In essentie zijn de meest voorkomende ‘welvaartsziekten’, zoals type 2 diabetes, hart- en vaatziekten en kanker, stofwisselingsziekten waarbij voeding een belangrijke rol speelt. De biochemische ‘routekaart’ waaraan ondermeer biologen van de Vrije Universiteit werken geeft een prachtig inzicht in hoe dit soort ziekten kunnen ontstaan. Dat opent de deur naar wat de onderzoekers ‘op maat gemaakte diëten ter vervanging van medicijnen‘ noemen. “We begrijpen nu voor het eerst hoe een mens zichzelf precies maakt uit de voeding die hij tot zich neemt” vertelde een VU-hoogleraar recent aan een journalist van de Volkskrant.

“De mens is een chemisch proces als een ander”, meende ook Willem Fredrik Hermans in 1964. Voeding is in die visie een zak met nutriënten, die in optimale dosering het functioneren van het lichaam ondersteunt. Het idee dat we zijn wat we eten komt in de filosofie al veel langer voor. "Dis-moi ce que tu manges, je te dirai qui tu es" (zeg me wat je eet, dan zal ik je zeggen wie je bent), schreef Anthelme Brillat-Savarin in 1826 en door de meesten die het hem nazeggen wordt dat inderdaad zo letterlijk bedoeld. Voor Brillat-Savarin was eten echter vooral een levenskunst. Voedsel is meer dan chemie. Het is een belangrijk onderdeel van onze sociale en culturele identiteit. Door de manier waarop we eten, kunnen we ons onderscheiden van anderen, maar het is ook een middel om ons te verbinden. Denk aan de cultuur van gastvrijheid, het delen van ons eten met mensen die honger hebben, en de gezamenlijke feestmaaltijd. Geen feest zonder lekker eten.

De toenemende individualisering en het daarmee gepaard gaande verlies aan sociale cohesie is mede een oorzaak van het toenemen van welvaartsziekten. Met de opmars van de magnetron, de snelle hap op het station en het bord op schoot voor de televisie hebben we ons een leefstijl aangemeten die nadelige gevolgen voor de gezondheid heeft en verliezen we daarnaast ook een deel van onze identiteit. Persoonlijke op maat gemaakte diëten lossen maar een deel van dat probleem op. Voor wie het kan betalen levert het de mogelijkheid van een lang en fysiek gezond leven. Maar naar waarschijnlijkheid wel een leeg en eenzaam leven.

Deze column verscheen deze week in de printeditie van Ad Valvas.

Fotocredits: Unseen drama, uitsnede, Olivier H.
This man on the right was casually having dinner by himself by the pond. I don't know anything about his story, I did not dare to ask. There was nothing sad on his face, but still...
Dit artikel afdrukken