'Te vet, te zout, te veel, te vaak'
Op Foodlogs Facebookpagina ontstond een levendige discussie. Het onderzoek zou niet naar de Nederlandse situatie vertaald mogen worden, stelden diverse reageerders. Bovendien zou je restaurants niet met snackbars mogen vergelijken. Culinair journalist Hiske Versprille pikte het bericht ook op en ging op onderzoek uit. In Het Parool concludeert ze vandaag: het Amerikaanse onderzoek geldt ook voor Nederland.
Versprille stelde twee 'standaard' restaurantmenu's op. Het ene bestond uit 'brood met kruidenboter, paddenstoelensoep, biefstuk van de haas met frites en mayonaise, chocolademousse' en 2 biertjes. Het andere menu was 'focaccia (2 sneetjes) met olijfolie (2 el), halve bol mozzarella, 150 gr tomaat, olijfolie (2 el), glas prosecco, cannelloni met spinazie en ricotta uit de oven, tiramisu, glas witte wijn, cappucino'. In beide gevallen telt dat op tot 2.500 calorieën, het maximum aanbevolen aantal voor een hele dag voor een gezonde man.
Het is zeker zo dat de restaurantcultuur ook hier aanzet tot overeten. De porties zijn regelmatig véél groter dan mensen thuis ooit zouden maken, vooral die van vlees en dessertsRestaurantcultuur zet aan tot overeten
Een Big Mac Menu bij McDonald's met cola en een caramel sundae als toetje, komt op 1.500 calorieën. Een typische Febomaaltijd met een kroket, patatje met en milkshake levert 1.400 calorieën op. Versprille ging te rade bij Jaap Seidell, voedingshoogleraar aan de VU. Hij vindt de uitkomsten van het Amerikaanse onderzoek niet zo verbazingwekkend. Weliswaar is hij het eens met de stelling dat je Amerikaans onderzoek niet zomaar kunt vertalen naar Europa. "Maar het is zeker zo dat de restaurantcultuur ook hier aanzet tot overeten. De porties zijn regelmatig véél groter dan mensen thuis ooit zouden maken, vooral die van vlees en desserts. Gasten onderschatten wanneer ze uit eten gaan eigenlijk altijd hoeveel ze binnenkrijgen. Ze zitten lang aan tafel en eten meerdere gangen. Dat wordt ook aangemoedigd: kom, we nemen ook nog een toetje, gezellig. Het tikt allemaal ontzettend aan."
'Vet en zout is lekker'
Dat restauranteten méér, vetter en zouter is dan je zelf bereide maaltijd klopt ook. Koks ontlenen status aan hun 'hoog op smaak zijnde' (lees: zoute) vlees en visgerechten. Groenten zijn niet 'hot', al zijn er restaurants die juist inzetten op een pure keuken met veel of alleen maar groenten. Luc Kusters van restaurant Bolenius zegt het zo: "Er moet echt een cultuuromslag plaatsvinden. Ik zie het bij heel veel collega's, van topkeukens tot eetcafés: vlees, vis en sauzen maken heeft status. Groenten zijn een bijgerecht, áls je ze al krijgt. Bovendien is de weelderige Franse keuken nog altijd de standaard - het gebruik van heel veel room en boter gaat gedachteloos, bijna automatisch."
Tips voor gezonder restaurantbezoek
Professor Seidell heeft tips voor een gezonder restaurantbezoek. "Restaurants zouden gasten kunnen laten kiezen of ze een menukaart met voedingswaardetabel willen, of zonder. Andere stappen in de goede richting zijn de mogelijkheid halve porties te bestellen - daarvan zijn de meeste restaurants nu nog volstrekt niet gediend - of het gebruik van doggy bags, zodat mensen niet het gevoel hebben dat ze alles móeten opeten."
Fotocredits: 'La Folie', Tournedos Rossini met madeira-truffelsaus, kennejima
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Uit eten: het probleem is onder andere dat koks meestal geen idee hebben over wat wel en niet gezond is en te veel boter en suiker gebruiken. Anderzijds is het zo dat klanten lekker willen eten en dat kan alleen met (meestal) ongezonde ingrediënten. Kennelijk heeft voedsel geen smaak, want de kok is ingehuurd om het "op smaak te brengen"!
# 14 Engelbert: Ik denk dat dat in Nederland erg meevalt. Op veel stadsscholen is het leeuwendeel der kinderen allochtoon. Juist allochtonen (en dan met name de ruim vertegenwoordigde groep Turkse en Marokkaanse allochtonen) eten in vergelijking met een gemiddeld Nederlands gezin veel groente en fruit en er wordt ook voornamelijk thuis gekookt. Op Nederlandse stadsmarkten en in de Turkse supermarkt is er veel groente en fruit en daar komen ook veel kinderen, die dus ook daar zien hoe fruit en groente in onbewerkte vorm er uit zien. In steden is verder het leeuwendeel van de 'witte' bevolking hoog opgeleid. Op witte stadsscholen is er veel sprake van trends als glutenvrij, biologisch eten, boerenmarkt, odin pakketten, veganistisch eten, hello fresh ed. en ook de kinderen daar krijgen naar verhouding meer groente en fruit voorgeschoteld dan het gemiddelde Nederlandse kind. Zoals je zelf waarschijnlijk weet wordt in veel Nederlandse plattelandsgezinnen ook nog traditioneel gekookt met aardappelen, groente, fruit. Er zijn echter groepen zoals Surinamers en Antillianen en laag opgeleide stadse autochtonen, waar het eetpatroon veel lijkt op het Amerikaanse. Daar zul je misschien kinderen aantreffen die niet veel weten over oorspronkelijk voedsel. Ik heb zelf jaren in Amsterdam gewoond en daar ook vrijwilligerswerk op scholen gedaan en schat dat mijn inschatting vrij dicht bij de realiteit zal liggen.
Als ik buiten de deur ga eten dan is de motivatie niet om gezond te eten, er is altijd een andere aanleiding. Belangrijke criteria zijn gezellig, leuk en lekker. Als je gezond wil eten doe je dat thuis.
Veronica: wat zou de uitkomst van de Jamie Oliver test op een aantal verschillend stadsscholen in NL zijn denk je?
Ik kan mij geheel vinden in de opmerking van Wouter # 11. Met 1 op de 10 Nederlandse gezinnen onder de armoedegrens en een heleboel meer daar net boven en onder modaal is dit vooral een 'probleem' van de rijken. Een probleem dat het leeuwendeel van de bevolking niet treft en daarmee nauwelijks van belang is voor de volksgezondheid. De meesten op of net boven modaal zijn ook niet dagelijks of wekelijks in een dergelijk restaurant te vinden. Van incidenteel uit de band springen zal je niet obees worden als je eetpatroon verder is zoals # 7 Marc ook al zei. Het hele artikel doet mij een beetje denken aan de anecdote die, al dan niet terecht, werd verteld over Marie Antoinette die over het hongerende volk dat geen brood had zei; Maar waarom eten ze dan geen cake?
Verder eten de Amerikanen, rijk en arm, meer buitenshuis dan binnenshuis en daar veel take-away en is de situatie daar niet te vergelijken met de Nederlandse. Jamie Oliver heeft een schrijnend filmpje op You Tube gezet waarin hij aan een schoolklas (middle class) Amerikaanse kinderen van een jaar of 6-7 gewone groentes en vruchten laat zien (denk aan komkommer, tomaat, bloemkool, appel, sinaasappel, perzik ed.) geen van de kinderen kent de groenten en vruchten bij naam; zo weinig wordt er 'from scratch' gekookt en verse waar gegeten in de Amerikaanse gezinnen.
Dennis #9, ik weet van geen onomstotelijk bewijs voor alle vormen en mogelijke combinaties van teveel. Het is gezond verstand. Teveel suiker en alcohol zijn overigens wel aangetoond: de lever begeeft het uiteindelijk. Ik meen dat ook het gevaar van teveel water is aangetoond.
Dit hele onderzoek was - wat mij betreft - onnodig want op basis van gezond verstand en goed om je heen kijken evident. Wat amusant is, zijn de reacties: "natuurlijk eet je gezonder in een restaurant en al helemaal in zo eentje dat zich voorstaat op zijn pure ingrediënten." Het is volstrekt onnatuurlijk veel, al maakt het af en toe natuurlijk niets uit.
Ik haast me op te merken: geweldig dus, dat Hiske Versprille aan het rekenen sloeg. Of je de twee groepen eters met elkaar mag vergelijken is heel wat anders. Maar ik durf er een goeie fles wijn op te zetten: de restauranteters hebben een minder gunstige opinie over de fastfoodeters dan omgekeerd.