In de begroting van het ministerie van Landbouw is geen extra geld gereserveerd voor de uitvoering van de opvallende landbouwvisie van minister Carola Schouten. Dat zei ze in antwoord op vragen vanuit de Tweede Kamer bij de voorbereiding van de behandeling van de landbouwbegroting.
Volgens Boerderij zegt de minister met zoveel woorden dat de visie weliswaar richting geeft, maar dat daar geen aparte budgetten voor worden vrijgemaakt. In de begroting van het kabinet wordt niet geschoven om de visie van de minister financieel te ondersteunen.
De minister zegt dat het kabinet vertrouwt op de kracht in de samenleving om de omslag naar de door haar voorgestelde kringlooplandbouw te realiseren. Die kracht aangevuld met bestaande subsidieregelingen en budgetten moet voldoende zijn om de Nederlandse landbouw op een geheel nieuw spoor te krijgen.
Boerderij - Schouten maakt geen geld vrij voor kringlooplandbouw
Volgens Boerderij zegt de minister met zoveel woorden dat de visie weliswaar richting geeft, maar dat daar geen aparte budgetten voor worden vrijgemaakt. In de begroting van het kabinet wordt niet geschoven om de visie van de minister financieel te ondersteunen.
De minister zegt dat het kabinet vertrouwt op de kracht in de samenleving om de omslag naar de door haar voorgestelde kringlooplandbouw te realiseren. Die kracht aangevuld met bestaande subsidieregelingen en budgetten moet voldoende zijn om de Nederlandse landbouw op een geheel nieuw spoor te krijgen.
Gelukkig klotst het geld tegen de plinten in de agrosector, dus dat gaat geen enkel probleem worden... En de 'kracht in de samenleving' zal zich ook met graagte volledig richten op omschakeling naar kringlooplandbouw, dan maar even geen mantelzorg of ander vrijwilligerswerk.
De "krachten in de samenleving" hebben nu juist de huidige - inmiddels als minder gewenst ervaren - landbouw tot stand gebracht.
En de toverfee pakte haar toverstokje en zei: "Hokus pokus pilatus pas, ik wou dat er kringlooplandbouw was". En nu lekker slapen.
Dat het kabinet (wat Schouten vindt is denk ik ander verhaal) er geen geld voor over heeft, was allang duidelijk. Lees de begroting van LNV gepresenteerd bij prinsjesdag: 880 miljoen, 0,3 % van de totale rijksbegroting. De helft van het bedrag gemoeid met aftrek van de dividendbelasting. En daarover stonden de kranten dagelijks vol, over de fooi voor een departement dat een volledige transitie van de landbouw voorstelt bijna geen woord, buiten de discussiedraden van foodlog.
Ik vertegenwoordig de natuurorganisaties in een participatief gebiedsontwikkelingsproces in de Krimpenerwaard. We zijn een proeftuin voor de provincie, die dit traject samen met twee gemeenten ondersteunt. Vandaag presenteerden ik met de vertegenwoordigers van de 'gewone' agrariërs en de agrariërs die meedoen aan agrarisch natuurbeheer onze voorstellen aan de gemeenteraden en provinciale staten. Men vond het al bijzonder dat natuur en landbouw samenm presenteerden, dat is al heel wat. Dit is het gebied van het Veenweidepact, waar door boze agrariërs tot een paar jaar terug gestickerd werd met Geen Weidepact. Dit pact is: realisatie van 2250 ha Natuurnetwerk Nederland in de 12.000 ha veenweidegebied. Dit proces loopt richting afronding, niet zonder strubbelingen, maar het gaat.
Maar wat te doen met de overige 10.000 ha? Schouten zegt circulair in 2030, goed dat ze dit voor het eerst zegt, maar een illusie. De provincie zegt in zijn concept omgevingsvisie: landbouw natuurinclusief in 2050. Dat is al realistischer.
Dit is wat wij (landbouw en natuur) vinden.
Eerst: wat is dat, natuurinclusief? Met alleen dit woord verdien je geen geld en weet je niet wat voor natuur het oplevert. Kruidenrijkdom, weidevogels passen daar in, maar ook CO2 reductie. We hebben dit al wat ingevuld met behulp van position paper van Boerennatuur Landelijk, en kunnen dit verder invullen met een puntensystematiek die elders wordt ontwikkeld, oa door Friesland Campina.
Dit is er al.
- Losse initiatieven: agrarisch natuurbeheer, initiatieven voor korte ketens, uitvoering deltaplan agrarisch waterbeheer
- Onderzoek: gemeente Krimpenerwaard bekostigt proeftuin adaptieve landbouw. Experimenten variërend van natte teelt (vooral lisdodde kansrijk) tot ontwikkeling kruidenrijk grasland voor gezondheid, voederwaarde, biodiversiteit. Voorlopige conclusie ontwikkeling kruidenrijk: alleen kansrijk als je mestgift fors reduceert. Dus combineren met marktbewerking: maak consumenten bewust van hun rol, en belang koopgedrag.
- Visie Kabinet: circulair in 2030, en van provincie: natuurinclusief in 2050.
Wat ontbreekt
- Betrekken van bewoner/kiezer/consument. Mijn ervaring is: de gemiddelde bewoner in de Krimpenerwaard weet vrijwel niets van agrarisch natuurbeheer, weidevogels. Ze prijzen het nog mooie landschap (ik werk veel buiten, woon in het buitengebied, hoor ze langsfietsen), maar niemand maakt een opmerking over het ontbreken van weidevogels in de wijde omtrek. Ze weten het niet. Ze grijpen naar de goedkoopste melk in het schap en beseffen niet (of willen niet) dat goedkoop duurkoop is.
- Initiatieven blijven steken of zijn nog te beperkt. 1) een initiatief voor oprichten zuivelcoöperatie sneuvelde bij ons vanwege zorg van boeren voor voldoende afzet. 2) Er wordt een markt ontwikkeld voor streekproducten. Dat is goed voor het boereninkomen, maar de natuur heeft er niks aan, tenzij we natuurinclusieve producten toevoegen aan de winkelmand.
- duidelijke stip/vlek op de horizon, een plan voor realisatie van natuurinclusief in 2050. Net als het deltaplan voor waterveiligheid. Zonder zo'n plan blijft iedereen zwemmen. In zo'n plan moet ook de discussies die hier op foodlog staan worden betrokken, over circulair etc, en over paden van realisatie worden beslecht. Realiseren we natuurinclusief via markt (wat doen we dan met export), via vergoedingen, belastingen? Wat doen we met de lage inkomens, die de (wat) hogere prijs voor agrar. producten moeilijk kunnen betalen én de noodzaak van transitie in de landbouw minder zien dan mensen met een hogere opleiding?
Dus wat doen?
In alle gevallen betreft het een samenwerking tussen lokale initiatiefnemers en overheden:
1. Bewustwording en betrokkenheid bij burgers, consumenten creëren: grijp niet naar de goedkoopste melk etc. in het schap.
2. Bestaande initiatieven versterken. Oa 1) De zuivelcoöperatie opnieuw proberen. Een tweede poging lukt vaak wel. In Noord-Holland kan het ook, met steun provincie, waarom in Zuid-Holland dan niet? 2) Korte ketens voor natuurinclusieve streekproducten ontwikkelen. Introduceer van die Lely machines die pasteuriseren bij de weidevogelboer, sticker op het pak en hop in het bestelbusje van PostNL of andere leverancier van online bestelde producten.
3. Overheden ontwikkelen met stakeholders een plan voor realisatie natuurinclusief in de komende decennia. Overheden hebben daarvoor lokale groepen aan tafel nodig om het praktisch te houden, en voor draagvlak. Hopelijk biedt het Deltaplan Herstel Biodiversiteit van de agrosector, natuurbeschermingsorganisaties en wetenschappers hiervoor een goede basis. Het komt dit najaar uit, Carola Schouten gaat het gebruiken voor haar eigen inzet. We kunnen samen zo aan de slag.
Ik volg de diverse discussies op foodlog over verduurzaming van de landbouw met groeiende frustratie. Er wordt heel veel gezegd over wat niet moet. Maar veel te weinig concreets in mijn beleving over hoe het wel moet. Veel landbouweconomische analyses die uitdraaien op 'dit kan niet', in plaats van redeneren vanuit 'huidige productiewijze is niet langer houdbaar, het moet persé natuur- en milieuinclusief, circulair (gebruik dan oa even een gedachtenexperiment voor orientatie: bv. driekwart minder kunstmest, 10% van nutrienten uit menselijke uitwerpselen), en dus heb ik als deskundige dit concrete voorstel'. Mijn beleving is dat er hier veel deskundigen meedoen in de discussies die meer weten over verdienmodellen, landbouweconomie dan de gemiddelde ambtenaar. En dan ik. Ik ken dit ook uit de wereld van de natuurbescherming. Het is ook niet zo gek: onder de vrijwilligers in natuurbeschermingsland zitten veel onbetaalde professionals, gepensioneerde wetenschappers, ambtenaren, ondernemers, etc.
De uitdaging is die kennis en ervaring zo in te zetten dat een overheid en maatschappelijke organisaties er iets mee kunnen en doen. Voor de overheid is het een hele grote uitdaging om met kennis van mondige burgers om te gaan, kan ik vanuit de ervaring met ons participatieproject vertellen. Maar het is wel de route die we moeten aflopen. Maar als niet-econoom kan ik die economische analyses nauwelijks volgen en vind ik tegelijkertijd: een economische afweging kan niet het enige criterium zijn. Behoud van biodiversiteit en landschap laat zich niet in economische termen vangen, maar moeten wel het zoeken naar verduurzaming landbouw mee bepalen. Kan zomaar zijn dat we dan een derogatie bij Brussel gaan aanvragen voor overgang naar natuurinclusieve landbouw.
Een kabinet, of gedeputeerde staten in een provincie gaat een landbouwtransitie echt niet kunnen realiseren zonder samenwerking met maatschappelijke organisaties en zonder het aanspreken van de consument en kiezer. De vraag is dus: hoe kunnen we hen helpen, wat moet onze eigen bijdrage zijn?
Boeiende discussie met raden en staten gehad deze avond. Bijv. over de vraag of bedrijven en nieuwe bewoners niet moeten worden verplicht om mee te investeren in behoud van natuur en landschap waarin zij zich willen vestigen, vanwege het mooie vestigings- en huisvestingsklimaat. Ik weet het antwoord wel.
Jaap, dank voor je open ontboezeming over je frustratie.
Ik begrijp wat je zegt: de onkunde is bijzonder ver ontwikkeld. Ik vrees dat die constatering niet alleen geldt voor de bedrijfs- en commercieel economische aspecten maar ook voor de agronomische en agrobiologische kant van de zaak.
Jaap #3 :
Uitstekend dat je lokaal inzet. Dat is de plek waar je het kan zien en voelen. Den Haag snapt dat niet, die kijken vanaf een plek waar ze niets zien. Maar dat daargelaten. Over deze zin van je wil ik het even hebben:
"1. Bewustwording en betrokkenheid bij burgers, consumenten creëren: grijp niet naar de goedkoopste melk etc. in het schap."
Er zijn maar een paar burgers/consumenten die oog hebben voor natuur en milieuproblematiek. De overigen (85%) hebben wel iets anders aan hun hoofd. Dus wil je bij hen wat bereiken dan zal je met duidelijke voordelen moeten komen waarom hun betrokkenheid en bewustwording iets voor ze gaat opleveren (ik zei al ze hebben andere zorgen dan de toekomst voor hun kinderen, dus hou daar mee op).
Wat mij vaak opvalt is dat degene die betrokkenheid vraagt, zelf weinig betrokkenheid heeft bij degeen waaraan hij het vraagt. Hij heeft de burger/consument slechts nodig voor zijn eigen belang. En je ziet dat vooral aan dit soort zinnetjes: "grijp niet naar de goedkoopste melk etc. in het schap". Hoezo?
Je vraagt concreetheid: verdiep je eens in de burger en consument. Het zal je opvallen hoe verfrissend dat werkt. Kijk wat zij belangrijk vinden (echt belangrijk en niet politiek correct belangrijk; 'ja we moeten echt wat aan het milieu doen") en probeer daar bij aan te sluiten. Grappig dat dit nog uitgelegd moet worden.
Ik ben zijdelings bij de voedselfamilies van de provincie Zuid Holland betrokken: zelfde laken een pak. Eenrichtingverkeer.