Heirloom
Dit is een heirloom tomaat. Heirloom is in de VS erg populair. Het is een verzamelnaam voor oude groenterassen, die al minstens dertig jaar in productie zijn. Geen hybriden, maar zaadvaste rassen. Je kun de zaadjes drogen en bewaren voor het volgende jaar en weer precies dezelfde tomatenstruik terug kweken.
Als in de zuidelijke staten van de VS het tomatenseizoen begint, dan moet iedereen dat weten. De betere supermarkten maken uitstallingen van deze prachtige vruchten, die in allerlei kleuren en vormen worden geteeld. Ook op farmers markets, gaan ze gewillig van hand tot hand.
De klanten zijn dol op deze prachtige vruchten, die volgens hen veel meer de smaak van echte tomaten benaderen. Ik twijfel daar een beetje aan, maar dat mag de pret niet drukken.
Tomatofest
Twee jaar geleden interviewde ik Gary Ipsen die een lans brak voor heirloom. Hij woont in Californië, alwaar zijn tomatenhobby volledig uit de hand is gelopen. Gegrepen door het tomatenvirus en de opkomende trend in de negentiger jaren van de vorige eeuw ging hij oude rassen verzamelen. Ook organiseerde hij het jaarlijkse Tomatofest waar de heirloomcult hoogtij vierde en duizenden tomatenfans al weken voor het evenement de laatste toegangskaartjes wegsnaaiden. Ik spreek in de verleden tijd, want ik heb begrepen dat Ipsen dit jaar met pensioen is gegaan. Tomaten zal hij nog wel telen, maar hij treedt iets minder nadrukkelijk op de voorgrond.
Brandywine
Afgelopen jaar ontving ik een pakketje tomatenzaden uit Gary’s enorme assortiment. En die groeien dus inmiddels in mijn voortuin in het Hollandse klimaat. De mooie tomaat op mijn weegschaaltje draagt de naam Brandywine Suddath’s Strain. De zaadjes zijn afkomstig van Mrs. Suddath uit Tennessee, die deze selectie volgens haar zeggen al honderd jaar in haar familie heeft. Zij gaf ze in 1980 aan Ben Quinsberry in Ohio, die een klein postorderbedrijfje in zaden runde onder de welluidende naam Big Tomato Gardens. Quinsberry was al oud. Hij overleed in 1986 op 99-jarige leeftijd. Tomaten kweken is een gezonde bezigheid, zo blijkt. Quinsberry: “Aging in rural America, the elderly man is very fortunate if he is in a rural district. Out in Nature. Out where he can work. Out where he can fasten his hands onto the end of a hoe handle and make things grow.” Zijn favoriet Brandywine kwam daarna in handen van Seed Saver’s Exchange.
Inmiddels is deze tomaat, samen met andere heirloomrassen aan een nieuw leven begonnen. Verschillende Amerikaanse postorderbedrijven hebben hem in de catalogus staan. Ook het Franse Kokopelli heeft Brandywine zaad op de plank liggen. In Nederland heb ik hem nog niet gevonden.
Dunne vruchthuid
Wat is er nu zo bijzonder aan deze dikkerd? Welnu, hij is prachtig. De kleur is bijvoorbeeld wat meer karmijnrood dan onze bekende consumptierassen. Bovendien is de huid van deze vrucht veel dunner. Dat is bijzonder smakelijk, maar dat maakt ook dat je deze tomaat moeilijk kan vervoeren. Als je de plant ziet, dan denk je al snel aan iets anders dan tomaten. De Amerikanen noemen hem een ‘potatoleaf plant’, vanwege de bladvorm. Daar ben ik het wel mee eens.
Die dunne vruchthuid is een gezamenlijke eigenschap van heirloom tomaten. Ze zijn oorspronkelijk bedoeld om te kweken en direct op te eten. Niet om ze van hot naar haar te slepen. Dat, samen met de mooiste kleuren en vormen, maakt dat heirloom tomaten iets magisch hebben. Niet alleen voor mij, maar voor heel veel tomatenliefhebbers aan de andere kant van de oceaan.
Emotie
Kunnen Nederlandse tomatentelers heirloom-tomaten telen, zoals de Amerikanen dat inmiddels al doen*? De korte houdbaarheid en dunne vruchthuid mag misschien wat hoofdbrekens kosten, maar die problemen zijn best op te lossen. Ik denk dan aan glastuinbouwbedrijven, die aan specialisatie denken, in plaats van aan steeds grotere bedrijven met steeds meer van hetzelfde. Met die gedachte snij ik die mooie tomaat uit mijn tuin aan. De eerste indruk is goed. Mooi vruchtvlees, goede kleur. Maar dan de smaak. Die valt me eigenlijk een beetje tegen. Eerlijk gezegd is die een beetje flauw. Waren mijn verwachtingen dat toch te hoog gespannen? Ik laat de rest van de familie proeven. Helaas, zij komen tot dezelfde conclusie. Daarmee wil ik deze Brandywine nog niet veroordelen. Mijn tuintje is vermoedelijk wat kouder dan het tuintje van mevrouw Suddath in Tennessee en misschien heeft zij betere mest gebruikt. Maar misschien zijn wij in Nederland al gewend geraakt aan de nieuwste veredelingsproducten, waar smaak een hele hoge prioriteit heeft.
Smaak is emotie, zeker als het om zoete herinneringen gaat uit een ver verleden. Toch denk ik dat het de moeite waard is om deze oude rassen aan neutrale smaaktesten te onderwerpen en ze eens te vergelijken met moderne consumptierassen. Het zou me niet verbazen als er mooie verrassingen tussen zitten. Stel je eens voor: begin augustus mooie presentaties van tomaten, zo groot als pompoenen in rood, bruin, oranje, roze, groen, geel, met streepjes, dik dun, lang, rond. Zien doet gezond eten.
*Er zijn in Nederland enkele telers die op kleine schaal heirloom tomaten telen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Neen Dick, ik zie ze hier nergens...
Een vriend heeft wel die purperzwarte dit jaar gekweekt. De kleur werd paarsgroenig. Smaak viel tegen; een beetje laf-flets-zoetig en ze waren niet stevig (beetje kwetsbaar).
We hebben ze door de andere tomaten, die over de top waren, ingevroren om soep van te maken.
Guillaume, heb je bijvoorbeeld die honingtomaten al eens geproefd?
Ik sprak mijn ergernis eerder uit over de kastomaten, die hier opgehemeld werden.
Meer een meer bestaat een zeer groot gedeelte van de kas-vleestomaat uit een 'hout'-achtige nervenstructuur, waarschijnlijk om de tomaat te snel zo groot mogelijk te maken. Ze zien er fantastisch uit, maar het is troep. Mijn eigen tomaten en die van vrienden, die veel rustiger rijpen hebben aan het rozet geen zwaar vertakt nevrensysteem doorheen driekwart van de tomaat, maar meer een licht gekleurd zacht hart, wat de consumptie, naast een betere smaak, ten goede komt.
Blijkbaar telt voor de kastelers uiterlijk, gewicht en snelheid meer, dan kwaliteit. Zelfs de kleinere soorten hebben er last van. De consument weet blijkbaar ook niet meer beter.
Een proeverij is heel interessant. Vakblad Groenten en Fruit organiseerde er afgelopen zomer nog één. http://www.degroentenenfruit.nl/Teelt/UPDATE-Honing-tomaatje-beste-in-smaaktest.htm
De honingtomaat kwam als beste uit de bus. De populaire Campari, beter bekend als Tasty Tom, werd van de troon gestoten. Onderzoeker Wouter Verkerke, van WUR Glastuinbouw, is specialist op dit gebied.
Zo'n proeverij in vakkringen is interessant, maar het zou veel mooier zijn om er eens een landelijke krant bij te halen.
Wat ik tot dusver leerde is dat je geen vleestomaten naast coctailtomaten moet leggen. Ieder tomatentype heeft zijn specifieke smaak.
De tomaten die ik teelde stonden buiten. Tot week 44 heeft Eminent 'classic tomatoes': http://www.eminentfood.nl/SpectacularTomatoes_Incatomaten/tabid/137/language/en-US/Default.aspx
Rob Baan heeft ze ook in zijn assortiment: http://www.koppertcress.com/index.php?PageID=919
Jos Looije zal ook wel wat honingtomaten beschikbaar willen stellen.
Dus wat let je?
'Honingzoete smaak' is een domme omschrijving. Ze smaken helemaal niet naar honing ze zijn vol van smaak, met - zoals een wijnzeiker zou zeggen - een geweldige zoet-zuur balans. Ik ben benieuwd of de oude rassen die kunnen verslaan op - alweer een wijnzeikerswoord - 'complexiteit'.
De voorvaderlijke van hierboven doet dat zeker niet. Groot en smaak gaan bij vruchtgroenten zelden samen.