactie van Jack van Messel.
Opvallend: dat McDo stukje haalde De Telegraaf. Net als het aandoenlijk suffe Jumboverhaal van vorige week. Hoe komt dat toch?
Liesbeth de Schutter heeft gelijk. Salmonella zat er al in het ei toen het uit de kip kwam. Als het er in zit.
En vertrouwen? Ik koop het liefst bij boeren. Hoogste kwaliteit.
Maar ga fietsen in de Betuwe, over een paar weken als het mooi weer is. Rechtstreeks uit de boomgaard koop je er de mooiste kersen. Abrikozen eventueel ook. Vertrouwen is zwaar werk.
Liesbeth, je mag alle ruimte!! Ik probeer domweg iets scherp te krijgen: het verschil tussen een steeds verdergaand formeel systeem en een moreel systeem zoals dat in de 21e eeuw weer heruitgevonden zou kunnen worden.
Ik merk dat het een onbegrepen thema is. Daarom probeer ik het vandaag anders en stel ik de praktische vraag waarom er geen paardenvlees in McDonald's Big Macs is gevonden. Niemand dacht er nog aan om hem te stellen, maar toch is het interessant: waarom wel in de Zweedse ballen van Ikea, maar niet in het internationale en verder karakterloze, en altijd en overal gelijkzijnde fastfood van McDo? Dat bedrijf heeft iets voor elkaar. Weet jij wat?
Dick, zullen we elkaar een heel klein beetje ruimte laten?! Het gaat hier over betrouwbaarheid. Het klinkt op zich logisch dat de kans op teleurstellingen of oplichterij kleiner wordt als je direct vd boer zou kopen. Toch is ons voedsel nog nooit zo veilig geweest als nu. De vraag is nu wat hier een belangrijke aanjager is geweest: de boer of de afzetketen. Ik denk met name het laatste. En mede daardoor ook de boer. Ik ken situaties waar boeren geen penen konden leveren aan een bedrijf in babyvoeding omdat het stikstofgehalte te hoog was. Daar zijn onderzoek-controle-terugkoppelingen belangrijk. Ook bv salmonella eieren; denk dat de kans op een salmonella ei direct vd boer zeker niet kleiner is dan in de super. Wat ik wilde zeggen is dat zowel de boer die direct verkoopt of die via de handel verkoopt niet per definitie een ander doel of een andere moraal heeft. Ik denk dus dat beiden hun best doen om een goed product te leveren. Dat de 'directe verkoper' zich vertaalt in een klantvriendelijker aansprakelijkheid is m.i. ander punt, en garandeert dus niet dat je dan een beter product hebt. Dat er marketing mogelijkheden zijn voor boeren die zichtbaar worden voor klanten, daar ben ik het - om andere redenen - zeker mee eens.