Dat - en meer - legt vanavond Martijn Katan uit in de NRC. Aanleiding voor zijn les zijn de nieuwe Richtlijnen van de Gezondheidsraad. Die zijn ook voor kinderen nog even wennen. Melk is immers niet meer goed voor je botten, maar tegen darmkanker. Alleen heb je er weer niets aan tegen prostaatkanker.
Katan houdt niet van voedingspatronen, schrijft hier vandaag Huib Stam, omdat hij een stofjesdenker is die graag een precieze oorzaak aan een precies gevolg wil kunnen hangen. De nieuwe Richtlijnen zijn gericht op wat mensen eten en drinken - brood, bonen, bier en boerenkool - in plaats van eiwitten, koolhydraten, vitamines - B12 uiteraard - en mineralen zoals zink, ijzer en iodium.
Katan maakt vanuit die blik op op eten voedingswetenschappelijk cabaret van het werk van de Gezondheidsraad.
Hij legt waarom brood in de nieuwe Richtlijnen niet meer goed is voor de vezels of 'de poeperij'. Vroeger moesten we brood eten vanwege de vitamines en mineralen. "Maar", zegt Katan, "vitamines komen in het advies vrijwel niet voor. Volkorenbrood is rijk aan vezel, goed voor de poeperij, maar de effecten van voeding op constipatie doen in het rapport niet mee, net als die op voedselallergie, botbreuken of tandbederf; zelfs obesitas krijgt weinig aandacht." Dan legt Katan uit waarom al die aspecten geen rol meer spelen. "Het advies beperkt zich vrijwel geheel tot effecten van voeding op hart- en vaatziekten, diabetes, borst-, long- en darmkanker." Zo komt dat dus. De Gezondheidsraad heeft een aantal ziektebeelden tot probleem verklaard en heeft daar echt eten als preventieve remedie tegenover gesteld. En daarom, zegt hij, is het enige argument dat voor volkorenbrood pleit het epidemiologische inzicht "dat het hartinfarcten zou voorkomen."
De biochemicus Katan heeft niet zoveel met de statistische maar causaal onverklaarbare verbanden die de nieuwe, nogal epidemiologisch denkende Gezondheidsraad ziet.
Nieuwlichterij
"Nog vreemder" noemt hij het argument voor paar dagelijkse porties melk of yoghurt. De biochemici die vroeger de Richtlijnen van de Gezondheidsraad maakten, leerden ons dat we zuivel moeten nemen vanwege de kalk voor sterke botten en tanden. Die tijd is voorbij, zegt Katan.
Om dat duidelijk te maken voert hij een sketch op zoals wij gisteren in een geitend stel eerste reacties op de nieuwe Richtlijnen ook op elkaar botvierden. Een ouder moet een mondig kind uitleggen waarom het melk moet drinken. De botten doen er niet meer toe. Het nieuwe argument luidt, zegt Katan: "volgens de Gezondheidsraad is het aannemelijk dat de consumptie van zuivel samenhangt met een lager risico op darmkanker." Een slim kind zoekt even op zijn smartphone en vraagt: "en prostaatkanker dan?" Pa staat dan met een mond vol tanden: "prostaatkanker stond niet op het lijstje. Schiet op, je moet naar school!"
Cholesterol niet van belang meer
Hij gaat zo nog even verder, onder meer over cholesterol - het vroeger zo belangrijke stofje waar hij zo bekend mee is, maar dat nu geen enkele rol meer speelt in de nieuwe Richtlijnen - en roken en vlees. De conclusie die de lezer moet trekken is duidelijk: hoe hebben ze nou toch de biochemie uit de Richtlijnen kunnen gooien?
En toch heeft de Gezondheidsraad de oude Katan nou juist geëerd, zoals Stam vandaag opmerkt, met zijn eigen biochemie: alleen in Nederland mag je geen ongefilterde koffie meer drinken. Die richtlijn komt regelrecht uit echt biochemisch goed uitgevoerd, keihard stofjesonderzoek van niemand minder dan Katan. In zijn NRC-stukje gaat hij er helemaal aan voorbij.
Fotocredits: volkoren brood, treehouse1977
Dit artikel afdrukken
Katan maakt vanuit die blik op op eten voedingswetenschappelijk cabaret van het werk van de Gezondheidsraad.
De Gezondheidsraad heeft een aantal ziektebeelden tot probleem verklaard en heeft daar echt eten als preventieve remedie tegenover gesteldPoeperij
Hij legt waarom brood in de nieuwe Richtlijnen niet meer goed is voor de vezels of 'de poeperij'. Vroeger moesten we brood eten vanwege de vitamines en mineralen. "Maar", zegt Katan, "vitamines komen in het advies vrijwel niet voor. Volkorenbrood is rijk aan vezel, goed voor de poeperij, maar de effecten van voeding op constipatie doen in het rapport niet mee, net als die op voedselallergie, botbreuken of tandbederf; zelfs obesitas krijgt weinig aandacht." Dan legt Katan uit waarom al die aspecten geen rol meer spelen. "Het advies beperkt zich vrijwel geheel tot effecten van voeding op hart- en vaatziekten, diabetes, borst-, long- en darmkanker." Zo komt dat dus. De Gezondheidsraad heeft een aantal ziektebeelden tot probleem verklaard en heeft daar echt eten als preventieve remedie tegenover gesteld. En daarom, zegt hij, is het enige argument dat voor volkorenbrood pleit het epidemiologische inzicht "dat het hartinfarcten zou voorkomen."
De biochemicus Katan heeft niet zoveel met de statistische maar causaal onverklaarbare verbanden die de nieuwe, nogal epidemiologisch denkende Gezondheidsraad ziet.
Nieuwlichterij
"Nog vreemder" noemt hij het argument voor paar dagelijkse porties melk of yoghurt. De biochemici die vroeger de Richtlijnen van de Gezondheidsraad maakten, leerden ons dat we zuivel moeten nemen vanwege de kalk voor sterke botten en tanden. Die tijd is voorbij, zegt Katan.
Om dat duidelijk te maken voert hij een sketch op zoals wij gisteren in een geitend stel eerste reacties op de nieuwe Richtlijnen ook op elkaar botvierden. Een ouder moet een mondig kind uitleggen waarom het melk moet drinken. De botten doen er niet meer toe. Het nieuwe argument luidt, zegt Katan: "volgens de Gezondheidsraad is het aannemelijk dat de consumptie van zuivel samenhangt met een lager risico op darmkanker." Een slim kind zoekt even op zijn smartphone en vraagt: "en prostaatkanker dan?" Pa staat dan met een mond vol tanden: "prostaatkanker stond niet op het lijstje. Schiet op, je moet naar school!"
De conclusie die de lezer moet trekken is duidelijk: hoe hebben ze nou toch de biochemie uit de Richtlijnen kunnen gooien?Met sardonisch genoegen neemt Katan vervolgens wraak op het afscheid van de biochemie door de nieuwlichtende Gezondheidsraad. Hij schrijft: "Sem [de slimme zoon met de smartphone, DV] heeft gelijk: veel melk drinken lijkt de kans op prostaatkanker iets te vergroten en dat wordt in het advies genegeerd. Dat komt niet omdat de commissieleden relaties hadden met de zuivel of andere industrieën, daar is streng op gelet. Nee, het komt omdat het advies alleen kijkt naar de ergste tien ziekten in Nederland en daar zit prostaatkanker niet bij. Dat werkt hier vreemd uit."
Cholesterol niet van belang meer
Hij gaat zo nog even verder, onder meer over cholesterol - het vroeger zo belangrijke stofje waar hij zo bekend mee is, maar dat nu geen enkele rol meer speelt in de nieuwe Richtlijnen - en roken en vlees. De conclusie die de lezer moet trekken is duidelijk: hoe hebben ze nou toch de biochemie uit de Richtlijnen kunnen gooien?
En toch heeft de Gezondheidsraad de oude Katan nou juist geëerd, zoals Stam vandaag opmerkt, met zijn eigen biochemie: alleen in Nederland mag je geen ongefilterde koffie meer drinken. Die richtlijn komt regelrecht uit echt biochemisch goed uitgevoerd, keihard stofjesonderzoek van niemand minder dan Katan. In zijn NRC-stukje gaat hij er helemaal aan voorbij.
Fotocredits: volkoren brood, treehouse1977
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
gewoon, wat even in het oog springt in deze tekst:
dan lees ik: "De Gezondheidsraad heeft een aantal ziektebeelden tot probleem verklaard en heeft daar echt eten als preventieve remedie tegenover gesteld."
Een preventieve remedie, dat is toch één grote contradictie?
Niet als je het zo leest:
1. onze voedingspatronen leiden - dat blijkt uit onderzoeken - tot een aantal dominante ziektebeelden
2. als je intervenieert in die voedingspatronen kun je het aantal voorspelbare ziektegevallen en de aard van de ziektebeelden voorkomen
Die interventies doet een bestuurder en zijn dus een remedie. Daar zit een deel van de misvatting: mensen moeten die adviezen adopteren, maar het zijn bestuurlijke oplossingen die vanuit epidemiologie (en dus per definitie niet individueel tot succes hoeven te leiden) tot stand komen. Katan wijst fijntjes op het stukje tussen haakjes in zijn voorbeeld over prostaatkanker.
In een belendend draadje geeft arts Richard Verheesen aan dat de bestuurder nou juist niet bestuurt als hij geen implementatieplan geeft.
Zie daar welke boeiende wereld achter die (schijnbare?) contradictie schuilgaat.
Het gaat mij hier echt over woorden: remediëren is "per definitie" post factum, het is het tegenovergestelde van voorkomen.
remediëren is het toedienen van een remedie: een "substantie die de ziekte geneest". je kan geen remedie toedienen als je nog niet ziek bent.
Als je toch dure woorden wilt gebruiken, noem het dan "profylaxie" of preventie.
Nick, ik weet niet of je dat zo moet willen zien. Deze richtlijnen zijn preventief voor een aantal individuen in de populatie en tegelijk reparatief voor het ziektebeeld in de populatie als geheel.
Jij denkt het vanuit het individu, terwijl deze gezondheidswetenschap primair over de populatie gaat waarvan je de leden die ongewenst voedingsgedrag vertonen zo gek moet krijgen om hun gedrag te veranderen (door hen preventie op zichzelf te laten toepassen).
Je bent het met mij eens: dat heet preventie, niet remedie.
Nu we toch bezig zijn: op deze pagina's wordt 'wetenschapper' ook heel vaak verkeerd gebruikt. 'Wetenschapper' is geen beroep, het is een manier van denken en werken. Ik beschouw mij een wetenschapper (al neem ik soms onbetaald verlof), maar ik werk als reporter, columnist, niet in een labo of onderzoeksinstelling (ik ben ook geen journalist want ik werk niet voor een dagblad of dagelijks nieuws in de media)
'Vorser' of 'onderzoeker' zijn wel beroepen. Héél wat onderzoekers zijn duidelijk geen wetenschappers.