Flash^Boeren zijn slecht verdienende miljonairs

De gemiddeld slechte resultaten in de landbouw moet je niet wijten aan één of enkele factoren maar is een samenspel van heel veel zaken. Die zorgen er samen voor dat het gemiddelde bedrijf in veel landbouwsectoren niet goed rendeert.
Jaren geleden eens de fruitteeltsector geanalyseerd aan de hand van het zogenaamde Vijfkrachtenmodel van Porter. Dit model is een instrument om het rendement van een bedrijfstak te analyseren. De mate van concurrentie wordt in het model door vijf concurrentiekrachten: sectortoetreding, substituten, onderhandelingsmacht van kopers, onderhandelingsmacht van leveranciers en onderlinge rivaliteit. De uitkomst van mijn analyse was dat (bijna) alle krachten gemiddeld negatief uitpakte op de verdiencapaciteit van de fruitteeltsector. Voor de meeste andere agrarische sectoren pakt het niet anders uit.
Je kunt al snel een hele reeks van factoren noemen die van belang zijn: veel aanbieders van een vergelijkbaar product, onderhandelingsmacht van afnemers is groot, geen sterk merk, hoge grondprijs, hoge arbeidskosten, boeren stoppen niet snel dus aanbod krimpt niet snel, vervangend importproduct uit landen met lagere kostprijs vaak beschikbaar, om kostprijs te drukken of na een goed jaar te drukken kiezen boeren voor schaalvergroting terwijl markt soms niet op meer product vraagt, grond is veilige belegging dus verkoop je niet zo snel, etc, etc.

Het is multifactorieel! Ik ben dat helemaal met je eens Wouter. Ik zou bij de afweging van boeren ook vooral niet vergeten hoezeer boeren weten dat ze op een prima belegging wonen; door bieten te telen en koeien te melken verdienen ze niet veel, maar houden ze hun kapitaal (met subsidies vergaard, dat wel) in stand. Aan de beurs zijn ze dat geld zo kwijt en op de bank wint het veel minder snel aan waarde.

Dit stukje ridiculiseert een beetje het stukje in het FD. Het lijkt geen weet te hebben van het zgn. Farmer's Problem waar al eindeloos over gediscussieerd is de afgelopen 7 decennia in vakkringen (die het zelf ook niet meer op lijken te willen brengen). Wie zo'n stukje schrijft moet even terug naar Ester Boserup, Henry Wallace en Sicco Mansholts opa - zijn 'voorbeeld', zei hij - Derk Roelfs Mansholt (geen liberale herenboer, maar een meer socialistisch denker die aanvankelijk voor grondnationalisatie was) die werd geïnspireerd door zowel Wallace als de Franse 19e eeuwse landbouwminister Jules Méline (een klassieke Franse protectionist). Ik schreef het ooit hier een beetje bij elkaar.

Het stukje in FD legt niet echt uit waarom het is zoals het is. Farmers problem (oligopsonie) dus. Ook Cees Veerman hoor ik daar niet over, jammer dat die essentiële kennis niet breder bekend is. Vooral de minister zou dit moeten weten. Hij krijgt immers de vraag "nieuwe verdienmodellen".

Inderdaad, Wouter. Dit is stukje is ironisch. Het laat zien tot hoever het denken reikt, zowel in de politiek als de betere media.

En dan te bedenken dat de periode die het beschrijft voorbij is: we gaan schaarste in, vanuit een periode waarin alles heel goedkoop was. De nieuwe toestand is er eentje van ketenbouw om aanvoer zeker te stellen conform de eisen van veeleisende consumenten. Weg oligopsonie of oneindig aanbod vanuit perfecte mededinging. Ketenbouw maakt een einde aan de statistieken achter Boserup en Wallace van waaruit marktordening vanuit de landbouw werd bepleit.

In ons landbouwakkoord wordt ook weer gesproken over marktordening. Die wordt vanuit ketens geordend, maar de politiek verantwoordelijken denken dat ketens een 'eerlijke prijs' moeten beloven. Ook zo'n onderwerp waar we hier een half boek hebben volgeschreven.

Er wordt hier vanuit gegaan dat alle boeren boer-eigenaar zijn. Er zijn ook nogal wat pachtboeren in Nederland die het criterium van miljonair (bij lange na) niet halen.