Foodlog haalde de afgelopen twee weken 7 interviews uit 2009/10 terug om te laten zien waar de Brabantse crisis eigenlijk om draait: een te dure productiegerichte landbouw in een te vol gebied. Afgelopen woensdag leverde de Brabantse boerenbestuurder Jos Verstraten symbolisch de sleutels van zijn stal in bij de gemeenteraad van Sint Anthonis (Oost-Brabant). Hij vertelde waarom: de gemeente moet de provincie op andere gedachten brengen omdat het spel vals en dom gespeeld wordt. Probeer boeren die moeten uitstappen dat te laten doen zonder restschuld en jaag de opschaling niet verder aan, zegt Verstraten.
Alhoewel pastoors de naam van vragen en boeren die van klagen dragen, is het al 20 jaar geleden dat wij op deze wijze naar het gemeentehuis trokken. Toen was het vanwege de plannen van landbouwminister van Aartsen, die uiteindelijk leidden tot de reconstructie. Die reconstructie waar boeren voor natuur en de kwaliteit van de leefomgeving in de dorpen moesten verplaatsen naar de landbouwontwikkelingsgebieden. Dat bleek bij de uitvoering ook het startpunt van een burgerbeweging tegen de veehouderij te worden die voortduurt tot op de dag van vandaag. De ontwikkelingsgebieden van toen, zijn op veel plekken de urgentiegebieden vandaag.
Afbrokkelend draagvlak
Ondertussen liep het landelijke besluit huisvesting waardoor varkenshouders emissiebeperkende en dierenwelzijnbevorderende maatregelen moesten treffen uiterlijk in 2013 óf de deadline van 2020 accepteren en dan het bedrijf staken. Kippenhouders hebben geïnvesteerd in dierenwelzijn dankzij het legbatterijverbod of dankzij marktperspectief zoals de Beter Leven kip. Daarbovenop kwam een convenant met de provincie met 2028 als deadline waarop de stikstofuitstoot op natuurgebieden met de helft moet zijn verminderd.
De geschiedenis leert ons inmiddels dat élk ingrijpen van de overheid, en dat begon al met Mansholt, gewild en ongewild, gewenst en ongewenst, goed of niet goed tot schaalsprongen heeft geleid en versnelde afbraak van bedrijven. De reconstructie heeft lokaal sterk voor het afbrokkelend maatschappelijk en politiek draagvlak gezorgd terwijl het juist voor draagvlak moest zorgen door bedrijven voor natuur en leefomgeving te verplaatsen. Zonder maatschappelijk draagvlak verdwijnt het perspectief voor de lange termijn voor de veehouderij. Een aantal partijen heeft er dus ook belang bij dat de huidige impasse blijft voortduren en zien oplossingen zoals een emissie vrije landbouw of mestverwerking als een bedreiging.
Vandaag op 4 juli 2017 staan wij hier in de raadszaal van de gemeente Sint Anthonis en vragen wij om uw steun. Steun in ons bezwaar tegen de plannen van de provincie. Waarom? Omdat de plannen die de provincie presenteert als impuls voor excellerende veehouders, een kwaliteitsslag ter verduurzaming van de sector, een verbetering van het maatschappelijk draagvlak voor boeren, en een afname van de negatieve effecten op natuur, allesbehalve zorgt voor een zorgvuldige veehouderij en niet gaat opleveren wat het op zou moeten leveren.
Helft minder ammoniak
Allereerst omdat uit de metingen van het RIVM blijkt dat ondanks de investeringen die sinds ’92 zijn gedaan waardoor de landbouw inmiddels de helft minder aan ammoniak uitstoot, de stikstofconcentraties niet meer dalen. Een verklaring is er niet. De wetenschap is verdeeld. Uit onderzoek in opdracht van de provincie zelf blijkt dat de bijdrage van het huidige maatregelenpakket uit gaat komen op een daling van de depositie van 4% stikstof. Dat is nog geen deuk in een pakje boter. Verder blijkt ook uit onderzoek door de provincie dat 700 extra bedrijven moeten stoppen en honderden bedrijven die onder bijstandsniveau terecht komen.
Nu neemt de provincie het verdienmodel van de ondernemer af en organiseert een koude sanering. Er is geen flankerend beleid. Dit beleid is asociaal, een overheid onwaardigAchterblijven met restschuld
Het voorgestelde effect van dit voornemen zal dan ook niet meetbaar zijn voor de natuur. Wel merkbaar in de omgeving. Er is de afgelopen jaren enorm in stallen geïnvesteerd. Er is ook gesloopt, en soms staan stallen gewoon leeg. U hebt het allemaal zien gebeuren en er is ook hier veel over gediscussieerd. Door het voorgestelde beleid van stalderen, de aanscherping van de Brabantse Zorvuldigheidsscore (BZV) en de stikstofverordening zal de geschiedenis zichzelf weer herhalen. Opschalen is het gevolg. Het zal immers betaald moeten worden. En dat moet ook van de provincie; anders werkt het stalderen niet: voor elke m2 stal bij de 1 erbij, zal elders 1.1m2 moeten verdwijnen en tot minder dieren moeten lijden. De burger gaat opschalen om netto te krimpen niet begrijpen en niet accepteren. Gaat u de vergunningen daarvoor afgeven? Tegelijkertijd gaan bedrijven in 2020 stoppen zoals eerder al afgesproken. Daarbij komt een groep bedrijven die wél voldaan hebben aan het besluit huisvesting in 2013 in de veronderstelling tot 2028 vooruit te kunnen. Die bedrijven worden voor het blok gezet vóór 2020: investeren en wéér bouwen óf in 2022 stoppen, met een investering uit 2013 die nog niet afbetaald is en dus met een grote restschuld achter blijven. En dan heb je natuurlijk nog de jonge boer die onverwacht geconfronteerd worden met deze kostenstapeling.
Asociaal
De veehouderij is Brabant is in transitie. Bij een transitie hoort ook een sociaal plan. Daarom is in 2010 de stip op 2028 gezet zodat je een natuurlijke afvloeiingsregeling hebt voor bedrijven die niet door kunnen en anderen die hun investeringsritme er op kunnen afstemmen. Zonder dat het de overheid geld kost. Nu neemt de provincie het verdienmodel van de ondernemer af en organiseert een koude sanering. Er is geen flankerend beleid. Dit beleid is asociaal, een overheid onwaardig
Eén boer en werk voor zeven man
Vorig jaar heeft deze gemeente nog een onderzoek laten doen vanuit Agrifoodcapital waaruit bleek hoe belangrijk de agrarische sector hier is. Niet alleen gezinnen zullen hun broodwinning verliezen, dit heeft ook een effect op de bedrijven er omheen. Bij elke boer die stopt verdwijnen ook 7 arbeidsplaatsen. Dit gaat een effect krijgen in een tempo dat krijg je op geen enkele wijze met alternatieven gecompenseerd. Het landschap zal sneller verloederen dan dat wij daar oplossingen voor gevonden krijgen.
GS wil minder dieren maar schrijft dat niet op en probeert dat op deze brute manier te organiseren. De kloof tussen boeren en burgers leek het afgelopen jaar onder invloed van de mestdialoog kleiner te worden. De kloof tussen boeren en de provincie is groter dan ooit gebleken. En bij een kloof zijn altijd 2 partijen verantwoordelijk. Er is ook een kloof tussen de gemeente en de provincie. Als ik een Statenlid afgelopen vrijdag hoor zeggen dat een vergunningsaanvraag maar 6 weken hoeft te duren, dat boeren binnen 2 jaar best andere verdienmodellen kunnen organiseren, dan heb je het volgens mij niet helemaal begrepen.
Terug naar 2028
Geacht college wij roepen u op ons te steunen en formeel en informeel in discussie te gaan met het college van GS in Brabant. Er is een stip op de horizon gezet. Die stond op ’28 en die moet daar blijven staan. Ook wij willen de koers daar naar toe vast houden maar dan wel op een fatsoenlijke manier en met perspectief. Want Boeren horen bij Brabant en zeker bij Sint Tunnis.
Jos Verstraten plaatste bovenstaande tekst op zijn Facebookpagina
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Gesprekken met melkveehouder en -bestuurder Jos Verstraten op LTO-blad Nieuwe Oogst en Pig Business omdat dagblad Trouw zijn tekst niet wilde plaatsen.
#83 Harm. Als je van 1975 tot 1984 bij de NCB gewerkt hebt, dan is dat inderdaad nog de ouwe tijd van vlak na het begin van de ontzuiling. De RK-kerk is nogal top-down georganiseerd en dus de NCB was dat ook.
Zelf heb ik in Dordt op een KNLC-school gezeten tussen 1984 en 1988. Bij ons in West-Brabant waren er naast een NCB-afdelingen ook ZLM-afdelingen en een enkele CBTB-afdeling waar relatief veel streng christelijken woonden.
Bij ons is/was het overgangsgebied tussen akkers en weilanden, zand en klei, Holland en Brabant, katholiek en protestant. Veel protestantse boeren waren van lid van de in naam liberale ZLM, omdat ze geen lid wilden zijn van de katholieke NCB. Al met al was m.n. de West-Brabantse klei divers. Door de diversiteit wist je meer van de ander en stond er ook meer voor open. In gebieden die puur monomaan katholiek (of protestants) waren, kwam je geen andere soort tegen. De neiging om je dan dingen af te vragen was dan niet zo groot.
Aan de Spoorlaan te Tilburg was men het niet gewend om tegenspraak te krijgen. Ton Duffhues kan er nog over vertellen. Nou leek de voorganger van Anton Vermeer, Ad Latijnhouwers me een zachtaardige man. Maar dat kan schijn zijn of hij werd overvleugeld door wat strenger lieden. De NCB had ook een geestelijk adviseur in die dagen, een priester, zoals rector Merkcx. Ken jij Ria van Meer nog van de KVO?
#81 Piet Hermus
Hoe ver heb jij gekeken in het vroegere KNLC en CBTB gebied?
Ik heb van 1975 tot 1984 gewerkt in het NCB gebied, daar was alles een dictaat en de leden waren zééér volgzaam. Op vergaderingen werd de opkomst vaak beloond met een aanwezigheidspremie van 1 gulden.
Het was daarna een verademing om weer terug te keren naar het KNLC gebied, veel meer kritische leden die hun eigen weg gingen maar hun belangenbehartiging wel goed georganiseerd hadden. Binnen de KNLC was veel meer oog voor de samenleving en de maatschappij.
De machtswellust, de schaalvergrotings- en de intensiveringsdrang van ZLTO is in het melkveefosfaatdossier recentelijk weer nadrukkelijk aan de oppervlakte gekomen, ook daarop wordt de melkveehouderij door de politiek afgerekend.
Ik ga niet over wie boerenbelang zou moeten behartigen, Jeroen.
Het is aan clubs als LTO en POV zelf, hoe serieus ze verder zelf nog denken en wensen genomen te worden:
... als tot luisteren bereide partner in een open gesprek, met een open blik naar maatschappij en omgeving, met respect voor democratisch genomen besluiten en gekozen vertegenwoordigers, en voor serieus te nemen resultaten van integere, onafhankelijke wetenschappers,
... of als klimaatontkennende, rancuneuze, naar hartenlust incorrect ten eigen voordeel cherrypikkende en "citerende" bemanning van schuttersputjes.
P.S.: Waar is Jeroens reactie gebleven?
P.P.S.: Ik kijk op een verkeerd lijntje: moet op "uit de hand gelopen stadslandbouw"
#80 Dat zijn goede vragen. Zelf heb ik wel eens om het punt gestaan om mijn lidmaatschap van ZLTO op te zeggen. Juist in de tijd van Anton Vermeer, dus de voorganger van Hans Huijbers. Het was in en tot die tijd echt een machtsbolwerk in samenspel met een paar politieke partijen. Het plankgas boeren werd volop gepropageerd. En toch wist men toen al dat men ook alternatieven moest gaan onderzoeken. De achterban van LTO in sommige landsdelen en sectoren bleek te behoudend. Eigenlijk tot op de dag van vandaag zie je dat. Iedereen is eigenlijk niet genegen tot verandering. Daar zijn boeren geen uitzondering in. Ik denk zelfs dat boeren vaak juist makkelijker te veranderen zijn dan niet-boeren. Kijk maar naar de veranderingen die ze toch maar telkens doen. Juist boeren zijn flexibel. Al zou je het niet zeggen.
Vermeer zag de ZLTO als een NCB-plus. De NCB had macht en liet die gelden, ook intern tussen sectoren. Macht roept tegenmacht op, en actie reactie. Wat 7 juli gebeurde was daar een uiting van.
Nu is weglopen en stemmen met de voeten het makkelijkste. Dat zit niet zo in mijn aard. Of mee gaan sturen en aan het touw gaan trekken. Zelf ben ik ook lid van de NAV, ooit opgericht door Jaap Korteweg. Die is ooit juist in West-Brabant ontstaan mede vanwege dat machtsbolwerk NCB. De NAV liet zich in die tijd inspireren door Niek Koning en Jan Douwe. De NAV is anders dan de NVV (ooit opgericht door Wien van den Brink). De laatste is reactionair. Ik ben zelf ook nooit lid geweest van de NCB. En werd pas lid toen die niet meer bestond. Jaap Korteweg is overigens nu gewoon ZLTO-lid met zijn bio-bedrijf. Zijn zus (en haar man) die het bedrijfje De Vegetarische Slager Catering doet zijn gewoon lid van mijn afdeling. Zij verzorgde naast de hapjes dit jaar bij de eigen afdelingsjaarvergadering ook voor de catering bij 10 jaar Urgenda.
Wij sluiten bij voorbaat niks uit. Wij niet!
(Die rechtszaken horen er gewoon bij om duidelijkheid. Dat is al besproken. Ik ben niet van de herhalingsoefeningen. Een rechtsgang hoort gewoon bij de toetsing van het democratische proces en/of besluiten.).