De dalende biertrend wordt gecompenseerd door een steeds grotere belangstelling voor de speciaalbieren. Dat is te merken bij supermarkten en speciaalzaken die meer en meer ruimte inruimen voor 'andere' biertjes, aan de opkomst van de kleine lokale brouwerijen, en aan de derde Week van het Nederlandse Bier. Je kunt komende week overal bierproeven, bierwandelen, bier & spijsmenu's proberen én de Nederlandse brouwerijdagen bezoeken waarbij brouwerijen door het hele land hun deuren open zetten. Kan iedereen weer eens eens wat nieuws proberen.
In de VS is dat proberen niet zo'n probleem. Daar zijn al jaren de craft breweries in opmars. Kleine, veelal lokale brouwers die de meest gewaagde smaakexperimenten aangaan. Afgelopen week was in de VS de Craft Beer Week. Nieuwste trend daar: 'sour beers'.
Smaaktypes
In Europa kennen we een vrij eenvoudige typering van biersoorten en -smaken. Van oudsher hanteren wij de herkomst van een bier om onderscheid te maken. Zo is ons pilsje simpelweg afgeleid van het bier dat gebrouwen werd in de Tjechische stad Pilz, een Pilzner dus. Voor speciaalbieren, zoals Belgische bieren en trappistenbieren maken we een indeling op kleur, smaaktype en alcoholpercentage. Dan kom je tot een indeling met categorieën als blond, amber, donker, licht of zwaar. Ook het brouwproces kan helpen het smaaktype te bepalen: bovengistend, ondergistend en spontaan gistend bier.
Er is geen wereldwijd erkende indeling naar biertypen en biersoorten. Maar bijvoorbeeld bij competities als de World Beer Cup en Brewing Industry International Awards worden bieren onderscheiden in (herkomst)stijlen en -categoriën- daarvan zijn er inmiddels tientallen. Dat gaat dus wel even verder dan het oorspronkelijke Reinheitsgebot dat uit 1516 dateert en als de oudste 'warenwet' ter wereld geldt!
Een bierstijlen-indeling
De Amerikaanse biersite Kedgerator heeft een poging gedaan bierstijlen te classificeren. Met de opkomst van de experimenterende kleine brouwerijen in Nederland biedt de indeling ook hier wel enige houvast. Daarom bij deze:
Pilsner: Pils, of pilsner, is niet alleen de populairste biersoort, maar ook de jongste. Het is een licht, schoon en eenvoudig ondergistend bier. Meestal licht- tot goudgeel, met een sterke hopsmaak en een licht bittere dronk.
Tarwebier: Komt het dichtst in de buurt van de vroegst gebrouwen bieren. Een mengsel van gerst en tarwe en weinig hop, over het algemeen licht troebel. De smaak wordt sterk beïnvloed door de gebruikte granen. Traditioneel een populair zomer- en voorjaarsbier.
Bruine Ale: Een van de oudste bierstijlen, donkerbruin of amberkleurig bovengistend bier. Bevat over het algemeen met wat meer mout die voor een aardse en minder bittere en soms wat zoete smaak zorgt.
Amber en Blonde Ale: Amberbier en blonde ale horen tot de populairste bierstijlen ter wereld. Het alcoholpercentage is relatief laag (behalve bij de Belgische zware blonde ales zoals Duvel) en de kleur houdt het midden tussen bruin en blond. Het uitgangspunt is een warme fermentatie, die tot uiteenlopende resultaten qua smaak en sterkte leidt. In Groot-Brittannië is het nogal moutig, in de VS hoppig.
India Pale Ale: India Pale Ale wordt ook wel gewoon IPA genoemd. Het stamt uit de 18e eeuw toen India tot het Britse rijk behoorde. Om het bier tijdens de lange zeereis naar India goed te houden, werd er extra hop toegevoegd (en een hoger alcoholpercentage). De kleur varieert van licht goudgeel tot donkerrood amber.
Bokbier: Bokbier is donkerder van kleur en sterker dan gewoon bier, en heeft een duidelijke moutsmaak. Bokbier komt oorspronkelijk uit Duitsland en was vooral een seizoensbier, maar wordt tegenwoordig wereldwijd gebrouwen.
Porter: Het oorspronkelijke porter bier werd in de 18e eeuw in Londen gebrouwen op basis van gebrande mout. Het bier is zeer donker van kleur en heeft een koffieachtig aroma. Meestal zijn porterbieren mild van smaak met chocolade- en toffeetonen.
Stout: Stoutbieren zijn de donkerste bieren die er zijn: donkerbruin tot zwart en volledig ondoorzichtig. Waarschijnlijk zijn stoutbieren een afgeleide van porterbier. In ieder geval worden ze ook op basis van geroosterde mout gemaakt, met de kenmerkende geroosterde en zoete geur die aan molasse en koffie doet denken.
Overigens maken de 'craft breweries' inmiddels gebruik van zo'n diversiteit aan methoden, ingrediënten en smaken, dat er ook al 'hybride' bieren erkend worden.
Elk bier z'n eigen glas...
Welke biersoort of bierstijl je ook prefereert, je kunt altijd een bijpassend glas kiezen. Bijna alle brouwerijen hebben hun eigen kenmerkende glas waarin de typerende kenmerken volgens de brouwers het best tot hun recht komen. Je kunt je helemaal te buiten gaan aan een glazencollectie die voor ieder biertje het juiste glas biedt. Zo is een pilsner glas hoog en dun, zodat de helderheid en kleur van het bier zo goed mogelijk tot hun recht komen. Het nog veel hogere glas voor weizenbier, met de uitwaaierende bovenkant, is perfect voor de mooie schuimkraag van tarwebier. Glazen waarvan de rand naar binnen krult houden aroma's beter vast als het bier langzaam in de hand opwarmt. Voor de 'India Pale Ales' zijn diverse speciale glazen ontworpen.
... of alle bier uit het 'tulpglas'?
Maar volgens de LA Times hoef je je niet in bochten te wringen voor het 'juiste' glas. Er is namelijk 1 glas dat alle typen bier prima aankan: het tulpglas. Een tulpglas heeft een wat slankere hals en dan weer uitwaaierende rand en staat op een voet. Denk bijvoorbeeld aan het glas voor Duvel. In zo'n glas wordt zowel de schuimkraag mooi ondersteund als de aroma's binnengehouden. De steel en voet maken het glas gemakkelijk hanteerbaar zodat je het bier erin kunt laten walsen - uiteraard om de aroma's beter tot hun recht te laten komen, net als met wijn.
Een ruim wijnglas is overigens ook uitstekend voor bier te gebruiken. Hier thuis is het zelfs veruit favoriet.
Fotocredits: 'tulips', uitsnede, Rabih
Op 30 november krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Bier uit blik of plastic fles heeft nog een ander nadeel: statische lading. De drankindustrie wil geld besparen op bv vervoerskosten en dan is (was) plastic natuurlijk lichter dan glas en bespaart op de vervoerskosten.
Men meet dan in laboratoria (altijd in glaswerk) dat de smaak van het product er niet onder lijdt.
Je kunt dit zelf testen: de smaak van een frisdrank is anders als je direct uit een kunststof fles drinkt, of dat je eerst uit diezelfde fles de drank in een glas schenkt en dan pas drinkt.
Tulpglas.
Het schenken van bier in een glas is een vak apart. Ten eerste bepaalt de ontwerper van een bier de temperatuur en de vorm van het glas (naar zijn smaak). Natuurlijk bepaalt de klant zijn smaak door hier eventuele verandering in aan te brengen. Het glas moet echter altijd schoon en vetvrij!
Duvel wordt in een droog glas geschonken (daarom is het zo groot: zelfs als je het voorzichtig inschenkt krijg je veel schuimvorming). De koolzuurbelletjes ontstaan overigens door het graveren van de 'D' in de bodem van het glas.
Pils moet in een koud en water-nat (filmvorming) glas. Mijn voorkeur (ex-kastelein) gaat nog steeds naar het biconische glas 18 (20cl). Dit glas kan men pas maken vanaf de jaren 70. Het tappen is hierin ook het makkelijkst aan te leren (hoewel ik schat dat meer dan 80% in de Horeca nog steeds niet weet hoe een goed glas pils moet uitzien). Mijns inzien kun je in dit glas het bier met de meeste rust inschenken (pils lagert 8 weken en smaakt het beste op de brouwerij: minste beweging door vervoer).
Het glas moet niet groter zijn, omdat de ideale temperatuur (5-6 graden Celsius) dan te veel verandert voordat je het op hebt. Grotere glazen is opschepperig en tegenwoordig een boekhoudkundig verhaal van de brouwerijen hetgeen ten koste gaat van het genot van een goed glas pils.
Ook een pils uit fles inschenken is een kunst op zich, temeer daar sommige flessen zijn gemaakt 'omdat het zo mooi uitziet': Bij het inschenken mag het bier niet kolken. Je moet de kraagvorming in de gaten houden om de snelheid, de hoek van het glas en de hoogte (weliswaar minimaal) hieraan aan te passen.
Bij een tulpglas treden bij het inschenken veel meer wervelingen op. Je moet dit glas dan in '2 richtingen schuin houden' om zo min mogelijk wervelingen te veroorzaken. Als mensen al niet goed kunnen tappen in het biconische glas, wordt dit natuurlijk helemaal moeilijk.
De mooie vorm van het tulpglas is vooral een suggestieve toevoeging (en vergis je niet wat suggestie bij 'bierdrinkers' doet: wat sommigen doen om de schuimkraag op '2 vingers' te krijgen ten koste van smaak en kwaliteit....)
Bij de Koninck wordt echter door de brouwmeester geadviseerd het glas op het lekblad te zetten en het bier er in te laten 'plensen' (=luchtmenging).
Mijn advies: ga eens naar een pilsbrouwerij, proef en stel vragen over dit onderwerp. Als het even kan aan de brouwmeester en niet bij de afdeling advertentie en boekhouding. Voorbeeld: deze afdelingen hebben een tijd geleden de Hoegaarden Brouwerij verplaatst (gevolg was foute gisting) en folders gemaakt met het advies om citroenschijfjes er in te doen.
Overigens zie ik tegenwoordig slechts 2 reclames (Brand en Hertog Jan) op tv waar pils 'zoals het hoort' wordt behandeld. De rest is erger dan 'plofkippen', vooral de Jupiler-vrachtwagen: als je dat bier zou geven aan jongeren onder de 18, raken ze nooit meer alchohol aan...
Met vriendelijke groet
Jean
Bierbrouwerij Brand schreef dit jaar (voor de derde keer) een wedstrijd uit voor thuisbrouwers. Het meest favoriete biertype bij de inzenders: de India Pale Ale's, ofwel IPA's. Ook de winnaar brouwde een IPA: Jeroen Free uit Bergen op Zoom ziet volgend jaar januari zijn brouwsel op de schappen. "Het is gebrouwen met een beperkt aantal goedgekozen ingrediënten. Het is een goed drinkbaar, fris, citrusachtig bier. Geen ouderwetse Engelse IPA", luidt het juryrapport. Voor de meeste Nederlanders zijn IPA's nog wel even wennen.