Gisteren de ochtend doorgebracht in goed gezelschap. Pay-uun Hiu (Volkskrant/Volkskeuken en overtuigd vegetariër) en ik (bewust vleeseter) gingen onder begeleiding van Onno van Eijk (WUR), varkenshoeder en varkenshouder, fotograaf en cameravrouw scharrelen met drie bonte bentheimer biggen. Met als doel de relatie tussen Dier en Mens te ervaren en onderzoeken. Een persoonlijke impressie van een boeiende, inspirerende, genoeglijke ochtend.

Bij Kasteel Groeneveld logeren drie varkentjes. Ze zijn bezig het grasveldje in de rotonde om te wroeten. Dat pakken ze heel grondig aan, tot groot genoegen van een roodborstje. Twee staan er bij elkaar, de derde aan de andere kant van de cirkel. Ben direct gaan kennismaken met drie tomaten om dat wat gemakkelijker te maken. Er was één haantje de voorste, het kostte moeite om de tomaten eerlijk te verdelen. Ze zijn er dol op. Gauw naar binnen om instructies te krijgen, de varkens liepen met me mee tot aan het hek.

Na koffie, kennismaking en instructies gaan we de rotonde in, achter het hek om de dieren beter te leren kennen. Ali, Rinus en Anna. Opeens hebben de anonieme varkentjes namen en kun je dicht bij ze komen. Bonte Bentheimers hebben prachtig haar en ze hebben allemaal een eigen vlekkenpatroon. Rinus heeft wat rossig haar, Ali heeft roos op haar rug. Anna, die apart staat, is aanvankelijk wat moeilijker te benaderen. Maar ze vind het heerlijk als je haar oren streelt.

We gaan op pad, de bossen in. Varkens vinden buiten scharrelen heerlijk, dat kun je meteen zien. Ze zijn eigenwijs en nieuwsgierig en gaan op onderzoek uit. Bazige Ali, die moedert over het groepje, voorop. Anna flierefluit en hekkensluit er achteraan. Zet het dan op een holletje, slipt op het gladde mos in de bocht en kijkt dan verbaasd: hé zitten jullie hier. De varkens wroeten naar eten onder het gebladerte, begrazen het grasveld en drinken uit de vijver waar een dun laagje ijs op ligt. De Bonte Bentheimers passen prachtig in deze omgeving.
Ik vraag me af hoe groot het areaal moet zijn dat een groepje varkens eigenlijk nodig heeft om voldoende eten bij elkaar te scharrelen. En als dit hun natuurlijke habitat is, wat doen we die doorgefokte varkens in megastallen dan aan? Wel altijd genoeg te eten, maar geen gehuppel en gedraaf door de bossen.

Varkens laten zich overigens graag voeren: tomaten, appels, boterhammen, aardperen. Wanneer we bijna weer terug bij af zijn, bij de rotonde, gaat de klep van de groencontainer open. De kok gooit eten weg, waaronder boerenkoolstronken. Varkens kunnen kennelijk goed ruiken, of ze herkennen het geluid van de klep van de container. In gestrekte draf maken ze rechtsomkeert en vliegen ze er op af. Rinus duikt meteen met zijn kop in de bak, Ali verschalkt de boerenkool, Anna sukkelt weer achteraan en krijgt dan ook wat groen. Het kost nog heel wat boterhammen om ze terug naar de rotonde te lokken.

Tijd om wat rust te verschaffen. Varkensstaarten zijn een stemmingsmeter. Als het varken ontspannen is hangt de staart rustig naar beneden en kwispelt het varken af en toe. Staart tussen de benen: angst. Staart in de krul: spanning. Dan zijn ze opgewonden, nieuwsgierig. De staarten moeten dus eerst uit de krul. Wij zijn ook wel aan koffie en thee toe.Varkens laten zich graag masseren. Oren, wangen, rug, maar vooral de zijkant van de buik. Eerst natuurlijk Ali en Rinus, die gaan prompt op hun zij in het stro liggen. Anna komt ook buurten, laat zich aaien en leunt gezellig tegen mijn been. Waarna ook zij een plaatsje in het stro verovert. Een idylle in het stro. Wat opvalt is hoe snel je de eigen identiteit van de dieren leert kennen. Ze krijgen gezichten, hebben voorkeuren voor bepaald voedsel (Anna is niet zo van de aardperen) en omdat Ali de moederrol vervult in de groep kan Anna dartelen. Rinus als echte man zorgt dat hij niet te kort komt en zoekt steeds het beste plekje om te grazen uit. Deelt niet.

De hamvraag is natuurlijk: zou je deze varkens ook willen eten. Die vraag werd gesteld vooraf, toen we de varkens nog niet kenden, en achteraf, na al het wandelen, voeren en knuffelen. Vooropgesteld: dit soort varkens zou helemaal niet bestaan zonder de mens. Omgekeerd: het succes van de mens is bepaald door het vermogen dieren te domesticeren voor consumptie, Maar wij hebben een keus, wij zijn zo rijk dat we het zonder vlees kunnen stellen en dan toch voldoende en voedzame maaltijden kunnen bereiden. Dus het eten van vlees is voor onze overleving niet noodzakelijk. Toch zou ik het vlees van deze varkens wel willen eten. Omdat er met deze varkens niets mis is. Ze leiden een gezond en plezierig leven, krijgen aandacht en goed eten. En zelfs het afscheid - één beertje is al naar een klein slachthuis gebracht en geslacht en verwerkt - gaat heel persoonlijk, de varkenshouder is er bij.
Als je al besluit om vlees te eten, dan zou de keuze wat mij betreft moeten vallen op dit soort vlees, van deze ouderwetse rassen. Ik ben in een vorig leven vast varkenshoedster geweest.

Dit scharrelen met varkens is de opmaat naar het Groeneveld Forum: Wroeten in de relatie tussen dier en mens, maandag 29 en dinsdag 30 november op Kasteel Groeneveld in Baarn.

Het Groenveld Forum organiseert een Proefproces rond het eten van dieren. Het zal hier in beeld worden verslagen door Rolf Hartogensis.
Dit artikel afdrukken