3 min
Dat zei Herman Wijffels tijdens Down2Earth in Wageningen op 4 december 2015. Het was niet alleen confronterend, maar ook pijnlijk opbouwend. Een betere bodem begint namelijk bij jezelf. Journalist Pieter Geluk beschrijft zijn impressie van het symposium.
“We zullen het zelf moeten doen…”, verzucht een van de deelnemers aan het inspirerende symposium van de stichting Down2Earth* begin deze maand in Wageningen. Toch beluister ik geen berusting. Het klinkt eerder als een overtuiging: wij als consumenten zijn werkelijk in staat om een duurzame vorm van landbouw te realiseren, die bijdraagt aan een vruchtbare bodem. Het publiek weet zich daarbij gesterkt door de slotwoorden van Down2Earth-voorzitter Jan Diek van Mansvelt: “… iedere hap die we eten is een keuze voor of tegen een levende bodem!”
Best irritant om zo rechtstreeks op ons eetgedrag te worden aangesproken. Toch blijken de ruim honderd aanwezigen hier steeds meer van doordrongen, naarmate de symposiumdag vordert. Het moet niet alleen anders, het kan ook anders: “Loskomen van het lineaire denken”, noemt inleider Herman Wijffels deze verandering, als hij pleit voor een circulaire economie. Daarbij pakt hij stevig uit door de landbouw te degraderen tot “de meest destructieve industrie van deze planeet”. Na afloop van het symposium oordeelt Wijffels milder: “… in Wageningen lijkt er toch iets verschoven te zijn, nu alle bodemdeskundigheid daar bij elkaar is gekomen.” Hij doelt op het Centrum voor Bodemecologie waarin de levende bodem centraal staat als onderzoeksgebied. Dagvoorzitter Louise Vet, zelf directeur van het NIOO-onderzoeksinstituut - heeft er deze dag vaak op gewezen. Volgens haar is er een nieuwe generatie landbouwwetenschappers ontstaan, “… voor wie de oude tweedeling tussen een industriële landbouw en een - destijds alternatief genoemde - biologische landbouw, niet meer bestaat.”
Visser: ontken de geschiedenis niet
Historicus Joost Visser relativeert dit: “We moeten de geschiedenis ook weer niet ontkennen. Het oude, lineaire denken werkt nog steeds door in de overheersende rol van industrie en overheid in de landbouw.” Hij pleit er dan ook voor om de boer en de bodem opnieuw centraal te stellen in de landbouw. In zijn voordracht laat hij zien hoe aan het begin van de vorige eeuw de opvattingen over plantenvoeding zijn veranderd. De toen aanwezige kennis over uitwisseling van complexe organische verbindingen tussen wortel en levende bodem, is ter zijde geschoven door het concept dat planten uitsluitend minerale voeding tot zich nemen: “De elementen zijn met name door de kunstmestindustrie tot nutriënten benoemd.”
Verontrustend ook is Nigtens kritiek op de Nederlandse Gezondheidsraad die er niet voor terugschrikt om de norm voor calcium naar boven toe bij te stellen: “Op dit moment is de norm voor volwassenen in Nederland tussen de 1000 en de 1200 mg calcium per dag (dit betreft de AI: de adequate inneming). De WHO-norm is 650 mg en uit onderzoek (Paterson) blijkt dat 400 – 600 mg calcium per dag al voldoende is. Sterker nog, volgens Paterson is er geen enkele relatie tussen extra calcium en het voorkomen van osteoporose.” Ook stelt Nigten vragen bij de uitzonderlijk hoge norm die de Gezondheidsraad hanteert en de belangen van de melkindustrie. Illustratief noemt hij het voorzitterschap van de calciumwerkgroep van deze raad door een functionaris van indertijd Campina Melkunie, de heer Schaafsma: “Deze calciumwerkgroep heeft in 2000 de normen voor calcium opnieuw vastgesteld.”
Tekenend voor de constructieve sfeer op deze dag is dat ook Nigten het niet laat bij harde kritiek, maar komt met praktische aanwijzingen, hoe wij de bodem kunnen verrijken met onder meer wormencompost en “koude” (vlakte)compostering. Het zijn dit soort praktijkvoorbeelden die de boventoon voeren in de pauzes en de workshops: een akkerbouwer laat weten hoe de kwaliteit van zijn aardappelen verbeterd is, na zijn overstap op organische bemesting. Hij biedt zijn bedrijf graag als pilot aan bij de aanwezige onderzoekers. Maar ook een gemeenteambtenaar laat zich horen. Hij heeft goede ervaringen met het composteren van plantsoenafval dat op die manier niet meer als afvalverwerking wordt gezien, maar als bodemverbetering.
Aan het eind van de dag zijn er nog veel praktische vragen: hoe breng je de mensen bij elkaar die iets willen veranderen en hoe maak je de consument ervan bewust dat het anders kan en moet. Ook daarop heeft Down2Earth het antwoord klaar: de actie “Help Humus!”. Eerder in dit “Jaar van de bodem” heeft de stichting een petitie ter ondertekening op haar website geplaatst**. Met de slogan “Eet de grond gezond!” spreekt de actie ons allemaal aan op ons dagelijks eetgedrag.
Dat is meteen ook het irritante, onontkoombare van deze actie. Het gaat hier om meer dan het ondertekenen van een petitie voor biologische vormen van landbouw; de deelnemers aan het symposium zijn daar als vanzelfsprekend toe bereid. Het gaat echter om het belang van een levende bodem en vooral om het inzicht dat u en ik daar - als consument - elke dag opnieuw aan kunnen bijdragen: wij maken met z’n allen die levende bodem.
* down2earth.nu
** helphumus.nu
Fotocredits: Herman Wijffels, midden, Foodlog Media
Dit artikel afdrukken
Wijffels: landbouw is de meest destructieve industrie van deze planeetVet: oude tweedeling verdwenen
Best irritant om zo rechtstreeks op ons eetgedrag te worden aangesproken. Toch blijken de ruim honderd aanwezigen hier steeds meer van doordrongen, naarmate de symposiumdag vordert. Het moet niet alleen anders, het kan ook anders: “Loskomen van het lineaire denken”, noemt inleider Herman Wijffels deze verandering, als hij pleit voor een circulaire economie. Daarbij pakt hij stevig uit door de landbouw te degraderen tot “de meest destructieve industrie van deze planeet”. Na afloop van het symposium oordeelt Wijffels milder: “… in Wageningen lijkt er toch iets verschoven te zijn, nu alle bodemdeskundigheid daar bij elkaar is gekomen.” Hij doelt op het Centrum voor Bodemecologie waarin de levende bodem centraal staat als onderzoeksgebied. Dagvoorzitter Louise Vet, zelf directeur van het NIOO-onderzoeksinstituut - heeft er deze dag vaak op gewezen. Volgens haar is er een nieuwe generatie landbouwwetenschappers ontstaan, “… voor wie de oude tweedeling tussen een industriële landbouw en een - destijds alternatief genoemde - biologische landbouw, niet meer bestaat.”
Visser: ontken de geschiedenis niet
Historicus Joost Visser relativeert dit: “We moeten de geschiedenis ook weer niet ontkennen. Het oude, lineaire denken werkt nog steeds door in de overheersende rol van industrie en overheid in de landbouw.” Hij pleit er dan ook voor om de boer en de bodem opnieuw centraal te stellen in de landbouw. In zijn voordracht laat hij zien hoe aan het begin van de vorige eeuw de opvattingen over plantenvoeding zijn veranderd. De toen aanwezige kennis over uitwisseling van complexe organische verbindingen tussen wortel en levende bodem, is ter zijde geschoven door het concept dat planten uitsluitend minerale voeding tot zich nemen: “De elementen zijn met name door de kunstmestindustrie tot nutriënten benoemd.”
Visser: kennis over uitwisseling van complexe organische verbindingen tussen wortel en levende bodem, is ter zijde geschoven door het concept dat planten uitsluitend minerale voeding tot zich nemenDe gevolgen van deze gewijzigde opvatting maakt landbouwwetenschapper Anton Nigten duidelijk door te wijzen op de inmiddels ontstane onbalans in onze voedingsgewassen. De door hem onthulde feiten onderstrepen waarom hij evenals Visser in het symposiumprogramma als klokkenluider is aangekondigd. Nigten wijst op een systematisch overschot in onze voeding van met name kalium en stikstof (in de vorm van ammoniak en nitraat). Verwerking in de voedingsmiddelenindustrie vergroot deze onbalans nog verder: “Met name raffinage en verhitting verarmen het voedsel in sterke mate. De ingrepen van de minerale landbouw en van de voedingsmiddelenindustrie hebben geleid tot een absoluut tekort aan magnesium en sporenelementen.”
Verontrustend ook is Nigtens kritiek op de Nederlandse Gezondheidsraad die er niet voor terugschrikt om de norm voor calcium naar boven toe bij te stellen: “Op dit moment is de norm voor volwassenen in Nederland tussen de 1000 en de 1200 mg calcium per dag (dit betreft de AI: de adequate inneming). De WHO-norm is 650 mg en uit onderzoek (Paterson) blijkt dat 400 – 600 mg calcium per dag al voldoende is. Sterker nog, volgens Paterson is er geen enkele relatie tussen extra calcium en het voorkomen van osteoporose.” Ook stelt Nigten vragen bij de uitzonderlijk hoge norm die de Gezondheidsraad hanteert en de belangen van de melkindustrie. Illustratief noemt hij het voorzitterschap van de calciumwerkgroep van deze raad door een functionaris van indertijd Campina Melkunie, de heer Schaafsma: “Deze calciumwerkgroep heeft in 2000 de normen voor calcium opnieuw vastgesteld.”
Nigten: illustratief is dat een functionaris van Campina Melkunie voorzitter kan zijn van de calciumwerkgroep van de GezondheidsraadConstructief
Tekenend voor de constructieve sfeer op deze dag is dat ook Nigten het niet laat bij harde kritiek, maar komt met praktische aanwijzingen, hoe wij de bodem kunnen verrijken met onder meer wormencompost en “koude” (vlakte)compostering. Het zijn dit soort praktijkvoorbeelden die de boventoon voeren in de pauzes en de workshops: een akkerbouwer laat weten hoe de kwaliteit van zijn aardappelen verbeterd is, na zijn overstap op organische bemesting. Hij biedt zijn bedrijf graag als pilot aan bij de aanwezige onderzoekers. Maar ook een gemeenteambtenaar laat zich horen. Hij heeft goede ervaringen met het composteren van plantsoenafval dat op die manier niet meer als afvalverwerking wordt gezien, maar als bodemverbetering.
Aan het eind van de dag zijn er nog veel praktische vragen: hoe breng je de mensen bij elkaar die iets willen veranderen en hoe maak je de consument ervan bewust dat het anders kan en moet. Ook daarop heeft Down2Earth het antwoord klaar: de actie “Help Humus!”. Eerder in dit “Jaar van de bodem” heeft de stichting een petitie ter ondertekening op haar website geplaatst**. Met de slogan “Eet de grond gezond!” spreekt de actie ons allemaal aan op ons dagelijks eetgedrag.
Dat is meteen ook het irritante, onontkoombare van deze actie. Het gaat hier om meer dan het ondertekenen van een petitie voor biologische vormen van landbouw; de deelnemers aan het symposium zijn daar als vanzelfsprekend toe bereid. Het gaat echter om het belang van een levende bodem en vooral om het inzicht dat u en ik daar - als consument - elke dag opnieuw aan kunnen bijdragen: wij maken met z’n allen die levende bodem.
* down2earth.nu
** helphumus.nu
Fotocredits: Herman Wijffels, midden, Foodlog Media
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
Dirk, inderdaad onbegrijpelijk voor ons NLers maar dit is toch echt het land verover spel dat in heel de wereld gespeeld is. Als je dit leest en denkt jahoor daar heb je weer iemand met zijn negatieve complottheorie, dan zeg ik kijk de documentaire serie 'VuDuCiel' ofwel Earth From Above van Yann Arthus-Bertrand volledig en kom er dan nog maar eens op terug. Het zit overigens vol prachtige beelden van de wereld, je wordt wijs van de ecologie en impact van de mens op alle denkbare vlakken en er zijn ook gelukkig ook vele lichtpuntjes. (Ps. Herman ik vermeende in vorig bericht dat je het niet gezien zou hebben maar hoe kan ik dat nou weten. 'Over' is een mooi document ook trouwens.)
Helemaal eens Robert, en doet me weer denken aan ooit, lang geleden, in Mexico, de vader van mijn huishoudster die in een of ander zgn bewustwordingsprogramma van de bank of de regering zijn grondje was kwijtgeraakt, dus zijn kippen, varken,schuurtje, bananencluster, bonenvoorraadje etc etc (waarvan overschotten op de plaatselijke markt verkocht werden), en daar niet eens kwaad om was, hij dacht dat dat nu eenmaal zo ging, dat dat bij de nationale vooruitgang hoorde, onbegrijpelijk voor ons NLers! Om moedeloos bij in elkaar te zakken van doffe ellende, en niet eens die van mij!!
Herman, Jan Diek heeft dat ook niet letterlijk gezegd maar ook dat kun je zo interpreteren ja. Niks had hoeven te gebeuren, maar bedenk je altijd dat de macht van geld al eeuwenlang heeft doorgewerkt. Ik denk niet dat je de serie VuDuCiel gezien hebt want daar krijg je de ene na de andere boer en oorspronkelijke bevolking over de hele wereld verspreid te horen hoe de industriële landbouw als een zeer wrede dictatuur is opgelegd gekregen en mensen onder dwang en marteling afhankelijk heeft gemaakt van vanalles, megavelden vol met 1 gewas, pesticiden en kunstmest.
Enkele grote bedrijven en overheden vormden een corrupte samenzwering en met een hoop propaganda is iedereen gaan geloven dat het eigenlijk niet anders kan, en dit geloven we nog steeds. Bijkomstigheid is dat die kennis, geduld en waardering voor de natuur en voedsel verloren is gegaan en plaats heeft gemaakt voor gemakzucht. Bedenk ook dat landbouw al lang niet meer over alleen over voedsel gaat, alles wat we om ons heen hebben is een offer van de natuur en we worden aangespoord om zoveel mogelijk spullen te kopen om vervolgens al snel weg te gooien.
Niet meer geloven in dat boeren de natuur niet meer willen begrijpen om zo ecologisch te boeren staat gelijk aan niet meer geloven in de mensheid en verdere finale destructie van de aarde.
"Jij zegt dat ik beweer dat de gekozen weg niet genomen had hoeven te worden maar dat zeg ik nergens." Inderdaad, maar Jan Diek zegt dat in principe wel. Ik had het ook tegen Jan Diek en zijn leerlingen. In principe, het systeem van de honger al regulateur precies in het gezicht kijkend, hadden we natuurlijk voor bio kunnen kiezen. Alleen zo werkt het niet in de praktijk. Men stort zich op de geboden mogelijkheid. Niet wetend wat de consequenties zijn. Plaats mensen achter het hek bij Almere en ze zijn binnen seconden buiten. Die Koniks, edelherten en Heckrunderen onderwerpen zich daar aan de wetten van de natuur. Wij ook wel, wat later en op een andere manier.
De ruimte in? We vliegen al. En we zijn volgens Asimov gedwongen hier te blijven. Okay wat kleine probeersels om weg te komen die door de wetten van de thermodynamica gedoemd zijn te mislukken.
Hendrik, we denken hetzelfde maar je interpreteert anders plus je beweert iets dat je mij niet hebt horen zeggen. Wat jij bedoelt met 'escape' bedoel ik met onnatuurlijk hard groeien. Waarom mag er geen weerstand zijn tegen de groei van de mensheid? Honger is een natuurlijke weerstand maar de mens heeft zich geëvolueerd tot de enige zelfzuchtige en destructieve soort. Je haalt er dingen bij die nu even niet in essentie zijn van wat ik schreef dat maakt het nogal verwarrend om tot een zinnige discussie te komen. Jij zegt dat ik beweer dat de gekozen weg niet genomen had hoeven te worden maar dat zeg ik nergens. Het is wel een interessante stelling eigenlijk, want wie zegt nou wat voor nut de mens heeft op deze aarde? Vliegen we ooit de ruimte in en coloniseren we andere planeten? Is dat het enige nut van de ongecontroleerde acceleratie van technologie, wat misschien de enige nuttige drijfveer is? Ik denk niet dat we het redden als je bedenkt dat we nu al niet met onze bronnen om kunnen gaan.
Ik vrees het ergste voor onze planeet en mensheid, maar ik ga niet zeggen dat iedereen schuldig is want we zijn eerder slachtoffers. Ik zeg ook niet dat je dan maar nergens meer moet van genieten en je leven verdoemen. Verandering gaat er echt nooit in komen zonder hulp van bovenaf en het bewust worden van wat wij zijn en doen. Want wat moet je nou doen? Alles is corrupt en draait om geld, niets kan je meer vertrouwen.
Moet je naar beter leven vinkjes stickers kijken? Moet je de medicijnen nemen voor de ziekte die bij je verzonnen is? Moet je de medicijnen nemen die veroorzaakt zijn door kankerzooi? Je staat er niet bij stil maar vele kanker, mutaties en vele geestesziekten kwamen vroeger niet voor, hoe kan dat? Je denk dat een levensstandaard iets zecht over de kwaliteit van het leven maar bedenk je eens waarom mensen vooral gemiddeld ouder worden, iets met slangetjes en pilletjes. Maargoed nu haal ik er ook wel weer heel veel bij mij feit is gewoon dat wij in een destructief pyramidespel verkeren en voedsel en water vormen daarin altijd de hoofdrol omdat het onze primaire behoefte is.