3 min
Er is iets geks aan de hand. Terwijl de wereld schreeuwt om meer vlees en de productie daarvan zal toenemen, nadert in Nederland een van de belangrijkste vleessectoren de afgrond. Varkensslachter Vion - 'boergenoteerd' met als enige aandeelhouder boerenkoepel ZLTO - maakte afgelopen week zijn jaarcijfers bekend: 14 miljoen euro netto resultaat op een omzet van 9,5 miljard. Dat is nauwelijks meer dan 1 promille. In werkelijkheid draait het bedrijf inmiddels rood volgens LTO-blad Nieuwe Oogst. Eigenaar ZLTO reageerde openlijk teleurgesteld.
Vion maakt al sinds zijn oprichting in 2003 minieme winsten. Het werd opgericht om de heftige concurrentie tussen slachterijen op te heffen. De geringe winstgevendheid was in eerste aanleg minder belangrijk dan het omkeren van de negatieve spiraal van die concurrentie. Toch begint de situatie nu spannend te worden omdat het bedrijf op zijn vermogen dreigt in te teren. Niettemin geeft de top van het bedrijf aan dat de gevolgde koers - concentratie van de varkensslacht en het maken van concepten zoals het 1-ster varkensvlees in samenwerking met de Dierenbescherming - de juiste is.
Ilona Lesscher van boerenblad Nieuwe Oogst dook in het jaarverslag van VION over 2011 en constateerde dat circa 44 miljoen aan gelegenheidsbaten - uit vrijvallende voorzieningen en latente verplichtingen - bij elkaar is gesprokkeld om de winst niet negatief te laten zijn. Die berekening werd dit weekend teruggetrokken. Hoe roder de cijfers, hoe dramatischer het nieuws moet Lesscher gedacht hebben. Maar zelfs zonder het aanzetten van die cijfers is de situatie al dramatisch genoeg. Het is namelijk niet ondenkbaar dat de koers inderdaad de juiste is, maar dat de marktomstandigheden de koers onmogelijk maken.
Vion is het derde grote voedingsmiddelenconcern van Nederland. Het moet Unilever en Heineken voor laten gaan en laat zelf net FrieslandCampina achter zich.
FrieslandCampina is net als Vion een bedrijf in boerenhanden. De 'aandelen' zijn in handen van een coöperatie van boeren die het beleidsmatige heft in handen van een directie hebben gegeven. FrieslandCampina behaalde € 285 miljoen winst op een kleine 9 miljard omzet in 2011. De in producten vergelijkbare Franse niet boergenoteerde zuivelgigant Danone verdiende ruim 1,7 miljard op een omzet van 19 miljard. Unilever en Heineken boekten omzetten van € 46,5 miljard en 17,1 miljard en boekten daarop nettowinsten van € 4,6 (Unilever) en € 1,4 miljard (Heineken). Daarmee verdiende FrieslandCampina 3% per euro omzet, Danone 9%, Unilever 10%, Heineken 30% . De varkensslachter blijft ver achter. Terwijl FrieslandCampina het vergeleken bij Vion goed lijkt te doen, moet geconstateerd worden dat Danone driemaal zoveel verdient. Net zoveel als een algemeen voedingsmiddelenconcern als Unilever.
De verhoudingen tussen omzet en nettowinst laten zien dat de verhoudingen bij boergenoteerde bedrijven uit de pas lopen met vrije markt bedrijven. In vleesproductie is de situatie dramatisch te noemen. Dat wordt verklaard door de geringe waardetoevoeging. Brouw bier van goedkope grondstoffen als water, hop en granen. Geef er een sterk merk aan en je verdient geld. Maak toetjes van melk en je verdient geld. Helaas moet je er ook melk en kaas bij verkopen waar nauwelijks waarde aan toe te voegen valt. Toch moet je dat omdat je de melk van je aandeelhouders niet kunt weigeren en ze - steeds meer - melk gaan maken. Het zijn net varkenshouders. Boeren maken steeds meer om hun kosten laag te houden, maar kunnen niet op tegen de kostprijzen van productie van elders.
Kijkend naar de winst van FrieslandCampina - een boerencoöperatie die vele merkconcepten, van Mona tot CoolBest, in huis heeft - zou je kunnen denken dat bedrijven die óók te maken hebben met de invloed van primaire productie op hun resultaat het slechter doen, dan bedrijven die vrijelijk overal in de wereld kunnen inkopen. Dat moet iets betekenen. Verwerkers die aan boeren vast zitten raken achterop in winstgevendheid en lopen het risico te verdwijnen. Hun boeren staan reeds op instorten.
FrieslandCampina en zijn rechtsvoorgangers zijn al decennia verder in hun merken- en conceptenaanpak dan Vion en doet het daarom beter. Vergeleken bij het beursgenoteerde Danone blijft echter ook dit dit boergenoteerde bedrijf ver achter. Kan een Vion met zoveel achterstand het redden tegen de overal in de wereld opkomende vleesproductie en de weerstand daartegen in eigen land?
Dat is de vraag die gesteld moet worden. Er zit een politieke vraag aan vast: als we vlees - zelfs maar tot bijvoorbeeld een derde van onze huidige consumptie - willen blijven produceren in Noord-West Europa, dan zal de productieketen daarvan politiek beschermd moeten worden. Anders is het niet ondenkbaar dat die productieketen verdwijnt en wij voortaan in Zuid-Amerika, de VS, China en mogelijk Rusland om de buitengewoon kostbaar wordende restjes moeten bedelen. Die consequentie wordt in Den Haag en Brussel nog nauwelijks begrepen, terwijl het wel eens ouderwets tijd zou kunnen zijn voor een heuse Europese agrofoodpolitiek.
Dit artikel afdrukken
Ilona Lesscher van boerenblad Nieuwe Oogst dook in het jaarverslag van VION over 2011 en constateerde dat circa 44 miljoen aan gelegenheidsbaten - uit vrijvallende voorzieningen en latente verplichtingen - bij elkaar is gesprokkeld om de winst niet negatief te laten zijn. Die berekening werd dit weekend teruggetrokken. Hoe roder de cijfers, hoe dramatischer het nieuws moet Lesscher gedacht hebben. Maar zelfs zonder het aanzetten van die cijfers is de situatie al dramatisch genoeg. Het is namelijk niet ondenkbaar dat de koers inderdaad de juiste is, maar dat de marktomstandigheden de koers onmogelijk maken.
Vion is het derde grote voedingsmiddelenconcern van Nederland. Het moet Unilever en Heineken voor laten gaan en laat zelf net FrieslandCampina achter zich.
FrieslandCampina is net als Vion een bedrijf in boerenhanden. De 'aandelen' zijn in handen van een coöperatie van boeren die het beleidsmatige heft in handen van een directie hebben gegeven. FrieslandCampina behaalde € 285 miljoen winst op een kleine 9 miljard omzet in 2011. De in producten vergelijkbare Franse niet boergenoteerde zuivelgigant Danone verdiende ruim 1,7 miljard op een omzet van 19 miljard. Unilever en Heineken boekten omzetten van € 46,5 miljard en 17,1 miljard en boekten daarop nettowinsten van € 4,6 (Unilever) en € 1,4 miljard (Heineken). Daarmee verdiende FrieslandCampina 3% per euro omzet, Danone 9%, Unilever 10%, Heineken 30% . De varkensslachter blijft ver achter. Terwijl FrieslandCampina het vergeleken bij Vion goed lijkt te doen, moet geconstateerd worden dat Danone driemaal zoveel verdient. Net zoveel als een algemeen voedingsmiddelenconcern als Unilever.
De verhoudingen tussen omzet en nettowinst laten zien dat de verhoudingen bij boergenoteerde bedrijven uit de pas lopen met vrije markt bedrijven. In vleesproductie is de situatie dramatisch te noemen. Dat wordt verklaard door de geringe waardetoevoeging. Brouw bier van goedkope grondstoffen als water, hop en granen. Geef er een sterk merk aan en je verdient geld. Maak toetjes van melk en je verdient geld. Helaas moet je er ook melk en kaas bij verkopen waar nauwelijks waarde aan toe te voegen valt. Toch moet je dat omdat je de melk van je aandeelhouders niet kunt weigeren en ze - steeds meer - melk gaan maken. Het zijn net varkenshouders. Boeren maken steeds meer om hun kosten laag te houden, maar kunnen niet op tegen de kostprijzen van productie van elders.
Kijkend naar de winst van FrieslandCampina - een boerencoöperatie die vele merkconcepten, van Mona tot CoolBest, in huis heeft - zou je kunnen denken dat bedrijven die óók te maken hebben met de invloed van primaire productie op hun resultaat het slechter doen, dan bedrijven die vrijelijk overal in de wereld kunnen inkopen. Dat moet iets betekenen. Verwerkers die aan boeren vast zitten raken achterop in winstgevendheid en lopen het risico te verdwijnen. Hun boeren staan reeds op instorten.
FrieslandCampina en zijn rechtsvoorgangers zijn al decennia verder in hun merken- en conceptenaanpak dan Vion en doet het daarom beter. Vergeleken bij het beursgenoteerde Danone blijft echter ook dit dit boergenoteerde bedrijf ver achter. Kan een Vion met zoveel achterstand het redden tegen de overal in de wereld opkomende vleesproductie en de weerstand daartegen in eigen land?
Dat is de vraag die gesteld moet worden. Er zit een politieke vraag aan vast: als we vlees - zelfs maar tot bijvoorbeeld een derde van onze huidige consumptie - willen blijven produceren in Noord-West Europa, dan zal de productieketen daarvan politiek beschermd moeten worden. Anders is het niet ondenkbaar dat die productieketen verdwijnt en wij voortaan in Zuid-Amerika, de VS, China en mogelijk Rusland om de buitengewoon kostbaar wordende restjes moeten bedelen. Die consequentie wordt in Den Haag en Brussel nog nauwelijks begrepen, terwijl het wel eens ouderwets tijd zou kunnen zijn voor een heuse Europese agrofoodpolitiek.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Der verliezen van VION zijn verklaarbaar. VION probeert de kostprijs zo laag mogelijk te houden. Letterlijk alles (vee, arbeid, etc) moet zo goedkoop mogelijk geleverd worden. Dat proberen zich te onderscheiden op prijs, nekt VION. Want op een gegeven moment kan de prijs niet meer omlaag. Maar in de tussentijd - lees afgelopen 10 jaar - is de kwaliteit wel gezakt, want dat was voor de leveranciers van VION de enige manier om niet failliet te gaan. Deze kwaliteits-erosie icm bezuinigen tot aan het gaatje zal eindigen met de déconfiture van VION. Ik verwacht namelijk niet dat VION ooit een product kan of wil ontwikkelen wat een andere USP heeft dan een lage prijs.
Hoe zit het met de boeren die aan Danone leveren ? Zijn die zo slecht af, vergeleken met hun collega's ?
Concurrerende slachterijen proberen GFS varkenshouders weg te kapen bij VION, middels een hogere prijs. Wat kunnen deze slachterijen wat VION niet kan ?
Als die 'restjes' uit de rest van de wereld zo kostbaar worden - is dat geen stimulans om hier weer meer te gaan produceren ?
Overigens is het ook een optie, om geïmporteerd 'fout vlees' net als 'fout hout' via wetgeving aan banden te leggen ('fout' vanwege negatieve milieu-aspecten en mens/dieronvriendelijkheid). Amerikaans hormoonvlees is hier ook verboden.
Dan moet er wel stelling genomen worden op een aantal verwante gebieden (zoals 'foute' geïmporteerde diervoeding voor onze eigen vleesproductie).
#30. Het gaat om een mogelijk toekomstbeeld voor Nederland / Europa. Daarmee is Japan interessant. Wat nog interessanter is, is het consumentengedrag in Japan. Tevens de rol van grotere conglomeraten in de landbouw zoals Takii, bierbrouwer Kirin (die ook Sake doet), Kagome in de tomaten, etc.
Waar het kort door de bocht op neerkomt is dat de agrarische producenten het vers-schap blijven beheersen en duidelijk richting voedselverwerking gaan. Dat de van origine voedselverwerkers zich richten op nieuwe markten (Australia, China, Singapore). Primaire activiteiten in de landbouw worden afgestoten. Dat er veel R&D ontwikkelingen plaatsvinden bij 2 multinationals in het zaadgoed, die zich kunnen meten met de multinationals en de Nederlanders in deze inustrie. De ouderwetse primaire landbouw inderdaad vergrijst en verdwijnt. In opkomst is de 'traditionele' boer die local for local levert en die qua product, marketing en prijsstelling veel verder zijn dan in Europa.
Japan is een 'Mekka' voor echte foodies. Dat is wellicht de goede kant aan het Japan scenario voor Nederland.
Japanse situatie totaal niet vergelijkbaar met de onze. Kleinschaligheid troef. Anderhalf ha per boer? Huizenhoge importheffingen voor rijst. Weinig land voor landbouw ter beschikking. VS de grootste exporteur voor Japan? Meer dan de helft van de boeren ouder dan 60 jaar. En last but not least, sake is hot.
Dat vind ik een spannende waarneming Piet. Het lijkt in ieder geval verdacht veel op de richting die ik Europa nu op zie gaan.