In 2020 onthulde de Europese Commissie haar visionaire voedselstrategie 'Van boer tot bord'. De strategie moest het Europese voedsel verduurzamen, door productie, distributie en consumptie te transformeren en zo het toonbeeld worden van de milieu-georiënteerde Green Deal van de EU. Maar het plan is door de werkelijkheid ingehaald, constateert Euronews. Als de Commissie in november afzwaait zal waarschijnlijk meer dan twee derde van de strategie onvoltooid achterblijven.
De 27 initiatieven uit het oorspronkelijke plan groeiden uit tot 31 acties. Maar van al die onderdelen van de Boer tot Bord-strategie, zijn er 15 nog niet van start gegaan. In werkelijkheid is alleen op de elementen die betrekking hebben op de landbouw – de "boer"-kant – ondubbelzinnig vooruitgang geboekt.

Hoe kon een initiatief, dat zo groots werd aangekondigd, zo ver achterblijven op schema?

Het lijkt erop dat de strategie verstrikt is geraakt in het web van bureaucratische inertie, politieke weerstand én, niet te vergeten, de boerenprotesten. Want hoewel de Europese Commissie zelf in een tijdlijn vrijwel alle initiatieven aftikt, blijkt dat in veel gevallen niet meer in te houden dan het opstellen van een impactanalyse. Dat is een analytisch document dat de voor- en nadelen van verschillende beleidsopties uiteenzet. En of die helemaal realistisch waren, viel ook nog eens te bezien.

Een vergaande streep door de rekening was het besluit van Commissie-voorzitter Ursula Von der Leyen zelf, om de SUR het pesticidenreductie-voorstel op te schorten. Verschillende andere initiatieven haalden nog niet eens de voorstelfase. Denk bijvoorbeeld aan de herziening van de normen voor dierenwelzijn, waar 1,4 miljoen Europese burgers hun handtekening onder zetten, of de plannen voor gezondheidsgerichte etikettering op voedselverpakkingen en etikettering met betrekking tot duurzaamheid, herkomstaanduiding en datumering.

Ook de Sustainable Food Systems Law, ooit beschouwd als de ruggengraat van de hele strategie, is na herhaalde vertragingen voor onbepaalde tijd uitgesteld en voor de beloften om de vraag naar duurzaam voedsel te stimuleren en normen voor maximale voedingsstoffenniveaus vast te stellen lijkt niets in de pijplijn te zitten.

Bij een zevental initiatieven ligt er inmiddels wel een EC-voorstel op tafel, maar moet dat nog door het Europees Parlement en de lidstaten goedgekeurd worden. Van twee daarvan is de verwachting dat ze het halen voordat het mandaat van de Commissie afloopt: de ontbijt-richtlijnen en de corporate due diligence-regels. Voor de overige voorstellen gaat dat niet meer lukken voor de verkiezingen in juni, al lijkt de eindstreep in zicht voor het certificeren van koolstofverwijdering op boerderijen, de omgang met nieuwe gentechnieken en de aanpak van voedselverspilling, schrijft Euronews.

Op het gebied van het landbouwbeleid zijn wel een achttal initiatieven afgerond, waarmee 72,7% van de 'boer'-tak zou zijn voltooid. Zo zijn er aanbevelingen gedaan aan elke lidstaat over strategische plannen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, voorstellen over duurzaamheidsgegevens van boerderijen, hervormingen doorgevoerd aan pesticidenstatistieken en marketingregels opgesteld voor biologische pesticiden.

De verzachting en het opschorten van de plannen onder druk van de boerenprotesten in verschillende Europese landen, laten de van Boer tot Bord-strategie lijken op een papieren tijger. Wat is de status nu? Ambtenaren spuien wollige taal over de toekomst ervan. "De beleidsdoelstellingen Van Boer tot Bord blijven geldig," aldus een woordvoerder van de Commissie aan Euronews. "De precieze modaliteiten, tijdlijnen en wetgevingsprocessen om ze te bereiken, worden voortdurend herzien."

Dat gebeurt bijvoorbeeld in de door Von der Leyen's in het leven geroepen 'strategische dialoog' over de toekomst van de landbouw. Sinds die dialoog van start is gegaan, heeft Von der Leyen het niet meer over de Boer tot Bord-strategie gehad. Volgens een ambtenaar is Van Boer tot Bord "nu een integraal onderdeel van het beleidskader waarbinnen de strategische dialoog plaatsvindt."