Onderzoek naar het menselijk microbioom, in het bijzonder de bacteriën in de darmen, levert de ene verbijsterende hypothese na de andere op. Vaak worden er daartoe tests gedaan met steriele muizen, zo ook in dit onderzoek. Wie niet gelooft in proeven met muizen na het nieuws dat ze wellicht niet geschikt zijn als proefdier, kan vanaf hier ophouden met lezen.

Korteketenvetzuren
Maar wie van mening is dat koolhydraten overbodig en zelfs schadelijk zijn, moet vooral verder lezen. De door darmbacteriën uit taaie vezels geproduceerde korteketenvetzuren blijken namelijk een essentiële rol te spelen in de gezondheid en de vorming van de hersenen.

Onderzoekers Sven Pettersson en Viorica Braniste van het Karolinska Institute in Stockholm hebben ontdekt dat bacteriën uit de darmen een functie hebben bij het sluiten van de bloed-hersenbarrière, een moleculair schild dat ziekteverwekkende stoffen buitensluiten die schadelijk kunnen zijn voor het brein.

Lekken
Net als in de darmwand bevat die barrière in de hersenen bepaalde eiwitten, die de doorlaatbaarheid van de vaat- en darmwand regelen. Als dat niet goed werkt, ontstaan lekken.

De onderzoekers hebben twee typen jonge muizen, steriele, geheel bacterievrije en ‘gewone’, geïnfecteerd met ziekteverwekkers. Bij de gewone muizen waren deze na gemiddeld zeventien dagen niet meer in de hersenen te vinden, omdat de bloed-hersenbarrière gesloten was.

Maar bij de steriele babymuizen konden de pathogene stoffen, grote moleculen, nog altijd ongehinderd vanuit de bloedbaan door de vaatwand de hersenen binnen dringen.

Eiwitschild
Wat is het mechanisme dat ervoor zorgt dat darmbacteriën de vaatwanden in de hersenen helpen ontwikkelen? De onderzoekers vermoedden dat het de korteketenvetzuren zijn.

Die worden door bepaalde bacteriën in de darmen gemaakt uit prebiotisch vezelmateriaal en hebben een bekende werking op de doorlaatbaarheid (en daarmee de gezondheid) van de darmwand. Ze helpen tegen het zogenoemde ‘leaky gut’, dat een diepliggende oorzaak van veel kwalen is.

Inderdaad bleek dat na een rondje injecteren van babymuizen dat het de korteketenvetzuren moeten zijn die voor het sluiten van het eiwitschild in de vaatwand zorgen.

Hypothese
De betekenis van deze hypothese is verstrekkend. Gedacht kan worden aan het ontstaan van MS en andere neurologische aandoeningen bij ongeboren kinderen. Als zwangere vrouwen antibiotica slikken, kan dat ook de nuttige, korteketenvetzuren producerende bacteriën schaden.

Het idee dat bepaalde darmbacteriën een cruciale functie hebben bij de geslaagde vorming en dichting van de bloedvaten in de hersenen, is nogal spectaculair. Het zet aan tot een andere manier van denken over immunologische en neurologische aandoeningen, waarvan tot op heden de oorsprong raadselachtig is.

Fotocredits: My brains, Liz Henry
Dit artikel afdrukken