Voorjaar 2016 zal het Voedingscentrum een vernieuwde Schijf van Vijf publiceren. Daarin zijn dan de Richtlijnen Goede Voeding 2015 verwerkt. Gisteren publiceerde de Gezondheidsraad (GR) die nieuwe aanbevelingen voor de voeding. Dat was zonder overdrijven de belangrijkste publicatie van een Nederlandse instelling op het gebied van de voedingskunde in deze eeuw tot nu toe.

Het opstellen van de nieuwe Richtlijnen was een enorme klus, ambitieus en diepgravend. De commissie van de GR, waarin een vijftiental professoren uit diverse disciplines van de voedingskunde zitting hebben, is dan ook niet zo maar een clubje. Het is het hoogste adviesorgaan in dit vakgebied van de overheid. Maar ook voor vele andere universitaire hoogleraren, instellingen, stichtingen en raden is het woord van de Gezondheidsraad het evangelie.

Katan hield hier niet van: ‘Mediterraan is namelijk een te vaag begrip. Zelfs “veel groenten eten” is te vaag,’ zei hij destijds.
De methodiek van de Richtlijnen zou geheel vernieuwd worden, dat was aangekondigd. Dat blijkt inderdaad zo te zijn. In plaats van te onderzoeken (en daarover aanbevelingen te doen) wat afzonderlijke stoffen in de voeding voor de gezondheid betekenen, gaan de aanbevelingen uit van groepen voedingsmiddelen.

Van voedingschemie ..
Dat sluit aan bij de omslag die er in het denken over en bestuderen van voeding is geweest in de laatste jaren. In Nederland verliep dat wat trager dan elders. Waarom was dat? We brengen in herinnering dat professor Martijn Katan, de grootste Nederlandse voedingskundige, in 2011 met emeritaat ging met een afscheidscollege dat getiteld was ‘In Praise of Nutrients’. Daarin pleitte hij ‘voor een terugkeer naar de chemische benadering in het voedingsonderzoek’.

.. naar duidelijke taal en praktische adviezen
Was dat het hoogtepunt van het stofjesdenken, het nutritionisme, of een laatste stuiptrekking? In ieder geval is een onderzoek naar het Mediterrane dieet, PREDIMED, een belangrijke leidraad voor de Gezondheidsraad geweest. Katan hield hier niet van: ‘Mediterraan is namelijk een te vaag begrip. Zelfs “veel groenten eten” is te vaag,’ zei hij destijds. Maar laat dat nu net de kern zijn van de nieuwe, van het nutriënten-denken bevrijde Richtlijnen.

De aanbevelingen op de Healthy Eating Plate, waarvan de Nederlandse versie Het Goede Voeding Bord heet, vertonen frappante overeenkomsten met die uit de nieuwe Richtlijnen.
Aan het Voedingscentrum de taak de nieuwe Richtlijnen te vertalen naar voedingsadviezen voor de burger. Waar is die mee geholpen, in deze tijd van opperste voedselverwarring? Met duidelijke taal en praktische adviezen. Die gemakkelijk toepasbaar zijn in het dagelijks leven en geen radicale veranderingen inhouden als het even kan.

Harvard en Puur Gezond
Om een en ander inzichtelijk te maken, is er het hulpmiddel van de schijf, bord of piramide, waarop grafisch de voedingsadviezen zijn weergegeven. We kennen allemaal de Schijf van Vijf. Helaas heeft die veel van zijn autoriteit verloren, om het zacht uit te drukken. Het is een reliek van de ouderwetse voedingsleren. Er wordt graag over geschamperd.

Maar dat is voorbij. Volgend jaar staat er een Nieuwe Schijf van Vijf. Omdat het Voedingscentrum het ook op Foodlog geregeld moest ontgelden, is dit een mooi moment voor een constructieve bijdrage. Hierbij ziet u voorbeelden van een schijf en een piramide die zeer nauw aansluiten bij de nieuwe Richtlijnen.

goedebord


De eerste is de Healthy Eating Plate van de Harvard T.H. Chan School of Public Health. Dat is de voedingsvoorlichtingsorganisatie van de Amerikaanse Harvard universiteit. De grote man is daar Walter Willett, de Godfather van de epidemiologie, de tak van wetenschap die het vóorkomen van gezondheidskwesties in de bevolking bestudeert.
Willett reageerde met het opstellen van dit advies op de officiële Amerikaanse Schijf van Vijf, die MyPlate heette. Deze werd opgesteld door het Ministerie van Landbouw, waar de deur traditiegetrouw wordt platgelopen door lobbyisten uit de voedingsmiddelenindustrie. Willett had er dit over te zeggen: ‘Helaas (..) combineert MyPlate wetenschap met de invloed van belangen in de landbouw, hetgeen niet het recept voor gezond eten is.’

De aanbevelingen op de Healthy Eating Plate, waarvan de Nederlandse versie Het Goede Voeding Bord heet, vertonen frappante overeenkomsten met die uit de nieuwe Richtlijnen. Even kort: meer groente en fruit, gezonde vetten, bonen, volkoren en minder vlees, suiker en zuivel. Een aantal stokpaardjes van Willett is zichtbaar: minder zuivel en geen aardappelen. De vertaling van Het Goede Voeding Bord is overigens gedaan door Rob van Dam, een Nederlandse onderzoeker aan Harvard.

puurgezondpir_HS
hier vind je de toelichting bij de lagen van de PuurGezond Piramide


Het tweede voorbeeld dat het Voedingscentrum zou kunnen bestuderen komt van dichterbij huis, namelijk van de website puurgezond.nl. Die heeft een schitterende piramide gemaakt , die ook helemaal overeenkomt met de nieuwe Richtlijnen. De piramide hoort bij het boek Eet Meer van Karine Hoenderdos.
Nergens ter wereld zult u gefilterde koffie in de aanbeveling terugvinden, alleen bij ons.
PuurGezond is een van vele initiatieven op het gebied van goede voeding op internet, die al een stap verder zijn in het doorvoeren van de nieuwe inzichten dan het Voedingscentrum, dat tot gisteren op de handen moest zitten.

Filterkoffie van Katan
Tot slot zij opgemerkt dat de geest van Katan nog wel degelijk waart door de Nieuwe Richtlijnen. Namelijk in de aanbeveling om geen ongefilterde koffie te drinken omdat dat het LDL verhoogt. Nergens ter wereld zult u die aanbeveling terugvinden, alleen bij ons. Want het zijn ònze Richtlijnen van onze Gezondheidsraad.

Hier vertelt het Voedingscentrum zelf hoe het op dit moment werkt aan de opvolger van de Schijf van Vijf.

Fotocredits: Dinner Salad, Geoff Peters 604
Dit artikel afdrukken