Overtuigend, maar te kleinschalig
Boris Hogema van Sanquin, de bloedbank van Nederland, noemt het Engelse onderzoek "overtuigend". Zijn oordeel volgt uit het feit dat het virotype waarmee de Britten zijn besmet genetisch direct te relateren valt aan het virus zoals dat onder varkens aan onze kant van de Noordzee voorkomt. “Toch zegt het niet alles”, nuanceert hij, “want het onderzoek is te kleinschalig om vast te kunnen stellen of er mogelijk ook Engelsen zijn die door Engelse varkens zijn besmet.”
Hogema werkt samen met hoogleraar Hans Zaaijer, die virale besmetting met Hepatitis-E al jaren geleden op de kaart heeft gezet als een probleem voor de bloedbanken. Hij vindt dat die met het virus besmet bloed niet aan patiënten mogen leveren en vermoedt dat varkensvlees de oorzaak is van het feit dat te veel donorbloed besmet is. Daarom laat Sanquin tegenwoordig het bloed van iedere donor testen voordat het voor medisch gebruik mag worden gebruikt. Dat kost flink wat miljoenen extra - hoeveel precies kan Hogema niet zeggen - maar de organisatie voelt zich ethisch verplicht om haar klanten gegarandeerd HEV-vrij bloed te kunnen leveren.
Professor Wim van der Poel van Wageningen Bioveterinary Research in Lelystad vindt het Britse onderzoek minder overtuigend “omdat nou juist uit eerder onderzoek al gebleken is dat er ook besmettingen zijn met andere virotypen, waaronder Engelse.” Niettemin moet hij toegegeven dat Britten opvallend vaak met een virotype uit onze contreien besmet blijken. Hogema en Van der Poel blijken het eens over de feiten. "Ongeveer een kwart van de besmettingen is nog steeds door de Britse variant", reageert Hogema, "maar dat verklaart de overige driekwart niet. Om meer zekerheid te krijgen zouden vooral meer Britse varkens onderzocht moeten worden."
Van der Poel trekt het kader wat breder en legt uit dat Hepatitis-E nu eenmaal intiem met de varkenshouderij verbonden is. Het virus verspreidt zich gemakkelijk in stallen, maar komt ook voor bij wilde varkens, herten en in water. Is het dan zo gewoon, dat er niets aan de hand is?
“Dat wil ik zeker niet zeggen”, reageert Van der Poel. Hij verwijst naar een recent EFSA-onderzoek waarvan hij medeauteur is. Dat vermeldt 21.000 acute besmettingscases over de afgelopen 10 jaar in de EU; 28 daarvan liepen fataal af terwijl er sprake is van een vertienvoudiging van het aantal bekende HEV-gevallen. Vooral Frankrijk, Duitsland en Engeland worden getroffen. Hoewel wat minder uitgesproken dan Zaaijer en Hogema, denkt ook de EFSA dat varkensvlees een belangrijke rol speelt.
Oppassen met droge worst
Wie het virus wil vermijden moet geen rauw, halfgaar (nog roze van binnen) of onvoldoende verhit varkensvlees (70 graden, dus ook geen slow cooking) eten. Van der Poel is beslist: “als je ergens rauw of ongaar varkensvlees geserveerd krijgt, dan moet je de NVWA waarschuwen”. Ook leverworst en de populaire gedroogde varkensworsten (die gemaakt zijn van rauw en niet of onvoldoende verhit vlees) kun je beter laten staan als je tot de risicogroepen voor Hepatitis E behoort, zegt Van der Poel.
Hij pleit voor duidelijke etikettering met een waarschuwing voor risicogroepen op rauw en gedroogd aangeboden varkensproducten. Dat zijn mensen die een verminderde weerstand hebben of immuunonderdrukkers gebruiken als gevolg van een transplantatie of een overactief immuunsysteem. Een Corsicaanse worst van rauw gedroogde lever, de figatellu, blijkt zelfs zo berucht als dodelijke bron van HEV dat in Frankrijk zo’n vermelding al verplicht is voor de algehele bevolking.
Het 'onder controle' van het COV vindt Van der Poel geen gepaste uitdrukking om met de problematiek om te gaan. Om dat te bereiken zou het beter zijn als mensen die gevoelig zijn voor de gevolgen van HEV-besmetting door duidelijke etikettering op rauwe varkensvleesproducten (verwerkte producten dus, zoals bijvoorbeeld droge worst) worden gewaarschuwd. Niet eten van rauw varkensvlees is een al bestaande waarschuwing in verband met zoönosen als salmonella en streptococcus suis.
Boris Hogema (Sanquin) reageert nader op het persbericht van het COV
Het COV schrijft: “Eerder onderzoek (NVWA, Sanquin bloedbank) heeft bevestigd, dat goede verhitting van de lever als grondstof leidt tot producten, die net zo veilig zijn als andere varkensvleesproducten.” Noch de NVWA noch Sanquin hebben dit onderzocht. De NVWA en wijzelf hebben aangetoond dat HEV RNA aanwezig is in een schrikbarend percentage van de leverworst en ‘grondstoffen’ voor productie van vleesproducten. Het is wel zo dat verhitting het virus inactiveert (eerder onderzoek van anderen), maar de NVWA heeft productieprocessen opgevraagd en constateert dat de verhitting in de praktijk onvoldoende kan zijn, en dat deze producten mogelijk infectieus zijn.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
De Keurslager, de betere restaurants en kookboeken adviseren 58-60 graden voor een varkenshaasje. Dat is minder dan 70 graden, maar ik zie de NVWA al die restaurants, kookboeken en websites nog niet blokkeren.
Wat mij o.a. opviel in de uitzending vanmiddag:
- de meeste mensen worden niet ziek van HEV, de echte zieken zijn mensen met een verminderde immuniteit.
- de laatste tijd minder ernstige gevallen in het ziekenhuis;
- dat zou kunnen wijzen op mutatie van het virus, dat kun je positief of negatief uitleggen. In feite kan het alle kanten op.
- de man van de vleessector verschool zich weer dankbaar achter de bekende frase: "we weten nog niet alles, meer onderzoek is nodig".
- er zijn nog geen bewegingen gaande om iets te doen; als inderdaad meer onderzoek nodig is, laat dat zo te merken nog op zich wachten. Ook geen informatie campagne.
Eerst het kalf maar weer laten verdrinken?
Kees van den Bosch van Argos maakte een programma over Hepatitis E dat vanmiddag op Radio 1 (14 uur) te horen is
Eigenlijk ben ik het wel eens met de mening van Gert van der Hoek #37 dat de verantwoordelijkheid vooral ligt bij de aanbieder en bij de consument. Maar dat ontslaat de overheid er niet van om zelf ook iets te ondernemen.
Dat wordt de overheid overigens zeer makkelijk gemaakt.
Het expert panel van de EFSA beschrijft mijns inziens helder wat de overheid zou kunnen doen:
Het EFSA panel adviseert:
1. Verhoog het bewustzijn van de bevolking dat er risico's zitten aan het eten van onvoldoende verhit of rauw varkensvlees. (altijd goed, er kunnen ook andere pathogene micro-organismen inzitten).
2. Adviseer de bevolking varkensvlees door en door te verhitten.
3. Ontwikkel toepasbare technieken om hepatitis E in voedsel te detecteren.
Tel uit je winst. In plaats van als overheid zelf te gaan nadenken wat je het beste kunt doen, kan de overheid ook eventueel gaan praten met deskundigen wat ze van dit advies vinden. Als de overheid het niet snapt (wie snapt dit niet?) laat je het je uitleggen.
Vervolgens stel je een plan van aanpak op om gevolg te geven aan dit advies.
Zeker niet, Gert. Maar 'level playing field' is al evenmin een onbelangrijke realiteit. Kijk naar Engeland: supers vragen om overheidsregulering (op het gebied van dikmakend eten), maar die weigert tot op heden. Onbegrip?
Simone Hertzberger, hoe reageer jij op Gert?