4 min
Ze zijn bruin, knapperig en daarom lekker. Maar ze maken ons ziek. Dat denkt de Amerikaanse professor Helen Vlassara. Ken je AGEs al en weet je wat je ertegen kunt doen?
AGEs zijn bruin en geven onze voeding een onweerstaanbare smaak en knapperigheid. En ze verbeteren de houdbaarheid. Ze worden ook gemaakt in het lichaam. Daar hopen ze zich op en bedreigen juist de houdbaarheid: ze zorgen voor veroudering en het ontstaan van vrijwel elke denkbare welvaartsziekte.
Helen Vlassara
Tot voor kort werd aangenomen dat de AGEs die in voeding aanwezig zijn niet of nauwelijks worden opgenomen in het lichaam. Dat idee staat op zijn kop door onderzoek van professor dr Helen Vlassara uit New York. Ze werkt al ruim dertig jaar aan AGEs. Haar conclusie: AGEs uit voeding vormen een bedreiging voor het lichaam die we met zijn allen al jarenlang over het hoofd zien. Ze ontwikkelde een dieet dat de inname van AGEs drastisch vermindert en schreef er een boek over: The AGE-Less Diet dat op deze week als Het anti-AGE-dieet verscheen bij uitgeverij Cocobooks. Ze was in Nederland voor de perspresentatie.
Maillard-reactie
AGEs (Advanced Glycation End products) zijn de bruinkleurige resultaten van de Maillard-reactie. Dat is de chemische verbinding van suikers en eiwitten of suikers en vetten. Die reactie treedt onder andere op tijdens het koken, waardoor voedsel zijn heerlijke geur en smaak krijgt. Ontwikkelaars van gerijpte kazen bijvoorbeeld, bestuderen uitvoerig hoe de Maillard-reactie optimaal kan worden benut.
AGEs ontstaan ook in het lichaam. Doordat glucose wordt gekoppeld aan collageen, andere eiwitten of vetten. AGEs worden afgevoerd door de nieren, maar ze stapelen ook in de weefsels. Daar dragen ze bij aan ongeveer elke denkbare welvaarts- en verouderingsziekte van diabetes, Alzheimer en hart- en vaatziektes tot staar en stijve pezen. Geen enkele wetenschapper die twijfelt aan de schadelijkheid van AGEs zodra ze eenmaal de cellen en weefsels barricaderen. Maar waar komen AGEs vandaan?
AGEs zijn smakelijk
Bij mensen met diabetes die continu hoge bloedsuikerspiegels hebben, raakt de AGE-vorming in een stroomversnelling waardoor de pezen zo stijf worden dat schouders en handen hun soepelheid verliezen. Daardoor heeft men jarenlang gedacht dat glucose in het bloed de bottleneck was voor AGE-vorming en dat AGEs in voeding nauwelijks een rol spelen.
Maar door het onderzoek van Vlassara weten we vrijwel zeker dat de AGEs die ontstaan tijdens de bereiding van voedsel ook terecht komen in de weefsels en daar schade aanrichten. Tijdens de perspresentatie van het boek luidt ze de noodklok, die duidelijk ook bestemd is voor de voedingsindustrie. “De hoeveelheid onderzoek die we hebben gedaan is overtuigend. De degradatie van de gezondheid die we momenteel zien, hangt samen met de toegenomen consumptie van AGEs. Doordat ze zo smakelijk zijn, zorgen AGEs ervoor dat we ons overeten. Ze verhogen de belasting van het lichaam met oxidanten, veroorzaken insulineresistentie en chronische ontstekingen. Als we proefdieren én mensen een dieet geven dat minder AGEs bevat, zien we dat het lichaam zich binnen enkele maanden herstelt.”
Terugdringen tot de helft
Producten als kaas, vlees, gebrande noten en bacon zijn rijk aan AGEs, maar totaal uitbannen is gelukkig niet nodig. “Als je de hoeveelheid AGEs uit voeding terugdringt tot de helft, kom je op een veilig niveau en kunnen de nieren zoveel AGEs uitscheiden, dat ze zich niet overmatig ophopen in de weefsels. Een aantal simpele maatregelen die ze propageert:
- Matig zijn met vlees: plantaardige producten vormen veel minder AGEs tijdens de bereiding dan dierlijke.
- Vermijd hoge temperaturen bij de bereiding van vlees, gevogelte en vis (frituren vormt meer AGEs dan bakken),
- Vermijd langdurig bakken of braden (een rare biefstuk bevat minder AGEs dan een well done biefstuk)
- Gebruik van vocht (vis stoven vormt minder AGEs dan vis bakken).
- Verlaag de pH: marineren in azijn of citroensap remt de vorming van AGEs tijdens het bereiden.
Levensduur verlengend
Ook waarschuwt Vlassara voor producten die methylglyoxal bevatten. Methylglyoxal is een belangrijke voorloper voor de snelle vorming van AGEs. Vooral frisdranken staan er bol van en dragen zo bij aan de AGE-belasting van het lichaam.
Sensationeel was haar studie die laat zien dat een dieet dat minder AGEs bevat bij muizen net zo effectief is om de levensduur te verlengen als de beroemde ‘caloric restriction’, maar dan zonder de bijbehorende honger.
Meer onderzoek nodig
Tijdens de presentatie was ook prof dr. Caspar Schalkwijk van de Universiteit van Maastricht aanwezig. Hij is hoogleraar Experimentele Interne Geneeskunde en doet ook onderzoek naar AGEs in voeding, met name bij diabetes. Hij onderschrijft dat ‘het absoluut een misvatting is dat AGEs alleen in diabeten verhoogd zijn en alleen in diabeten leiden tot complicaties. Met name in patiënten met nierfalen stappelen AGE’s zich sterk op als gevolg van een verminderde klaring. Dit heeft bij hen consequenties voor hart- en vaatziekten. Juist in patiënten met een verminderde nierfunctie, in Nederland heeft ongeveer 1 op de 20 Nederlanders nierschade met verlies van nierfunctie, verwacht ik dat AGE’s opgenomen vanuit het dieet weleens een grote impact kunnen hebben en is een laag AGE-dieet aan te bevelen.”
Hij heeft ook kritiek. Hij denkt dat bij gezonde mensen fructose een groter probleem is dan AGEs uit de voeding. “Fructose is vele malen erger zelfs dan glucose. Door het gebruik van HFCS krijgen we er steeds meer van binnen. En omdat het nauwelijks verzadigt, blijven mensen ervan eten.”
Ook vraagt hij zich af waarom het dieet van Vlassara werkt. “Is dat alleen maar omdat er minder AGEs inzitten? Of spelen er andere factoren? Als je producten korter kookt blijven meer anti-oxidanten bewaard. Dat kan ook een oorzaak zijn dat het dieet werkt.” Maar even later vult hij aan: “Vlassara heeft bij muizen overigens wel onomstotelijk vastgesteld dat AGEs vanuit de voeding in het lichaam terechtkomen. Ze heeft twee groepen muizen identieke diëten gevoerd met als enige verschil toegevoegde AGEs. Daardoor weten we dat AGEs vanuit de voeding worden opgenomen. Bij muizen in elk geval.” Hij denkt dat het onderzoek dat definitief aantoont dat AGEs uit de voeding terecht komen in de weefsels, nog gedaan moet worden. “Daarvoor zou je radioactief gelabelde AGEs moeten gebruiken.”
Vlassara: doe nu iets
Maar Vlassara vindt dat we daarop niet mogen wachten. “Het menselijke leed en de kosten van de huidige welvaartsepidemieën zijn te groot. Er is geen enkele reden om het toepassen van deze kennis uit te stellen in afwachting van het laatste stukje wetenschappelijk bewijs. Het anti-AGE-dieet werkt en kan veilig gecombineerd worden met elk ander dieet. Zonder dat mensen honger hoeven te leiden. We kunnen de moderne epidemieën met simpele maatregelen een halt toeroepen. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen dat zo snel mogelijk ontdekken.”
Helen Vlassara's lezing bij uitgever Cocobooks is te bekijken op youtube:
Hanny Roskamp schrijft over voeding en gezondheid voor verschillende bladen en is auteur van onder meer De Houdbare Vrouw.
Fotocredits: in the cheese shop, uitsnede, mollyali
Dit artikel afdrukken
Helen Vlassara
Tot voor kort werd aangenomen dat de AGEs die in voeding aanwezig zijn niet of nauwelijks worden opgenomen in het lichaam. Dat idee staat op zijn kop door onderzoek van professor dr Helen Vlassara uit New York. Ze werkt al ruim dertig jaar aan AGEs. Haar conclusie: AGEs uit voeding vormen een bedreiging voor het lichaam die we met zijn allen al jarenlang over het hoofd zien. Ze ontwikkelde een dieet dat de inname van AGEs drastisch vermindert en schreef er een boek over: The AGE-Less Diet dat op deze week als Het anti-AGE-dieet verscheen bij uitgeverij Cocobooks. Ze was in Nederland voor de perspresentatie.
Maillard-reactie
AGEs (Advanced Glycation End products) zijn de bruinkleurige resultaten van de Maillard-reactie. Dat is de chemische verbinding van suikers en eiwitten of suikers en vetten. Die reactie treedt onder andere op tijdens het koken, waardoor voedsel zijn heerlijke geur en smaak krijgt. Ontwikkelaars van gerijpte kazen bijvoorbeeld, bestuderen uitvoerig hoe de Maillard-reactie optimaal kan worden benut.
AGEs ontstaan ook in het lichaam. Doordat glucose wordt gekoppeld aan collageen, andere eiwitten of vetten. AGEs worden afgevoerd door de nieren, maar ze stapelen ook in de weefsels. Daar dragen ze bij aan ongeveer elke denkbare welvaarts- en verouderingsziekte van diabetes, Alzheimer en hart- en vaatziektes tot staar en stijve pezen. Geen enkele wetenschapper die twijfelt aan de schadelijkheid van AGEs zodra ze eenmaal de cellen en weefsels barricaderen. Maar waar komen AGEs vandaan?
AGEs zijn smakelijk
Bij mensen met diabetes die continu hoge bloedsuikerspiegels hebben, raakt de AGE-vorming in een stroomversnelling waardoor de pezen zo stijf worden dat schouders en handen hun soepelheid verliezen. Daardoor heeft men jarenlang gedacht dat glucose in het bloed de bottleneck was voor AGE-vorming en dat AGEs in voeding nauwelijks een rol spelen.
Maar door het onderzoek van Vlassara weten we vrijwel zeker dat de AGEs die ontstaan tijdens de bereiding van voedsel ook terecht komen in de weefsels en daar schade aanrichten. Tijdens de perspresentatie van het boek luidt ze de noodklok, die duidelijk ook bestemd is voor de voedingsindustrie. “De hoeveelheid onderzoek die we hebben gedaan is overtuigend. De degradatie van de gezondheid die we momenteel zien, hangt samen met de toegenomen consumptie van AGEs. Doordat ze zo smakelijk zijn, zorgen AGEs ervoor dat we ons overeten. Ze verhogen de belasting van het lichaam met oxidanten, veroorzaken insulineresistentie en chronische ontstekingen. Als we proefdieren én mensen een dieet geven dat minder AGEs bevat, zien we dat het lichaam zich binnen enkele maanden herstelt.”
Terugdringen tot de helft
Producten als kaas, vlees, gebrande noten en bacon zijn rijk aan AGEs, maar totaal uitbannen is gelukkig niet nodig. “Als je de hoeveelheid AGEs uit voeding terugdringt tot de helft, kom je op een veilig niveau en kunnen de nieren zoveel AGEs uitscheiden, dat ze zich niet overmatig ophopen in de weefsels. Een aantal simpele maatregelen die ze propageert:
- Matig zijn met vlees: plantaardige producten vormen veel minder AGEs tijdens de bereiding dan dierlijke.
- Vermijd hoge temperaturen bij de bereiding van vlees, gevogelte en vis (frituren vormt meer AGEs dan bakken),
- Vermijd langdurig bakken of braden (een rare biefstuk bevat minder AGEs dan een well done biefstuk)
- Gebruik van vocht (vis stoven vormt minder AGEs dan vis bakken).
- Verlaag de pH: marineren in azijn of citroensap remt de vorming van AGEs tijdens het bereiden.
Levensduur verlengend
Ook waarschuwt Vlassara voor producten die methylglyoxal bevatten. Methylglyoxal is een belangrijke voorloper voor de snelle vorming van AGEs. Vooral frisdranken staan er bol van en dragen zo bij aan de AGE-belasting van het lichaam.
Sensationeel was haar studie die laat zien dat een dieet dat minder AGEs bevat bij muizen net zo effectief is om de levensduur te verlengen als de beroemde ‘caloric restriction’, maar dan zonder de bijbehorende honger.
Meer onderzoek nodig
Tijdens de presentatie was ook prof dr. Caspar Schalkwijk van de Universiteit van Maastricht aanwezig. Hij is hoogleraar Experimentele Interne Geneeskunde en doet ook onderzoek naar AGEs in voeding, met name bij diabetes. Hij onderschrijft dat ‘het absoluut een misvatting is dat AGEs alleen in diabeten verhoogd zijn en alleen in diabeten leiden tot complicaties. Met name in patiënten met nierfalen stappelen AGE’s zich sterk op als gevolg van een verminderde klaring. Dit heeft bij hen consequenties voor hart- en vaatziekten. Juist in patiënten met een verminderde nierfunctie, in Nederland heeft ongeveer 1 op de 20 Nederlanders nierschade met verlies van nierfunctie, verwacht ik dat AGE’s opgenomen vanuit het dieet weleens een grote impact kunnen hebben en is een laag AGE-dieet aan te bevelen.”
Hij heeft ook kritiek. Hij denkt dat bij gezonde mensen fructose een groter probleem is dan AGEs uit de voeding. “Fructose is vele malen erger zelfs dan glucose. Door het gebruik van HFCS krijgen we er steeds meer van binnen. En omdat het nauwelijks verzadigt, blijven mensen ervan eten.”
Ook vraagt hij zich af waarom het dieet van Vlassara werkt. “Is dat alleen maar omdat er minder AGEs inzitten? Of spelen er andere factoren? Als je producten korter kookt blijven meer anti-oxidanten bewaard. Dat kan ook een oorzaak zijn dat het dieet werkt.” Maar even later vult hij aan: “Vlassara heeft bij muizen overigens wel onomstotelijk vastgesteld dat AGEs vanuit de voeding in het lichaam terechtkomen. Ze heeft twee groepen muizen identieke diëten gevoerd met als enige verschil toegevoegde AGEs. Daardoor weten we dat AGEs vanuit de voeding worden opgenomen. Bij muizen in elk geval.” Hij denkt dat het onderzoek dat definitief aantoont dat AGEs uit de voeding terecht komen in de weefsels, nog gedaan moet worden. “Daarvoor zou je radioactief gelabelde AGEs moeten gebruiken.”
Vlassara: doe nu iets
Maar Vlassara vindt dat we daarop niet mogen wachten. “Het menselijke leed en de kosten van de huidige welvaartsepidemieën zijn te groot. Er is geen enkele reden om het toepassen van deze kennis uit te stellen in afwachting van het laatste stukje wetenschappelijk bewijs. Het anti-AGE-dieet werkt en kan veilig gecombineerd worden met elk ander dieet. Zonder dat mensen honger hoeven te leiden. We kunnen de moderne epidemieën met simpele maatregelen een halt toeroepen. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen dat zo snel mogelijk ontdekken.”
Helen Vlassara's lezing bij uitgever Cocobooks is te bekijken op youtube:
Hanny Roskamp schrijft over voeding en gezondheid voor verschillende bladen en is auteur van onder meer De Houdbare Vrouw.
Fotocredits: in the cheese shop, uitsnede, mollyali
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
#66: zie mijn pagina hierover. Geen verdachtmakingen maar gebaseerd op onderzoek van diverse instanties en actievoerders. De IHA beveelt aan om niet vaker dan een maal in de 2 maanden Noorse zalm te eten omdat anders toxische grenswaarden overschreden worden.
Wicher, laten we niet in semantische en taalkundige discussies verzeild raken ('net met de hakken over de sloot' is nogal tautologisch; 'nederlands' moet in beide gevallen zijn 'Nederlands'; een vragende zin wordt doorgaans afgesloten met een vraagteken). Mijn vraag is: kan Noorse kweekzalm (die ik graag rauw eet) werkelijk kwik, cadmium en arseen bevatten en wel zoveel dat we het beter niet kunnen eten? Is daar onderzoek naar gedaan, vraag ik ook aan Frank #61? Ik heb begrepen dat het vooral vermoedens en verdachtmakingen zijn.
Huib, foei toch. Het was in de 50-tiger jaren dat ik net met de hakken over de sloot voor het vak nederlands mijn HBS-B examen deed.
Ik meen mij te herinneren dat er in het nederlands een verschil in betekenis is tussen "bevat" en "kan bevatten". Of vergis ik mij daarin.
Robert #57, Het voorbeeld van beta-caroteen is in mijn ogen om twee redenen geen goed voorbeeld:
1. De reden dat vermoed werd dat beta-caroteen gezondheidsbevorderend werkt was omdat groenten waarin dit veel voorkomt gezond bleken. De afleiding ging hier dus de andere kant op (van voedsel naar stofje, niet andersom).
2. Ook de constatering over negatieve effecten van losse suppletie met beta-caroteen zijn wat genuanceerder. Zo blijken de trials waarin potentieel schadelijke effecten werden gevonden te zijn gedaan met synthetische beta-caroteen. Vervolgonderzoek naar aanleiding van de negatieve resultaten heeft laten zien dat dit niet equivalent is met de beta-carotenen in groenten.
Wel ben ik het met je eens dat er vreemde resultaten in de lijst met onderzochte voedingsmiddelen voorkomen, die niet lijken te stroken met observationeel onderzoek van die voedingsmiddelen. Dat is ook wat ik bedoel met discrepantie: uit de door jouw bestudeerde literatuur concludeer jij dat pinda's waarschijnlijk gezond zijn, terwijl Vlassara stelt dat ze mogelijk ongezond zijn vanwege de relatief hoge concentratie AGEs.
Een ander voorbeeld dat daar aan toegevoegd kan worden is olijfolie. Uit de paper waar ik in #55 naar link blijkt dat zelfs koudgeperste olijfolie veel AGEs zou bevatten, terwijl consumptie daarvan over het algemeen met een gezond voedingspatroon wordt geassocieerd.
Het is daarom niet onterecht dat je kritiek uit en je bent daar niet de enige mee, maar zoals Sander en Huib in #58 en #59 terecht opmerken, enige nuance is wel op zijn plaats. Zowel in de stelling van Vlassara over de schadelijkheid van ons eten, als in de stelling dat haar resultaten geheel niet valide zouden zijn.
Wat betreft je vragen, als je wilt weten wat zij nu bewezen denkt te hebben en welke onderbouwingen daarvoor worden aangehaald, dan is de paper die ik in #55 noem een goede bron. Enkele zinnen hieruit:
- "The formation of AGEs is a part of normal metabolism, but if excessively high levels of AGEs are reached in tissues and the circulation they can become pathogenic"
- "In addition to AGEs that form within the body, AGEs also exist in foods." ... "In particular, grilling, broiling, roasting, searing, and frying propagate and accelerate new AGE formation."
- "Because it had previously been assumed that dietary AGEs (dAGEs) are poorly absorbed, their potential role in human health and disease was largely ignored. However, recent studies with the oral administration of a single AGE-rich meal to human beings as well as labeled single protein-AGEs or diets enriched with specific AGEs such as MG to mice clearly show that dAGEs are absorbed and contribute significantly to the body’s AGE pool."
- "Studies in healthy human beings show that dietary AGEs (dAGEs) directly correlate with circulating AGEs, such as CML and MG, as well as with markers of oxidative stress. Moreover, restriction of dAGEs in patients with diabetes or kidney disease as well as in healthy subjects also reduces markers of oxidative stress and inflammation. Together, the findings from animal and human studies suggest that avoidance of dAGEs in food helps delay chronic diseases and aging in animals and possibly in human beings"
Kortom, in deze publicatie brengt Vlassara en haar groep het (zoals te verwachten) voorzichtig met termen als "the findings suggest" en "possibly in human beings".
Ff off topic tussendoor heren #61 en #62: er komen elke dag alleen al in IJmuiden ik meen zes volle vrachtwagen verse kweekzalm uit Noorwegen aan. Wat zit daar precies in, zegt u?