3 min
De wereld staat voor een immense uitdaging: komende maanden moeten we voedseltekorten vermijden in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, de inflatiegolf verteren die door onze voedselketens rolt en de lange termijnvoedselbevoorrading veilig stellen. Alleen lijkt niet iedereen de ernst van de situatie in te zien, waarschuwt de Vlaamse journalist Bram Bombeek in een opiniestuk.
Oekraïne produceert maar 3 procent van de tarwe in de wereld, maar het levert wel de helft van alle graan voor het voedselprogramma van de Verenigde Naties. Dat leert ons iets over de economische wetten van de moderne landbouw. De Oekraïense graanoogst is niet eens uitzonderlijk groot, maar dankzij comparatieve voordelen kunnen de Oekraïners zeer goedkoop leveren aan Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De oorlog treft daarmee rechtstreeks de allerarmsten. Een land als Egypte besteedt onder normale omstandigheden 2 procent van zijn BBP aan broodsubsidies. Zonder het Oekraïense graan wordt dat een veelvoud.
Inflatie als ketchupfles
Met snel handelen wenden we die catastrofe af; de “orkaan van honger”, zoals de VN-secretaris Antonio Guterres het noemde, moet niet aan land komen. Een ander onheil wordt moeilijker om af te wenden: de enorme inflatiegolf die aanzwelt in onze voedselketen. Voor kunstmest, koelingen en kookovens hebben we energie nodig. Veel energie. Volgens cijfers van de FAO, de landbouworganisatie van de VN, is de voedselketen in Vlaanderen verantwoordelijk voor 20 procent van al ons fossiel verbruik, 60 procent daarvan is te situeren buiten de poorten van de boerderijen.
Sneller nog zullen de spelers met minder marktmacht hun prijzen moeten verhogen. Voedingsbedrijven die boter of eieren willen, betalen al fors meer. Restaurants, frituren of korteketenverwerkers zien hun facturen met duizenden euro’s per maand stijgen. De econoom Ivan Van De Cloot vergeleek inflatie met een ketchupfles. Niemand wil als eerste zijn prijzen aanpassen aan de nieuwe wereld waarin we leven, maar uiteindelijk zal iedereen het tegelijk doen en kwakt het bord vol ketchup.
Lichtzinnigheid
Of het nu gaat over de schone energie van de kerncentrales, het schaliegas in Limburg of onze vruchtbare landbouwgronden: telkens was de boodschap dat we ze eigenlijk niet nodig hebben. Terwijl wij discussiëren over het teruggeven van landbouwland aan de natuur – Limburg spant op dat vlak trouwens de kroon – kopen de Chinezen in alle stilte miljoenen hectare Europese landbouwgrond op. De Chinezen moeten 20 procent van de wereldbevolking voeden op nog geen 10 procent van het landbouwareaal, zij kunnen zich de Europese lichtzinnigheid niet permitteren.
Terwijl de Europese Commissie alles uit de kast haalt in de economische oorlog tegen Rusland, lijkt ze voor het voedselbeleid vandaag meer op de carabinieri van Offenbach. Voor de groene kunstmest RENURE moet er eerst nog een rondje vergaderd worden, de opslagregeling voor varkensvlees komt er op een moment dat de prijzen in de lift zitten en de versoepeling van de regels rond braakland zijn voor Vlaanderen een slag in het water. Ook de timing van een Europese carbon border taks op kunstmest kon moeilijk ongelukkiger.
'Vlaamse voedselsoevereiniteit'
Niet alleen de kernuitstap, maar ook de fel bevochten stikstofdeal lijkt door de feiten achterhaald. De landbouwwereld knoopt straks weer aan bij wat historisch altijd de strijd is geweest: niet tegen het overschot aan nutriënten, maar tegen de tekorten. Ook hier werd alweer een kans gemist om snel te schakelen en de basisbemesting voor dit plantseizoen meer uit dierlijke mest in te vullen.
Zondag betoogden de boeren tijdens de voorjaarsklassieker Gent-Wevelgem voor “Vlaamse voedselsoevereiniteit tegenover de steeds uitbreidende groene ideologie”. Dat klinkt misschien als een pure N-VA-slogan, maar toch was de Limburgse superminister Zuhal Demir er de kop van Jut. Net nu we jonge boeren zouden moeten koesteren, zoals de Nederlandse landbouwexperte Louise Fresco schreef, geeft het beleid hen het gevoel dat ze opgeofferd worden.
Vlaamse voedselautonomie is geen holle frase: het betekent minder afhankelijkheid van kunstmest en van buitenlands voeder, mooiere landschappen en stabielere prijzen. Het is een wervend project voor een toekomstige minister-president en de jonge boeren in een wereld die razendsnel onzeker wordt. Anders dreigt ook hier straks de voedselopstand.
Een ingekorte versie van dit artikel verscheen in Het Belang Van Limburg, deze langere versie is ook te lezen op VILT.
Dit artikel afdrukken
Een land als Egypte besteedt onder normale omstandigheden 2 procent van zijn BBP aan broodsubsidies. Zonder het Oekraïense graan wordt dat een veelvoudTerwijl de Oekraïense tractoren nu Russische tanks wegslepen, zullen boeren in de rest van de wereld de leemte vullen. Er is meer dan graan genoeg, maar het zal veel geld kosten om het ter plekke te krijgen. De uitdaging waar we voor staan is er één van logistiek. Het rijke Westen legt best zonder morren de nodige miljarden klaar. Dat niet doen, betekent hongersnood en een ongeziene vluchtelingenstroom. De laatste voedselcrisis in 2010 leidde tot de Arabische Lente.
Inflatie als ketchupfles
Met snel handelen wenden we die catastrofe af; de “orkaan van honger”, zoals de VN-secretaris Antonio Guterres het noemde, moet niet aan land komen. Een ander onheil wordt moeilijker om af te wenden: de enorme inflatiegolf die aanzwelt in onze voedselketen. Voor kunstmest, koelingen en kookovens hebben we energie nodig. Veel energie. Volgens cijfers van de FAO, de landbouworganisatie van de VN, is de voedselketen in Vlaanderen verantwoordelijk voor 20 procent van al ons fossiel verbruik, 60 procent daarvan is te situeren buiten de poorten van de boerderijen.
Voorlopig beschermen de machtige supermarktketens de consument, maar tegen zo’n zondvloed aan kosten is finaal geen enkele dijk bestandVoorlopig beschermen de machtige supermarktketens de consument, maar tegen zo’n zondvloed aan kosten is finaal geen enkele dijk bestand. Het wordt voor zuivelfabrieken, vleesverwerkers of bakkerijen razendsnel onbetaalbaar om te blijven produceren aan de afgesproken prijzen. De Duitse vleesreus Tönnies gaf twee weken geleden al het schot voor de boeg. Er zal hen geen andere keuze resten dan de deuren tijdelijk te sluiten of de boeken definitief neer te leggen. Dat betekent lege rekken in de supermarkt, deze keer voor echt.
Sneller nog zullen de spelers met minder marktmacht hun prijzen moeten verhogen. Voedingsbedrijven die boter of eieren willen, betalen al fors meer. Restaurants, frituren of korteketenverwerkers zien hun facturen met duizenden euro’s per maand stijgen. De econoom Ivan Van De Cloot vergeleek inflatie met een ketchupfles. Niemand wil als eerste zijn prijzen aanpassen aan de nieuwe wereld waarin we leven, maar uiteindelijk zal iedereen het tegelijk doen en kwakt het bord vol ketchup.
Lichtzinnigheid
Of het nu gaat over de schone energie van de kerncentrales, het schaliegas in Limburg of onze vruchtbare landbouwgronden: telkens was de boodschap dat we ze eigenlijk niet nodig hebben. Terwijl wij discussiëren over het teruggeven van landbouwland aan de natuur – Limburg spant op dat vlak trouwens de kroon – kopen de Chinezen in alle stilte miljoenen hectare Europese landbouwgrond op. De Chinezen moeten 20 procent van de wereldbevolking voeden op nog geen 10 procent van het landbouwareaal, zij kunnen zich de Europese lichtzinnigheid niet permitteren.
Terwijl de Europese Commissie alles uit de kast haalt in de economische oorlog tegen Rusland, lijkt ze voor het voedselbeleid vandaag meer op de carabinieri van Offenbach. Voor de groene kunstmest RENURE moet er eerst nog een rondje vergaderd worden, de opslagregeling voor varkensvlees komt er op een moment dat de prijzen in de lift zitten en de versoepeling van de regels rond braakland zijn voor Vlaanderen een slag in het water. Ook de timing van een Europese carbon border taks op kunstmest kon moeilijk ongelukkiger.
Het kan haast niet anders dan dat er noodgedwongen op de kunstmestgift moet bespaard worden. Dat staat een snelle terugkeer van de normaliteit in de wegDe recordprijzen voor kunstmest moeten ons misschien nog meer dan de acute graantekorten en de onvermijdbare inflatiegolf zorgen baren. De briljante milieuwetenschapper Vaclav Smil berekende dat we kunstmest nodig hebben om de helft van de wereldbevolking te voeden. Terwijl landbouwers vanuit hun beroepseer altijd de optimale opbrengsten willen behalen, kan het haast niet anders dan dat er noodgedwongen op de kunstmestgift moet bespaard worden. Dat is het recept voor globaal lagere opbrengsten in het volgende oogstseizoen en een garantie dat er geen snelle terugkeer naar de normaliteit komt.
'Vlaamse voedselsoevereiniteit'
Niet alleen de kernuitstap, maar ook de fel bevochten stikstofdeal lijkt door de feiten achterhaald. De landbouwwereld knoopt straks weer aan bij wat historisch altijd de strijd is geweest: niet tegen het overschot aan nutriënten, maar tegen de tekorten. Ook hier werd alweer een kans gemist om snel te schakelen en de basisbemesting voor dit plantseizoen meer uit dierlijke mest in te vullen.
Zondag betoogden de boeren tijdens de voorjaarsklassieker Gent-Wevelgem voor “Vlaamse voedselsoevereiniteit tegenover de steeds uitbreidende groene ideologie”. Dat klinkt misschien als een pure N-VA-slogan, maar toch was de Limburgse superminister Zuhal Demir er de kop van Jut. Net nu we jonge boeren zouden moeten koesteren, zoals de Nederlandse landbouwexperte Louise Fresco schreef, geeft het beleid hen het gevoel dat ze opgeofferd worden.
Vlaamse voedselautonomie is geen holle frase: het betekent minder afhankelijkheid van kunstmest en van buitenlands voeder, mooiere landschappen en stabielere prijzen. Het is een wervend project voor een toekomstige minister-president en de jonge boeren in een wereld die razendsnel onzeker wordt. Anders dreigt ook hier straks de voedselopstand.
Een ingekorte versie van dit artikel verscheen in Het Belang Van Limburg, deze langere versie is ook te lezen op VILT.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#1 en #5: dat heeft niets met deze lijn te maken. Jullie hebben in zoverre misschien gelijk dat er ernstige twijfels zijn over het elite, door de US getrainde en bewapende, Azov regiment in Mariopol en Donjetsk, met wel degelijk nazistische grondslag, waarover ernstige twijfels bestaan - en die door de Russische propaganda gebruikt wordt. En dat het in de Oekraïne ook een corrupt zooitje is, met eveneens 'oligarchen' - en buitenlandse beïnvloeding, met name uit de US (zoals ook het willen gebruiken van de Oekraïne als GMO 'achterdeur' voor de EU).
Neem niet weg dat Poetin gelijk staat aan Hitler. Mensenlevens - hun geluk - tellen voor hem totaal niet. Als hij die separatisten had willen helpen had hij eenvoudig zijn leger aan de grens daarvan kunnen stationeren, de discutabele aansluiting bij de NAVO kunnen voorkomen daarmee, zonder de gevolgen die we nu zien. Maar mensen helpen is niet zijn ziel.
We zijn nu allen (de hele wereld) het slachtoffer. De inflatie hier en elders nauwelijks minder dan die in Rusland.... dus wat is het effect van de boycot, met name in de Derde Wereld, maar ook hier in de EU bij marginaal levenden? (in Bulgarije etc zijn de leefomstandigheden van velen vergelijkbaar met die in Rusland buiten de steden, een minimum loon gezin hier kan nu al niet rondkomen.. daar kan geen voedingswijzer tegenop - en de maatschappelijke medische kosten later?).
Klimaatverandering - naast uitbuiting, oorlog en ontwikkeling blokkerende corruptie/ macht - de grootste zorg in Afrika. Gericht investeren en innoveren - uitzichten bieden - is nog geen Masterplan voor. En dat zal er ook niet komen want uitbuiting van Afrika (steunen van corruptie en veroorzaken van conflicten) zullen we blijven doen in dit systeem. Van accu grondstoffen, goud en oerwoud vernietigende palmolie uit Congo, olie uit Nigeria, omgeving/ mensen vernietigende uranium en chemisch afval uit de Sahel mijnen voor onze kerncentrales... die ook weer met een onoplosbaar afval probleem zitten (een deel van die véle jaren actieve radio activiteit is met het recente Sahara zand ook in de EU terecht gekomen), tot oneetbare rozen uit Kenia en export slaven cacao (dat keurmerk zegt maar weinig) ipv Afrikaanse voeding produceren (de scholing ontzegde kids/ volwassenen op die plantages hebben zelf nog nooit chocolade geproefd, lokale productie ontbreekt, en een blok Cote D'Or is een weeksalaris). En of onze eigen landbouw diezelfde toets wel kan doorstaan, met de boeren onderaan de ladder van het milieu uitbuitende verdienmodel? Wij burgertjes profiteren daarvan (denken we).... maar de Grote Spelers met macht het allermeeste. Met hetzelfde respect voor mensen (en milieu) als Poetin dat heeft.
In de landbouw komt nu het contractenstelsel in het geding. Met hoge inflatie heeft het geen zin om met supermarkten een jaarcontract af te sluiten. Zelfs een half jaar contract is te veel. Een maandcontract komt eerst in beeld en zelfs dat is met een onzekere inflatie dubieus. Blijft over daghandel en dan is het de vraag of supermarkten wel met daghandel verder willen. Bij geen of weinig inflatie is werken met contracten wel te doen. Nu inflatie een grote rol gaat spelen kan afgevraagd worden of het stelsel van contracten wel goed uit de verf kan komen. Maar terug naar het veiling en veemarkten systeem? ( Of helemaal geen zaken meer doen met supermarkten.)
#7, Otto, we hebben Henk Breman gevraagd om het landbouwpotentieel en zelfs exportpotentieel van Afrika als geheel continent te willen berekenen. Tot ons grote plezier heeft hij daar ja op gezegd. Eén ding is duidelijk: Afrika zal zelf landbouwsouverein moeten worden. Het kan zichzelf voeden en mogelijk (dat is de vraag) zelfs exporteren. Als dat gebeurt, keren de voedselrelaties in de wereld als geheel.
We verwachten de resultaten van Henks werk binnen ca. 2 weken.
Waarom kunnen Noord-Afrikanen en het Midden Oosten zelf niet genoeg verbouwen om hun volk in leven te houden?
#1 en #5, ik kan jullie volgen als jullie zeggen dat het Westen met geld Rusland en de oude satellietgebieden heeft willen overnemen.
Doen alsof Poetin een lammetje is, is flauwekul.
En Nazi’s aan de zee van Azov waar je in Nederland niet over mag praten? Waar gaat dit over?