3 min
Met die uitspraak introduceerde afgelopen zondag de Vlaamse presentator Tim Verheyden een documentaire over melk in Panorama. Het antwoord op de vraag of melk gezond is, blijkt even simpel als vermakelijk. Dat geldt ook voor de meningen van geleerden over pseudo-experts en geleerden die gelieerd zijn aan onderzoek voor de zuivelindustrie.
De Panorama-reportage is het hier te bekijken.
Een korrel zout
De uitzending werd ingeluid met woorden die in Nederland herinneringen oproepen aan de Joris Driepinter-campagne:
In de jaren ’60 riep de Melkbrigade met als boegbeelden Nonkel Bob en Paula Semer de Vlaamse kinderen op om meer melk te drinken. Tegenwoordig zijn er verschillende ‘melkbrigades’ actief, maar die hebben sterk uiteenlopende doelstellingen. Melk is namelijk de inzet van een verhitte strijd tussen voor- en tegenstanders. Panorama onderzoekt wat we mogen geloven en gaat na hoe de relatie tussen onderzoek en industrie ons kan beïnvloeden.
Tegelijkertijd verkopen ook anti-melkgoeroe’s duizenden boeken met vaak ongenuanceerde zwart-wit-boodschappen. Maar ook zulke doemscenario’s kunnen we best met een korrel zout nemen.
Eén zekerheid in het debat is de nauwe samenwerking van sommige onderzoekers met grote zuivelbedrijven. "Dat beïnvloedt zonder twijfel ook de onderzoeksresultaten", argumenteert Marion Nestle van New York University. "En het pijnlijkst van al: die onderzoekers beséffen vaak niet dat hun onderzoek gebruikt wordt voor marketingdoeleinden.”
Panorama trok naar de melkboer die dagdagelijks moet vechten om te overleven, en ging ook een kijkje nemen in het Silicon Valley van het melkonderzoek: de universiteit van Wageningen. De conclusie is eigenlijk dat melk een doodgewone drank is, niet buitengewoon gezond en niet buitengewoon ongezond.
Niet overdrijven
In de uitzending tonen de Brusselse professor Patrick Mullie, de Nederlandse emeritus Martijn Katan, de in onderzoekersbelangen gespecialiseerde hoogleraar Marion Nestle (New York) en Harvard epidemioloog Walter Willett zich uiterst kritisch over iets wat dus eigenlijk nergens over gaat, behalve dan over het marketen van melk als gezonde drank op basis van wetenschap.
Melk is gewoon een voedingsmiddel, zegt Mullie, niet bijzonder gezond en niet bijzonder ongezond. Melk is gezonder dan frisdrank, zegt de immer kritische Katan. Er zitten immers prima voedingsstoffen in die we nodig hebben, al kun je die eventueel ook uit andere voedingsmiddelen halen.
Vele miljoenen aan onderzoek
En daar worden nou jaarlijks vele miljoenen aan onderzoek aan besteed. Die worden gebruikt door objectieve wetenschappers om de door de industrie ingehuurde wetenschappers te controleren en tegen te kunnen spreken. Wie al dat onderzoek rustig en wetenschappelijk bekijkt, moet echter constateren dat melk net als worteltjes of appels onderdeel kan zijn van een prima voedingspatroon. Als je maar niet overdrijft.
Wie dat zegt, biedt op zijn beurt een kans voor boeken als Melk de Witte Sloper en De Voedselzandloper. Die worden - zegt de uitzending - geschreven door pseudo-experts die wetenschappelijk gezien onzin verkopen, maar zijn zo vlot geschreven dat er flinke oplagen van verkocht kunnen worden omdat ze tegen zowel de wetenschap als de zuivelindustrie zijn die allemaal hun eigen belang zouden hebben. Tegen zijn door schandalen te creëren, zorgt voor verkopen.
Ticket van Danone
In zekere zin is er dus sprake van één grote vermaaksindustrie waarin die verschillende acteurs hun rol spelen om het geheel te laten functioneren. Ze houden elkaar bezig om allemaal iets te kunnen verkopen of doen: melk, belanghebbende wetenschap, objectieve wetenschap, een populair boek of zelfs een onderhoudende uitzending over melk.
De objectieve Harvard-professor Willet gaf voor de camera aan te verwachten dat hij zich nog jaren met objectief wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van melk zou moeten bezighouden. Die scene was voor de goede luisteraar even vermakelijk als de diëtiste die moest toegeven dat Danone weleens een ticket voor haar had betaald, even knipperde met haar ogen en vervolgens heldhaftig verklaarde dat ze daarom niet minder te vertrouwen was.
Een evenwichtige, intelligente en menselijke uitzending over wetenschap, commercie en het functioneren van de kennismaatschappij. Neem er even die drie kwartier voor.
Fotocredits: Walter Willet, still, Canvas
Dit artikel afdrukken
Een korrel zout
De uitzending werd ingeluid met woorden die in Nederland herinneringen oproepen aan de Joris Driepinter-campagne:
In de jaren ’60 riep de Melkbrigade met als boegbeelden Nonkel Bob en Paula Semer de Vlaamse kinderen op om meer melk te drinken. Tegenwoordig zijn er verschillende ‘melkbrigades’ actief, maar die hebben sterk uiteenlopende doelstellingen. Melk is namelijk de inzet van een verhitte strijd tussen voor- en tegenstanders. Panorama onderzoekt wat we mogen geloven en gaat na hoe de relatie tussen onderzoek en industrie ons kan beïnvloeden.
De conclusie is eigenlijk dat melk een doodgewone drank is, niet buitengewoon gezond en niet buitengewoon ongezondZo verkondigt de pro-melklobby vooral positieve verhalen, alsof melk een soort toverdrank barstensvol gezonde nutriënten is. Maar de boodschap van zulke lobbyisten is niet onschuldig. "Al die positieve berichten over melk dienen vooral om ons meer melk te laten drinken", reageert voedingsexpert Patrick Mullie.
Tegelijkertijd verkopen ook anti-melkgoeroe’s duizenden boeken met vaak ongenuanceerde zwart-wit-boodschappen. Maar ook zulke doemscenario’s kunnen we best met een korrel zout nemen.
Eén zekerheid in het debat is de nauwe samenwerking van sommige onderzoekers met grote zuivelbedrijven. "Dat beïnvloedt zonder twijfel ook de onderzoeksresultaten", argumenteert Marion Nestle van New York University. "En het pijnlijkst van al: die onderzoekers beséffen vaak niet dat hun onderzoek gebruikt wordt voor marketingdoeleinden.”
Panorama trok naar de melkboer die dagdagelijks moet vechten om te overleven, en ging ook een kijkje nemen in het Silicon Valley van het melkonderzoek: de universiteit van Wageningen. De conclusie is eigenlijk dat melk een doodgewone drank is, niet buitengewoon gezond en niet buitengewoon ongezond.
Niet overdrijven
In de uitzending tonen de Brusselse professor Patrick Mullie, de Nederlandse emeritus Martijn Katan, de in onderzoekersbelangen gespecialiseerde hoogleraar Marion Nestle (New York) en Harvard epidemioloog Walter Willett zich uiterst kritisch over iets wat dus eigenlijk nergens over gaat, behalve dan over het marketen van melk als gezonde drank op basis van wetenschap.
Melk is gewoon een voedingsmiddel, zegt Mullie, niet bijzonder gezond en niet bijzonder ongezond. Melk is gezonder dan frisdrank, zegt de immer kritische Katan. Er zitten immers prima voedingsstoffen in die we nodig hebben, al kun je die eventueel ook uit andere voedingsmiddelen halen.
In zekere zin is er dus sprake van één grote vermaaksindustrie waarin verschillende acteurs hun rol spelen om het geheel te laten functioneren. Ze houden elkaar bezig om allemaal iets te kunnen verkopen of doen: melk, belanghebbende wetenschap, objectieve wetenschap of een populair boekJe moet alleen niet overdrijven en melk gezond gaan noemen zodat mensen het met sloten tegelijk gaan drinken.
Vele miljoenen aan onderzoek
En daar worden nou jaarlijks vele miljoenen aan onderzoek aan besteed. Die worden gebruikt door objectieve wetenschappers om de door de industrie ingehuurde wetenschappers te controleren en tegen te kunnen spreken. Wie al dat onderzoek rustig en wetenschappelijk bekijkt, moet echter constateren dat melk net als worteltjes of appels onderdeel kan zijn van een prima voedingspatroon. Als je maar niet overdrijft.
Wie dat zegt, biedt op zijn beurt een kans voor boeken als Melk de Witte Sloper en De Voedselzandloper. Die worden - zegt de uitzending - geschreven door pseudo-experts die wetenschappelijk gezien onzin verkopen, maar zijn zo vlot geschreven dat er flinke oplagen van verkocht kunnen worden omdat ze tegen zowel de wetenschap als de zuivelindustrie zijn die allemaal hun eigen belang zouden hebben. Tegen zijn door schandalen te creëren, zorgt voor verkopen.
Ticket van Danone
In zekere zin is er dus sprake van één grote vermaaksindustrie waarin die verschillende acteurs hun rol spelen om het geheel te laten functioneren. Ze houden elkaar bezig om allemaal iets te kunnen verkopen of doen: melk, belanghebbende wetenschap, objectieve wetenschap, een populair boek of zelfs een onderhoudende uitzending over melk.
De objectieve Harvard-professor Willet gaf voor de camera aan te verwachten dat hij zich nog jaren met objectief wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van melk zou moeten bezighouden. Die scene was voor de goede luisteraar even vermakelijk als de diëtiste die moest toegeven dat Danone weleens een ticket voor haar had betaald, even knipperde met haar ogen en vervolgens heldhaftig verklaarde dat ze daarom niet minder te vertrouwen was.
Een evenwichtige, intelligente en menselijke uitzending over wetenschap, commercie en het functioneren van de kennismaatschappij. Neem er even die drie kwartier voor.
Fotocredits: Walter Willet, still, Canvas
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Die wetenschap had beter kunnen weg blijven. Over welke melk gaat het dan? Ik neem aan dat het dat supermarktspul is dat ergens vanwege de kleur aan melk doet denken of omdat er melk op staat. Onder die onappetijtelijk angstaanjagend hoornenloze koeienkopafbeelding. Iedereen die dit melk durft noemen is volledig de weg kwijt. Gedronken op dagelijkse basis is het gevaarlijk wanproduct.
Het melkbederf werd ingezet toen sterilisen en pasteuriseren in de mode kwamen en later als afmaker ook nog homogeniseren. Omdat de mensen ‘dat laagje vet vlak onder de dop er niet zo smakelijk vonden uitzien.’
Iedere bewerking – om het even van welk voedsel – heeft een negatieve invloed op de natuurlijke werking er van. De in dit geval verbrijzelde gehomogeniseerde vetbolletjes hebben een funeste uitwerking op ons metabolisme. De langzame (natuurlijke) vertering van het melkvet is opeens beperkt omdat er nu zoveel kleine deeltjes zijn dat er zich teveel proteïnen aan binden waardoor zich in het bloed te snel te veel eiwit vormt. Hiervoor is ons immuunsysteem nooit ontworpen en het gevolg is allergie. Verder worden door het verhitten essentiële bacterie-stammen, lactase en vitaminen vernietigt.
Het dieet der opgefokte industrie koeien is in 50 jaar tijd veranderd van gras, voerbieten en schillen naar (GMO) graan/maïs. Daarvoor heeft de schepper ze nooit ontworpen.
De melkproductie is tot angstwekkende hoogtes gestegen. Plofuiers. Hun natuurlijke habitat van weiland naar (structurele) opsluiting in krappe ligboxstallen ipv potstal. Hun koppen zijn levenslang verminkt door de weggebrande hoornknoppen. Om over antibiotica, medicijnen, hormonen maar te zwijgen.
Adriaan #9, er is morgen een leuk congres in Maastricht. Kom erheen, dan kunnen we het er met 350 voedingswetenschappers en hun critici over hebben. Ik speel de huisfilosoof en geef ze er van twee kanten van langs. Voorts: de serie van Dennis Zeilstra over wat wetenschappelijke kennis is, is zeer aan te bevelen. Daar hebben we tenminste wat aan om netjes te kunnen bepalen wat kennis is en wat geloof en theorie.
Jammer dat we nu weer terecht komen op de te simpele discussie of melk wel- of niet gezond is.
Want die vraag kun je niet beantwoorden zonder die in een context te plaatsen. Als je door een traume of veel sporten snel opneemnare eiwitten nodig heb is melk zo slecht nog niet, lijkt me. Maar als je te weinig beweegt en eigenlijk af moet vallen kan je het beter laten staan. Toch?
En voor de rest is de hele discussie inderdaad folklore.
Maar wordt het allemaal niet erg flauw als we dat niet meer willen?
Dick, ik herhaal: wie kritiek heeft op hetgeen Verburgh (c.s.) verkondigt dient aan te tonen dat hij de feiten verkeerd weergeeft of dat de onderzoeken waaraan hij refereert onjuist zijn uitgevoerd (cq dat de conclusie onterecht is). Schrijvers die ingehuurd worden door de belanghebbenden roeptoeteren er vrolijk op los en strooien zand in de raderen - maar weerleggen niet met feiten wat Kris Verburgh beweert.
Katan bijvoorbeeld, die in Panorama rond 42:30 beweert dat de Gezondheidsraad NIET beïnvloed cq gestuurd wordt ("je kan de boom in"), die roeptoetert maar wat. Hij HOOPT dat de Gezondheidsraad geheel onafhankelijk tot een oordeel komt, maar waar is Katan's wetenschappelijke onderbouwing voor deze bewering? Dit is geloof, geen wetenschap.
Ik daag Katan c.s. uit om Kris Verburgh op FEITEN te bekritiseren, met daarbij een gedegen (en schriftelijke) onderbouwing. Lees bijvoorbeeld blz 139 van De Voedselzandloper en toon aan dat Verburgh verkeerde conclusies trekt aangaande zuivelconsumptie in relatie tot osteoporose. Kun je zijn conclusies een aanbevelingen niet pareren, toon dan aan dat het ONDERZOEK waarop Verburgh zich baseert onjuist is. En kun je beide zaken NIET hard maken, zeg dan "Sorry Kris, je hebt gelijk". Roeptoeteren zonder feiten op tafel te leggen brengt ons niet verder en dat is erg jammer.
Adriaan, over de feitelijke wetenschappelijkheid van Kris kun je hier het eea vinden door zijn naam in de zoekmachine (wel met een K, anders vindt'ie niets) in te tikken.
Kris maakt mooie, maar erg grote en lastig te onderbouwen grote hypothesen over gezondheid. Ik heb niets naars over boekenverkopers willen zeggen. Ik bevestig wat je zegt: zo zit het spel in elkaar. Eigenlijk heel vermakelijk.